توسط : بیماری لوپوس Lupus، یکی از بیماری های خود ایمنی است که موجب آسیب و تخریب تمامی اندام‌های بدن می‌شود. خود ایمنی یعنی سیستم ایمنی بدن به جای تهاجم به عواملی مانند باکتری، عفونت، قارچ و مواد اولیه؛ شروع به تخریب بافت های خودی می کند و توانایی تشخیص سلول و بافت‌های مفید و خودی را از عوامل بیگانه ندارد. با ما همراه باشید تا توضیحات متخصصان کافه نبض را درباره علل و عوامل بیماری لوپوس و نحوه تشخیص و درمان آن را به شما بگوییم.
بیماری لوپوس در دو نوع DLE (آرتیماتوی قرص مانند) و SLE (لوپوس سیستماتیک آرتیماتوی) شایع است و بسته به ناحیه درگیر شده در بدن نوع آن را مشخص می‌کنند.
- DLE : نوع آرتیماتوی قرص مانند خطرات کمتری دارد زیرا بیشتر نواحی پوستی را درگیر می‌کند و بر روی بافت‌های حساس بدن اثری نمی‌گذارد، معمولا این نوع از لوپوس درمان می‌شود اما جای لک‌های آن بر روی پوست به صورت دایره باقی خواهد ماند.
- : SLE نوع سیستماتیک آرتیماتوی کمی خطرناک است و به بافت‌های مهم و داخلی بدن حمله می‌کند.
در جواب این سوال که آیا بیماری لوپوس درمانی دارد باید بگوییم بله، به صورت کلی میتوان گفت که تشخیص بیماری لوپوس بدلیل شباهت زیاد با بیماری‌های استخوانی و مفصلی سخت و نیازمند آزمایش‌های زیادی است. معمولا باید به پزشک‌هایی که تخصصشان روماتولوژی است مراجعه کنید تا بطور قطعی لوپوس را تشخیص دهند.
تا کنون درمان قطعی برای این بیماری پیدا نشده و داروی مطمئنی برای از بین بردن و ریشه کن کردن لوپوس کشف نشده است، اما پزشکان با تجویز داروهای پیشگیری کننده و تسکین دهنده به کاهش اثرات و کم کردن قدرت این بیماری، به کنترل لوپوس کمک می‌کنند.
بیماری لوپوس پروانه‌ای چیست؟
یکی از نشانه‌های لوپوس، بثورات پوستی پروانه‌ای شکل است و دلیل نامگذاری آن به لوپوس پروانه‌ای این است که باعث بوجود آمدن جوش، لک و کهیرهای قرمز رنگی بر روی نواحی گونه‌ها و بینی می‌شود و شکلی همانند پروانه را ایجاد می‌کند، با مصرف داروهای مرتبط و مراجعه به موقع به پزشک مربوطه میتوان این بیماری را کنترل و تا مرز بهبود پیش برد اما درمان کامل و قطعی ندارد.
بیماری لوپوس پروانه‌ای بیشتر ژنتیکی است و ممکن است هر فردی در بدو تولد خود این بیماری را به صورت نهفته در خود داشته باشد و بروز محرک‌های ساده فیزیکی، شیمیایی و طبیعی در بدن آن فرد باعث آشکار شدن آن به مرور زمان شود یکی از این محرک‌های طبیعی نورخورشید است و فرد مستعد با در قرار گرفتن در معرض خورشید به تدریج باعث تشدید بیماری لوپوس پروانه‌ای می‌شود، مصرف داروی خاصی نیز یک محرک شیمیایی است وممکن است باعث بروز لوپوس پروانه‌ای در افراد مستعد این بیماری شود که البته در این مورد بعضی اوقات با قطع شدن این داروها لوپوس پروانه‌ای نیز از بین می‌رود.
لوپوس پروانه‌ای علایمی همچون کم خونی، سرگیجه، ریزش مو و ناخن و چندین عامل این چنینی دیگری دارد و بیشتر در زنان شایع است و مبتلا شدن مردان به این بیماری نسبت به زنان بسیار کمتر است، کسانی که مبتلا به لوپوس پروانه‌ای هستند حتما باید زیر نظر پزشک باشند تا این بیماری قدرت درگیر کردن کل بدن را پیدا نکند، خوب است بدانیت که این بیماری مسری نیست و از این طریق به کسی منتقل نمی‌شود.
بیماری لوپوس( پروانه‌ای) چه خطراتی دارد؟
همانطور که توضیح دادیم این بیماری مسری نیست و خیالتان از این بابت راحت باشد، لوپوس پروانه‌ای با دارو قابل کنترل است و میتوان اثرات آن را به طور چشمگیری کاهش داد اما برای بارداری ممکن است باعث ایجاد خطر شود و در موارد شدید حتی باعث سقط جنین یا مرده زایی شود و تقریبا جزء بارداری‌های پر خطر بشمار می‌رود پس بهتر است حتما قبل از اقدام تحت نظر پزشک باشید تا خطری شما و جنین را تهدید نکند.
علل بروز بیماری لوپوس(پروانه‌ای) چیست؟
- ارثی بودن و ژنتیک
- تروما
- عوامل محیطی (در معرض قرار گرفتن نورخورشید، پرتوهای فرابنفش، مصرف داروهای خاص و موارد این چنینی)
- هورمون و جنسیت (بدلیل عادت ماهانه یا قاعدگی) بیشتر زنان در معرض این بیماری قرار دارند زیرا میزان هورمون و گلبول‌های قرمز به هم می‌ریزد)
- استرس و اضطراب بیش از حد و نابجا و مداوم
- تغذیه (نقش کمی دارد اما در کسانی که ژنتیکی این بیماری را دارند موثر است)
بررسی علل شیوع بیماری لوپوس( پروانه‌ای) در ایران
این بیماری مختص به یک منطقه و جایگاه خاصی نیست و در سراسر جهان افرادی به این بیماری مبتلا هستند که در کشور ما ایران نیز از جمله این کشورها است که بیماری لوپوس (پروانه‌ای) در آن شایع است و میتوان گفت که به ازای کمتر از 3000 نفر یک نفر به این بیماری مبتلا است، متوسط سن مبتلا شدن به این بیماری بالای 23 سال است.
از شایع‌ترین علائم و نشانه‌های بیماری لوپوس(پروانه‌ای) در ایران، به ترتیب میتوان موارد زیر را نام برد:
- دردهای اسکلتی، استخوانی و مفصلی
- بروز مشکل در گردش و سیستم خون
- نشانه‌های پوستی( کهیر، جوش و لک قرمز مانند)
- اختلال در کارکرد کلیه
- اختلالات و مشکلات عصبی
- مشکلات ریوی
- پریکاردیت( مشکلات و التهابات قلبی و عروقی)
آیا لوپوس پروانه‌ای همان سرطان است؟
لوپوس پروانه‌ای سرطان نیست، به گفته دانشمندان و پزشکان متخصص در این عرصه به هیچ عنوان نمی‌توان لوپوس پروانه‌ای را نوعی سرطان دانست و یا آن را به این بیماری تشبیه کرد و این یک باور کاملا غلط است که از اطلاعات نادرست و غیر موثق سرچشمه می‌گیرد، دلیل این باور نادرست ممکن است این باشد که تقریبا علائم لوپوس پروانه‌ای شبیه به سرطان است به این صورت که در موارد شدید لوپوس پروانه‌ای، فرد مبتلا را دچار تب، قرمزی پوست، کاهش وزن، ریزش مو، تضعیف ناخن‌ها و استخوان‌ها و التهاب‌های مفصلی می‌کند (البته این موارد به شدت، درصد و نواحی درگیر شده توسط لوپوس پروانه‌ای بستگی دارد) و این نشانه‌ها را به دلیل شباهت به علائم سرطان، نوعی سرطان می‌دانند در صورتی که کاملا در اشتباه هستند زیرا امروزه با پیشرفت علم بیش از 70% این بیمار‌ها با اقدام سریع و تشخیص زود هنگام آن و تجویز دارو و مصرف به موقع و درست، بیماریشان قابل کنترل و غیر قابل پیشرفت است.
ویژگی‌های افراد مستعد ابتلا به بیماری لوپوس(پروانه‌ای)
برخی از افراد به طور مادرزادی و در بدو تولد به این بیماری مبتلا هستند و بیماری لوپوس به صورت نهفته در این افراد وجود دارد، افرادی نیز که از بیماری‌های اسکلتی همچون پوکی استخوان رنج می‌برند و یا افرادی که از داروهای خاصی استفاده می‌کنند مستعد این بیماری هستند و ممکن است به مرور زمان به این بیماری مبتلا شوند البته مهمترین مسئله‌ای که باعث ابتلا شدن به لوپوس می‌شود ژنتیک و ارث است که از والدین به فرزندان منتقل می‌شود.
بیماری لوپوس( پروانه‌ای) در نوزادان و کودکان و بزرگسالان
پزشکان لوپوس کودکان و نوزادان را معمولا به نام PediatricSLE ( پدیاتریک اس ال ای) معرفی می کنند و لوپوس نوجوانان نیز juvekileSLE (یووه کیل اس ال ای) نام دارد، لوپوس نوزادان و کودکان معمولا در بدو تولد و در دوران جنینی همراه آنان بوده است و معمولا تا مرز درمان قابل کنترل است و دردناک و زجر آور نیست.
این بیماری در نوجوانان و سنین بزرگسالی معمولا بیشتر از سن پانزده سالگی شروع می‌شود و دوره‌های خاموشی و شعله ور شدن را دارد. ولی با این وجود این بیماری در هرسن و مقطعی که رخ دهد زیر نظر پزشک، داروهای مرتبط را مصرف نموده، این داروها باتوجه به شدت این بیماری در دوزهای مختلف تجویز می‌شوند.
تاثیر لوپوس در ازدواج و بارداری(حاملگی) چیست؟
طبق تحقیقات پزشکان بیماری لوپوس در ازدواج بسته به نوع و شدت آن تقریبا تاثیر گذار است و به طبع تا حدودی بر روی کیفیت زندگی تاثیر می‌گذارد اما اگر به طور مرتب زیر نظر پزشک، در حال معالجه باشد ازدواج این افراد مانع و مشکلی ندارد و خوشبختانه بیماری لوپوس بر روی عملکرد جنسی و زندگی زناشویی تاثیر چندانی ندارد، زنانی که به بیماری لوپوس دچار هستند باید حداقل قبل از اقدام به بارداری، بیش از حدود چهار ماه زیر نظر پزشک متخصص باشند، زیرا ممکن است لوپوس به جنین آسیب برساند و باعث ایجاد مشکلات قلبی در جنین و یا حتی سقط جنین و مرده زایی شود، اما باردار تحت نظر پزشک بدون خطر و مطمئن است.
علائم و نشانه‌های بیماری لوپوس چیست؟
قبل از اینکه نشانه‌های این بیماری را شرح دهیم خوب است که بدانید هیچ یک از نشانه‌های چند فرد مبتلا به لوپوس، به طور دقیق یکسان و همانند نیست و نشانه‌های متفاوتی دارد به همین دلیل است که این بیماری را بیماری هزار چهره نیز می‌نامند، نشانه و علایم بیماری لوپوس را به دو بخش تقسیم کرده‌اند که عبارت‌اند از:
علائم و نشانه‌های عمومی:
- تغیرات وزنی( بیشتر کاهش وزن و لاغری)
- تب( معمولا شدید و تشنجی)
- دردهای ماهیچه‌ای و عضلانی و استرس و اضطراب‌های پی در پی.
علائم و نشانه‌های تخصصی:
- درد و متورم شدن مفصل‌ها و استخوان‌ها( این نشانه از شایع‌ترین علائم لوپوس است و از یک مفصل به مفصل دیگر منتقل و یا می‌تواند چند مفصل را بام درگیر کند)
- تغییرات پوست که بثورات یا راش پروانه‌ای نام دارد( این نشانه در جاهای متغیر رخ می‌دهد بیشتر در نواحی گونه و پل بینی دانه‌های کهیر مانند و قرمزی تشکیل می‌شود)
- درگیر شدن مخاط( ایجاد زخم‌های بدون درد بر روی نواحی مخاطی چون دهان و بینی)
- مختل شدن کارکرد کلیه‌ها( عمل تصفیه شدن مختل می‌شود و پروتئین بدن با ادرار دفع می‌شود و یا در مواردی هم همراه با ادرار خون نیز دفع می‌شود و در لوپوس شدید و وخیم کلیه‌ها به دیالیز یا پیوند نیاز پیدا خواهند کرد)
- اختلال عملکرد دستگاه گوارش( عروق گوارش و دستگاه‌های مرتبط ملتهب و در برخی موارد موجب آسیب رسیدن به لوزالمعده می‌شود و منجر به ایجاد درد در نواحی شکم و حالت تهوع در فرد مبتلا می‌شود)
- مشکلات ریوی و تنفسی( نفس کشیدن سخت و تا حدودی دردناک می‌شود)
- درگیر شدن قلب و عروق( بافت اطراف قلب ملتهب و باعث جمع شدن مایع در اطاف قلب می‌شود که مجب درد قفسه سینه و نفس کشیدن به حالت نفس نفس زدن را به همراه دارد)
- اختلال در سیستم عصبی( سر درد، کِسِل شدن، اختلالات رفتاری و تشنج را در پی دارد و در موارد شدید منجر به خونریزی مغزی و سکته مغزی و درنتیجه فلج شدن قسمتی از بدن می‌شود)
- مشکلات چشمی( چشم‌ها خشک و باعث کمبود اشک چشم می‌شود).
بیماری لوپوس چند نوع است و چه ویژگی‌هایی دارد؟
بیماری لوپوس انواع مختلفی دارد که پزشکان و متخصصان این بیماری را به چند دسته اصلی همچون، لوپوس پوستی، سیستماتیک، داروئی و نوزادی تقسیم کرده‌اند.
در بین این دسته بندی‌ها نوع لوپوس سیستماتیک از همه جدی‌تر است. معمولا سهم زنان از این بیماری بیشتر از مردان است. همچنین؛ متوسط سنِ شروع و شیوع این بیماری در زنان از 20 تا 30 سالگی شروع می‌شود. لوپوس سیستماتیک دوره‌های خاموشی و شعله ور شدن را دارد و در هر فردی بسته به درصد خفیف یا شدید بودن متفاوت است. البته با ویژگی‌هایی که از این بیماری به دست آوردیم میتوان گفت با تحت نظر بودن از سمت پزشک میتوان این بیماری را کنترل و اثرات مخرب آن را کاهش داد.
روش تشخیص و درمان لوپوس( پروانه‌ای) چگونه است؟
تشخیص لوپوس و نوع آن مستلزم دانش، سواد، تخصص و تجربه است و اصلا کار آسانی نیست زیرا علائم آن بسیار به بیماری‌های اسکلتی و مفصلی شباهت دارد و تشخیص آن نیازمند آزمایش‌های مختلف (آزمایش خون، ادرار و چند نوع دیگر) و تست‌های متفاوت( تست ANA (آنتی بادی ضد هسته‌ای) مهمترین تست در تشخیص لوپوس) است، ممکن است برای شما سوال باشد که آیا بیماری لوپوس درمان قطعی و صد در صد دارد در جواب باید بگوییم همانطور که در مطالب قبلی نیز اشاره کردیم بیماری لوپوس و انواع آن هیچ نوع درمان قطعی و داروی ریشه کن کننده‌ای ندارد و هنوز کشف نشده اما با داروهای کمکی میتوان این بیماری و اثرات آن را کاهش و تا حدی خنثی کرد.
درمان مکمل و غیر رسمی بیماری لوپوسپروانه چیست؟
از داروهای تنظیم کننده سیستم ایمنی برای درمان غیر رسمی لوپوس استفاده می‌کنند اما اگر این بیماری تا مرحله حاد شدن پیش رفت کند از داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی استفاده می‌کنند تا از آسیب رسیدن به بافت‌های مهم بدن جلوگیری کنند، بیشترین نوع دارویی که برای این بیماری تجویز می‌شود نوع استروئیدی و هیدروکسی کلروکین است و موارد حاد نیز نوع داروی کورتیکوستروئیدها تجویز می‌شود، گذاراندن دوره‌های دارویی و درمانی این بیماری بسیار حائز اهمیت است زیرا اگر به آن توجه نشود ممکن است به مراکز حیاتی داخلی بدن آسیب برسد.
لزوم درمان دوره‌ای در این بیماری چیست؟
طول درمان این بیماری مشخص نیست و تقریبا همیشگی است زیرا با توجه به توضیحات قبل درمان قطعی ندارد و از داروهای کمکی و غیر رسمی برای کنترل این بیماری استفاده می‌شود، بنابراین توصیه می‌شود که به طور سرخود داروهای خود را قطع یا کم نکنید و حتما از پزشک خود در این باره مشورت بخواهید تا در صورت صلاح دید خود، دوز داروی مصرفی یا نوع ان را تغییر دهد.
عوارض جانبی درمان لوپوس با دارو چییست؟
بدلیل نبودِ درمان قطعی برای بیماری لوپوس افراد مبتلا به این بیماری باید تا آخر از داروهای کمکی و مکمل‌های دارویی استفاده کنند و این امر نیز به طبع بدلیل شیمیایی بودن داروها عوارضی را در پی دارد، از جمله عوارض این بیماری آسیب به معده و دستگاه گوارش بدلیل مصرف زیاد دارو است، همچنین بدلیل حساس بودن این افراد به نور خورشید و استفاده از بعضی داروها باعث می‌شود تا کمبود ویتامین دی در آن‌ها بوجود بیاید، لذا پیشنهاد می‌شود از مواد غذایی تقویت کننده معده و گوارش و ویتامین‌های دی ( با مشورت پزشک) استفاده کنند.
برای پیشگیری از ابتلا شدن به بیماری لوپوس (پروانه‌ای) باید به طور مداوم در برابر نورخورشید قرار نگیرید و در صورت قرار گرفتن در معرض آفتاب از ضد آفتاب‌های مخصوص و مطمئن استفاده کنید تا از نفوذ اشعه‌های فرابنفش به پوست و بدن خود جلوگیری کنید، همچنین از عکس برداری‌ها و ام آر آی‌های پی در پی خوداری و پرهیز کنید زیرا حاوی پرتوهای ایکس هستند و در صورت تکرار زیاد ممکن است منجر به یکی از بیمارهای لوپوس شود و پیشنهاد می‌شود در رژیم غذایی خود بیشتر از میوه‌ها، غلات و پروتئین‌های طبیعی استفاده کنید.
آیا بیماری لوپوس واکسن دارد؟
بیماری لوپوس خود همچون بعضی از بیماری‌ها واکسن مخصوصی ندارد اما افرادی که به لوپوس و انواع آن مبتلا هستند، باید سالانه واکسن آنفلوانزا را تزریق و استفاده کنند و به فاصله هر پنج سال یکبار نیز واکسن پنوموتوک را استفاده کنند، بیماران مبتلا به لوپوس توجه داشته باشند که باید از تزریق واکسن‌هایی چون، واکسن سرخک، اوریون، سرخجه و فلج اطفال پرهیز کنند و برای استفاده از دیگر آمپول‌ها نیز با پزشک خود مشورت کنند.
تاثیر بیماری لوپوس بر فعالیت‌های روزمره افراد و کیفیت زندگی
زندگی کودکانی که در بدو تولد به طور مادرزادی به لوپوس دچار هستند و در حال درمان و تحت نظر پزشک هستند، تقریبا روال عادی و طبیعی‌ای دارد و نوجوانان نیز می‌توانند همچون دیگر افراد هم سنِ خود به مدرسه و فعالیت‌های روزانه خود بپردازند، اما این در صورتی امکان پذیر است که برخی موارد همچون، قرار نگرفتن در معرض آفتاب (در صورت پیش آمدن این اتفاق از ضد آفتاب یا چتر برای جلوگیری از برخورد نور و پرتوهای خورشید استفاده کنند) مصرف مرتب داروهای خود را، رعایت کنند و ورزش‌ها و فعالیت‌های سبک (دوچرخه سواری، پیاده روی، ورزش‌های آرامِ هوازی و فعالیت‌های این چنینی) را انتخاب و انجام دهند در این صورت و بارعایت این موارد می‌توانند زندگی کاملا عادی و با کیفیت را سپری کنند.
آیا بیماری لوپوس( پروانه‌ای) و انواع آن واگیر دار است؟
به هیچ وجه بیماری لوپوس و انواع آن واگیر دار و مسری نیست، این موضوع کاملا ثابت شده است و ازدواج با فردِ مبتلا به لوپوس هیچ خطری برا ابتلا شدن به این بیماری را ندارد و در صورت مبتلا شدن یک فرد، هیچ یک از افراد نزدیک آن دچار این بیماری نخواهند شد مگر اینکه این افراد خود، به صورت نهفته این بیماری را داشته باشند و به مرور زمان خود را نشان و آشکار سازد زیرا بیماری لوپوس می‌تواند به مرور و تدریجی خور را نشان دهد یا به صورت یکدفعه‌ای عود کند.
خیلی از افراد این سوال برایشان پیش می‌آید که در صورت بروز این بیماری یا عوامل آن به چه دکتر و پزشکی مراجعه کنند، بهترین دکتر، پزشک متخصص روماتولوژی و پزشک‌های مرتبط با مفاصل هستند که با انجام آزمایش‌های مختلف می‌توانند این بیماری را تشخیص دهند البته توضیح و شرح دقیق شما نیز از وضعیتتان به تشخیص دقیق نوع لوپوس و درمان سریع این بیماری بسیار کمک می‌کند.
آیا بیماری لوپوس(پروانه‌ای) منجر به مرگ می‌شود؟
یک سوال بسیار متداول و همیشگی درباره لوپوس این است که منجر به مرگ می‌شود، خیر. این بیماری پایان راهِ شما نیست فقط نوع شدید آن مقداری دردناک و زجر آور است که آن هم با کمک پزشکان و داروهای تجویزی قابل کنترل و کاهش است، شاید سرچشمه این سوال شباهت علائم این بیماری با سرطان باشد که کاملا بی‌اساس و غیر منطقی است.
چه موادی برای بیماری لوپوس مفید است؟
استفاده از مکمل‌های غذایی (با اجازه پزشک) و داروهای طبیعی (با تجویز و مشورت طب سنتی) می‌تواند برای کاهش اثرات مخرب بیماری لوپوس بر بدن و دردهای ناشی از آن مفید باشد و برای رفع اختلالات رفتاری، استرس، اظطراب و پرخاشگری میتوان به طب سنتی یا روانشناس مراجعه کرد، بسیار از ابتلایان به این بیماری به دنبال نوع تغذیه مناسب برای رفع آن هستند در صورتی که نوع تغذیه اثر چندانی بر رفع این بیماری ندارد اما پیشنهاد مشاوران تغذیه این است که افراد مبتلا به لوپوس، میوه‌های تازه، غلات سبوس دار، مواد پروتئینی( مغزهایی چون پسته، بادام زمینی، فندق و دیگر مواد پروتئین دار و مغذی) و مقدار متناسب گوشت سفید(ترجیحا ماهی که حاوی امگا است) و گوشت قرمز (در صورتی که به نقرس دچار نباشند) را در سبد غذایی خود بگنجانند و از مصرف چربی و مواد قندی پرهیز کنند.
برای مبتلایان به بیماری لوپوس ورزش کردن بسیار توصیه شده است، اما به صورت آرام و مداوم و از ورزش‌های بسیار سنگین مخصوصا اگر به نوع حاد و پیشرفته آن دچار هستید پرهیز کنید زیرا ممکن است به استخوان‌های شما و عضلاتتان آسیب برساند، ورزش‌های هوازی، پیاده روی‌های آهسته و پیوسته، دوچرخه سواری و شِنا از جمله ورزش‌های مناسب و کمکی برای افراد مبتلا به لوپوس هستند و علاوه بر مستحکم شدن استخوان‌ها و ماهیچه‌های بدن به رفع استرس و تنش‌های ایجاد شده توسط این بیماری کمک می‌کنند.ا
