توسط : کمبود ویتامین‌ها در بدن انسان باعث می‌شود که عملکرد بدن به طور جدی با اختلال مواجه شود. کاهش برخی از ویتامین‌ها زمینه‌ساز بیماری‌های خطرناکی در افراد می‌شود که بعضا مشکلات ناشی از بیماری‌ها تا مدت‌ها گریبان‌گیر آنها باقی می‌ماندند. بهترین راه برای تأمین نیاز بدن به ویتامین‌ها، داشتن رژیم غذایی و سبک زندگی سالم است. اما به هر ترتیب ممکن است گاهی اوقات افرادی نتوانند به دلایل مختلف ویتامین‌های مورد نیاز بدن خود را تأمین کنند. در این شرایط مصرف مولتی ویتامین می‌تواند جایگزین مناسبی به شمار رود. در این مطلب کافه نبض با ما همراه باشید تا به بررسی مهم‌ترین نکاتی که در خصوص مولتی ویتامین‌ها باید بدانید، بپردازیم.
انواع ویتامین مورد نیاز بدن و کاربرد آنها
ویتامین‌های مورد نیاز بدن در دو دسته محلول در آب و محلول در چربی تقسیم‌بندی می‌شوند. حضور هر کدام از این ویتامین‌ها در بدن تا سطح معینی ضروری است. دو راه عمده برای تأمین نیاز بدن به ویتامین‌ها وجود دارد که عبارت‌اند از:
- مصرف مواد غذایی سالم و مفید
- انجام فعالیت‌های بدنی سالم و ضروری
با در نظر گرفتن آنچه تا اینجا مورد بحث و بررسی قرار گرفت بهتر است نگاهی به مهم‌ترین ویتامین‌های مورد نیاز بدن داشته باشیم. مصرف مولتی ویتامین‌ها نیز باید برای تأمین این ویتامین‌ها باشد که در ادامه به آن اشاره خواهد شد.
ویتامین گروه B
ویتامین‌های گروه B که به چند دسته مختلف تقسیم می‌شوند در افزایش نرخ سوخت و ساز بدن بسیار مؤثر هستند. به عبارت دیگر حضور این ویتامین‌ها در بدن باعث می‌شوند تا غذای وارد شده در بدن سریع‌تر تبدیل به انرژی شود. گوشت قرمز، گوشت سفید، لبنیات، میوه‌ها و سبزیجات به عنوان اصلی‌ترین منبع تأمین ویتامین‌های گروه B به شمار می‌رود. کمبود ویتامین‌های گروه B باعث می‌شود که عملکرد سیستم گوارشی به طور جدی با مشکل مواجه می‌شود.
ویتامین A
اساسی‌ترین نقش ویتامین A در تقویت بینایی افراد است. در کنار آن ویتامین A می‌تواند در تضمین سلامت پوست بدن نیز نقش مفیدی را ایفا کند. کمبود این ویتامین علاوه بر آثار مخربی که در بینایی افراد دارد، باعث افزایش احتمال ابتلا به سرطان پروستات و ریه در افراد می‌شود. ویتامین A به عنوان آنتی‌اکسیدان نیز به شمار می‌رود که در جلوگیری از فعالیت رادیکال‌های آزاد در بدن افراد بسیار مؤثر هستند. در حالت عادی بدن مقدار 900 میکروگرم ویتامین A در شبانه روز نیاز دارد.
ویتامین C
ویتامین C به عنوان آنتی‌اکسیدان به شمار می‌رود که جلوی ابتلا به انواع و اقسام سرطان‌ها را در افراد مختلف می‌گیرد. کمبود این ویتامین‌ها در کوتاه مدت باعث می‌شود که سیستم دفاعی بدن به شدت تضعیف شود و در نتیجه بدن در برابر انواع بیماری‌ها فوق‌العاده آسیب‌پذیر شود. مرکبات اصلی‌ترین منبع تأمین این ویتامین در بدن به شمار می‌روند.
ویتامین E
ویتامین E نیز نوعی آنتی‌اکسیدان است که رادیکال‌های آزاد را در بدن خنثی میکند. این ویتامین نیز نقش سپر دفاعی را برای سیستم دفاعی بدن ایفا میکند. روزانه 15 میلی گرم نیاز بدن به ویتامین E است. کمبود این ویتامین در بدن باعث ایجاد مشکلات ضعف عضلانی و حرکتی در افراد می‌شود.
ویتامین D
ویتامین D همان ویتامینی است که با حضور در مقابل نور خورشید در بدن انسان تولید می‌گردد. حضور این ویتامین در سلامت استخوان‌ها و تقویت سیستم ایمنی بدن ضروی است. انواع بیماری‌ها مانند راشیتیسم و ام اس در اثر کمبود این ویتامین در بدن رخ می‌دهد. در کنار نور خورشید، مواد غذایی مانند ماهی نیز برای تأمین ویتامین D بسیار مفید است.
زینک
زینک یا روی از جمله ريزمغذی‌های ضروری برای بدن است. روی به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک میکند و از آنجا که روی برای عملکرد سلول ایمنی و پاسخ‌دهی سلول‌ها ضروری است، کمبود آن می‌تواند منجر به ضعف پاسخ ایمنی شود. از آنجا که بدن ما به طور طبیعی روی تولید نمیکند، لازم است آن را از طریق غذا یا مکمل‌ها به دست آورید.
مکمل اسید فولیک
ویتامین B9 نام دیگر این ویتامین فولیک اسید است که یکی از ویتامین‌های محلول در آب می‌باشد که نقش مهمی در ساخت گلبول‌های قرمز، اسیدهای نوکلئیک (DNA/RNA) و متابولیسم اسید آمینه‌ها دارد. عدم دریافت کافی فولات می‌تواند خطر ابتلا به کم خونی مگالوبلاستیک در کودکان را افزایش دهد که با علائمی مانند ضعف، سرگیجه، خستگی، عدم تمرکز و کندی رشد همراه است.
بهترین زمان مصرف مولتی ویتامین
در حالت کلی توصیه می‌شود که مولتی ویتامین‌ها را زمانی مصرف کنید که بدن فرصت کافی برای جذب آنها را داشته باشد. در همین راستا توصیه می‌شود که در پایان شب و قبل از خواب اقدام به مصرف مولتی ویتامین کنید. به این ترتیب با به خواب رفتن، بدن چند ساعت فرصت دارد که به آرامی ویتامین‌ها را در بدن جذب کند. البته اگر عوارضی که در ادامه برای مصرف انواع مولتی ویتامین ذکر می‌شود در شما ایجاد می‌شود، بهتر است که مصرف آن در کنار میان وعده‌های غذایی با فاصله چند ساعته تا وعده غذایی بعدی در برنامه خود قرار دهید. برخی از انواع مولتی ویتامین‌ها نیز انرژی‌زا هستند و در همین راستا توصیه می‌شود بلافاصله بعد از صبحانه آنها را مصرف کنید.
مصرف مولتی ویتامین برای چه افرادی لازم است؟
این سؤال در حالت کلی یک پاسخ مشخص دارد؛ هر کسی که به هر دلیلی نمی‌تواند نیاز به بدن را به ویتامین‌های ضروری تأمین کند، باید از طریق مصرف مولتی ویتامین برای جبران این کمبود اقدام کند. در کنار این موارد گاهی اوقات افراد به تشخیص پزشک نیاز به مصرف اضافی برخی ویتامین‌ها برای تقویت بدن در برابر بیماری‌ها دارند که باید از طریق مصرف مولتی ویتامین این نیاز اضافی را تأمین کنند. در اینجا بد نیست که نگاهی به ضروری‌ترین موارد نیاز به مصرف انواع مولتی ویتامین داشته باشیم:
- کمک به جذب مواد ویتامین‌های ضروری مورد نیاز بدن در افراد سالمند
- جبران کاهش سطح ویتامین‌ها در اثر بیماری‌ها یا مصرف داروهای خاص
- جبران کمبود انرژی بدن به دلیل فعالیت‌های بدنی سنگین
- خارج کردن سموم از بدن
- حفظ عملکرد عضلات بدن در افراد مسن
- کاهش احتمال ابتلا به بیماری‌های استخوانی و دندان‌ها
- مصرف مولتی ویتامین در رژیم لاغری
- مصرف مولتی ویتامین در بارداری با تجویز پزشک
مکانیسم اثر مولتی ویتامین چگونه است؟
مکانیسم اثر مولتی ویتامین‌ها کاملا وابسته به ترکیباتی دارد که در تولید آنها به کار می‌رود. البته زمان مصرف مولتی و ویتامین نیز در جذب آن موثر است. روی هم رفته در اینجا نگاهی به مکانیسم اثر و خواص برخی از مهم‌ترین مولتی ویتامین‌ها را با هم مرور خواهد شد:
- ویتامین A: تقویت قوای بینایی، تقویت پوست، حذف رادیکال‌های آزاد در بدن
- ویتامین‌های گروه B: افزایش نرخ سوخت و ساز بدن، تقویت سیستم ایمنی و عصبی، کمک به تکثیر گلبول‌های قرمز خون
- ویتامین C: تولید کلاژن برای تأمین پروتئین مورد نیاز پوست و موی سر، کمک به انعقاد خود، افزایش مقاومت بدن در برابر باکتری‌ها و میکروب‌ها
- ویتامین D: تقویت استخوان‌ها و دندان‌ها
- ویتامین E: تقویت سیستم ایمنی بدن
- ویتامین K: کمک به تسریع انعقاد خون
مولتی ویتامین خارجی بهتر است یا ایرانی؟
یک نکته مهم در تولید و طراحی مولتی ویتامین‌ها وجود دارد؛ باید در این زمینه حتما نیازهای منطقه‌ای، نژادی، ژنتیکی و ذائقه‌ای مردم یک کشور در نظر گرفته شود. در همین راستا باید در نظر داشته باشید که مولتی ویتامین‌هایی که در ایران تولید می‌شود، به‌خوبی این مسئله در آنها لحاظ شده و در واقع محصول نهایی برای مصرف‌کننده ایرانی تولید شده است. این نکته بسیار مهمی است که عمدتا در تولیدات خارجی چندان مورد توجه قرار نمی‌گیرد. همین نکته به ظاهر ساده است که در کاهش سطح عوارض مصرف مولتی ویتامین‌ها بسیار مؤثر است.
بهترین مولتی ویتامین مخصوص کودکان
در کنار مواردی که باید ملزم به مصرف مولتی ویتامین هستند و در بالا به آنها اشاره شد، گاهی اوقات کودکان نیز باید برای تأمین نیازهای روزانه بدن به مصرف قرص‌ها یا شربت‌های مولتی ویتامین روی بیاورند. معمولا کودکانی که در تولد با مشکلات جسمانی به دنیا می‌آیند یا در سال‌های ابتدایی زندگی در اثر حوادث یا بیماری‌های خاصی دچار مشکل می‌شوند، نیاز به مصرف انواع مولتی ویتامین پیدا می‌کنند.
شربت مولتی ویتامین به‌عنوان بهترین گزینه در بین انواع مولتی ویتامین‌ها برای کودکان به شمار می‌رود. در این شربت‌ها معمولا ترکیبی از انواع ویتامین‌ها وجود دارد و به همین دلیل کودکان با مصرف آنها تقریبا تمام نیازهای بدن خود را برآورده می‌کنند. چند مورد از بهترین مولتی ویتامین‌های موجود در داروخانه آنلاین داروپلاس برای کودکان عبارت‌اند از:
- شربت مولتی ویتامین مستر ویت شهر دارو
- قطره مولتی ویتامین مسترویت شهر دارو
- قطره زیتوکید الحاوی
- شربت زینک سولفات مستر
- شربت زینک سولفات مستر زینک 10 میلی گرم
- قطره ویتوکید ( مولتی ویتامین ) الحاوی
- قطره خوراکی ویتامین A-D هگمتان داروی غرب
- شربت نئوزینک ( زینک گلوکونات ) الحاوی
- قطره خوراکی مولتی ویتامین هگمتان داروی غرب
- قطره مولتی ویتامین پدیابست با طعم پرتقال 30 میلی لیتر
چه کسانی نباید مکمل مولتی ویتامین مصرف کنند؟
مولتی ویتامین‌ها نیز مانند سایر داروها دارای موانع مصرف هستند. عوارض قرص مولتی ویتامین باعث می‌شود که حتما نیاز به در نظر گرفتن موارد منع مصرف قبل از استفاده باشید. توصیه کلی پزشکان این است که در صورتی که بیماری خاصی دارید، برای مصرف هر نوع مولتی ویتامینی ابتدا با پزشک معالج خود مشورت کنید. به‌عنوان مثال وجود جینسینگ در مولتی ویتامین برای بیماران دیابتی نوسانات قند خون را به دنبال دارد و نیاز است پیش از مصرف این نوع مولتی ویتامین‌ها با پزشک متخصص مشورت کنند.
همچنین زنان باردار، مادران شیرده و کسانی که حساسیت‌های دارویی دارند، باید قبل از مصرف مولتی ویتامین‌ها با پزشک معالج خود مشورت کنند.
بهترین جایگزین قرص مولتی ویتامین
بهترین جایگزین برای مصرف مولتی ویتامین، داشتن یک رژیم غذایی سالم است. به‌طور کلی توصیه پزشکان این است که با گنجاندن مقدار قابل توجی میوه و سبزی در رژیم غذایی می‌تواند بخش‌های قابل توجهی از نیاز بدن به ویتامین‌ها را تأمین کرد. برخی از مهم‌ترین مواد غذایی که می‌تواند جایگزین انواع قرص‌ها و شربت‌های مولتی ویتامین کرد عبارت‌اند از:
- سیب
- انواع آجیل
- توت
- سبزیجاتی از قبیل کلم بروکلی، تربچه و …
- تخم مرغ
احتیاط پیش از مصرف مولتی ویتامین
چند نکته ضروری وجود دارد که باید قبل از مصرف مولتی ویتامین با دقت آنها را بررسی کنید تا از هر گونه مشکل احتمالی که با مصرف آن ممکن است برای شما ایجاد شود، جلوگیری به عمل آورید. این نکات عبارت‌اند از:
- حتما راهنمای مصرف مولتی ویتامین را بررسی کنید تا عوارض و حساسیت‌های آلرژیک آن را به خوبی شناسایی کنید.
- در مصرف مولتی ویتامین‌های خاص ابتدا با پزشک داروساز مشورت کنید.
- وجود فولیک اسید در مولتی ویتامین باعث ایجاد کم‌خونی در افراد در بلندمدت می‌شود. حتما این مسئله را در نظر بگیرید.
- در صورتی که باردار هستید یا در دوران شیردهی حضور دارید، برای مصرف حتما از پزشک مشورت بگیرید.
- تداخلات دارویی مولتی ویتامین‌ها را با دقت مطالعه کنید.
- زمان بندی مصرف مولتی ویتامین خود را منظم کنید.
عوارض شایع پس از مصرف مولتی ویتامین
مصرف مولتی ویتامین‌ها نیز مانند سایر داروها ممکن است عوارضی را برای شما به همراه داشته باشد. البته بخش قابل توجهی از این عوارض کوتاه‌مدت و گذرا هستند و معمولا با در گذر زمان بدن به آنها عادت کرده و خود را با آنها تطبیق می‌دهد. به این ترتیب سطح مشکلات بدن آنها کاهش پیدا میکند. اما در هر حالت اگر عوارض کاهش پیدا نکرد یا در گذر زمان مشکلات جدی به وجود آمد باید مصرف مولیت ویتامین را متوقف کرده و بلافاصله به پزشک متخصص مراجعه کنید. سعی کنید زمان مصرف مولتی ویتامین خود را مدیریت کرده و در طول روز و در زمان یکسانی مصرف کنید
در همین راستا برخی از مهم‌ترین عوارض قرص مولتی ویتامین را می‌توان به‌صورت زیر خلاصه کرد:
- یبوست
- اسهال
- ناراحتی معده
- ضایعات پوستی
- خارش یا تورم در صورت، زبان و گلو
- سرگیجه
- مشکلات تنفسی
- واکنش‌های آلرژیک
کلام پایانی
در این مطلب به بررسی هر آنچه که باید برای مصرف مولتی ویتامین در نظر داشته باشید، پرداخته شد. واقعیت این است که با توجه به اینکه به دلیل فشارها و سختی‌هایی که افراد در طول شبانه‌روز تحمل می‌کنند، نتوانند بخش‌هایی از نیاز بدن به ویتامین‌ها را تأمین کنند. در همین راستا مصرف مولتی ویتامین در تأمین نیازهای افراد می‌تواند نقش بسزایی را ایفا کند. اما باید توجه داشته باشید که اگر محدودیت‌هایی در مصرف دارو دارید یا حساسیت‌های آلرژیک شما را تهدید میکند، حتما با نظر پزشک اقدام به مصرف انواع مولتی ویتامین‌ها کنید.
