اهمیت تزریق واکسن زگیل تناسلی (گارداسیل) در زنان و مردان

زگیل تناسلی! بیماری ترسناکی که در سال‌های اخیر با توجه به افزایش اطلاعات راجع به این بیماری تقریباً برای خیلی از ما تبدیل به یک کابوس شده است. تا به حال از خود پرسیده‌اید که واقعاً در مورد این بیماری و علائم و درمان آن چقدر می‌دانید؟ آیا این بیماری خطرناک است؟ آیا کشنده است؟ راه‌های انتقال آن چیست؟ در مورد واکسن زگیل تناسلی چه می‌دانید؟ و … . مردم روزانه سؤالات فراوانی در رابطه با این بیماری می‌پرسند و با نگرانی به دنبال یافتن پاسخ آن‌ها هستند. در مطلب زیر به همراه تیم پزشکان کافه نبض سعی می‌کنیم به مهم‌ترین این سؤالات پاسخ دهیم. با ما همراه باشید.

واکسن زگیل تناسلی (گارداسیل) چیست؟

بیماری زگیل تناسلی به‌ واسطه عفونت ناشی از ویروس پاپیلوما انسانی یا Human Papillomavirus که به اختصار به آن HPV گفته می‌شود به وجود می‌آید. انتقال این ویروس و بیماری ناشی از آن به‌ واسطه تماس مستقیم پوستی افراد، مخصوصاً در طی آمیزش جنسی رخ می‌دهد. ویروس HPV بیش از 100 تیپ یا سوش مختلف دارد (به‌طور دقیق تاکنون 106 تیپ آن شناسایی شده است).

برخی از انواع این ویروس کم خطرتر بوده و فرد مبتلا به آن نشانه‌های بالینی و یا مشکلات بهداشتی خاصی را نیز مشاهده نمی‌کند. از طرف دیگر برخی از انواع ویروس اچ پی وی بسیار خطرناک بوده و زمینه‌ساز سرطان‌های مختلفی مثل سرطان ناحیه گردن رحم، سرطان دهان و سرطان‌های مرتبط با آلت تناسلی در مرد و زن هستند.

با توجه به اینکه در سطح دنیا بیماری زگیل تناسل شایع‌ترین بیماری جنسی است و تقریباً 9 تا 13 درصد جمعیت را درگیر می‌کند، پزشکان مدت‌ها به دنبال واکسنی بودند که بتوانند از ابتلا به این بیماری جلوگیری کنند. در سال 2006 برای اولین واکسن گارداسیل یا Gardasil به‌عنوان پیشگیری از ابتلا به برخی تیپ‌های ویروس اچ پی وی معرفی شد.

این واکسن قادر به پیشگیری از تمام انواع ویروس اچ پی وی نبوده اما در فاز اول طراحی آن، چهار تیپ ویروسی به نام های 6،11،16،18 را پوشش می‌داد که در ایران نیز از همین نوع واکسن استفاده می‌شود. در سال 2014 واکسن گارداسیل 9 معرفی شد که قادر به تقویت سیستم ایمنی علیه 9 تیپ ویروس HPV (ژنوتیپ‌های 6، 11، 16، 18، 31، 33، 45، 52 و 58) است.

موارد مصرف در زنان

از میان انواع مختلف HPV، پانزده تیپ آن به‌عنوان تیپ خطرناک در بروز سرطان گردن رحم در زنان گزارش شده است. خوشبختانه عامل 70 تا 80 درصد بروز این نوع سرطان در زنان فقط دو تیپ ویروسی 16 و 18 هستند. با توجه به اینکه واکسن گارداسیل مخصوص تیپ‌های 16،18،11،6 است از آن برای پیشگیری از ابتلا به سرطان دهانه رحم در زنان استفاده می‌شود.

با توجه به اینکه دیده شده حتی افرادی که رابطه جنسی کاملی نیز نداشته‌اند، به دلیل تماس پوستی ناحیه تناسلی و اطراف آن دچار این بیماری شده‌اند. علاوه بر این وسایل و پوشش‌های حفاظتی نظیر کاندوم نیز برای پیشگیری از این بیماری کافی نبوده و در بهترین حالت احتمال ابتلا را 50 درصد کاهش می‌دهد. بنابراین پزشکان توصیه می‌کنند زنان و دختران جوان قبل از آغاز دوران فعالیت جنسی خود از واکسن زگیل تناسلی استفاده کنند. با اینکه واکسن زگیل تناسلی در درمان فرد مبتلا نقشی ندارد اما می‌تواند فرد را از امکان ابتلا به انواع دیگر ویروس اچ پی وی ایمن کند.

موارد مصرف در بارداری

به‌طور معمول واکسن‌ها از ویروس یا میکروب ضعیف شده تشکیل شده‌اند تا سیستم ایمنی بتواند به راحتی با آن‌ها مبارزه و آن را به خاطر بسپارد. با این حال در موارد اندکی این واکسن‌ها می‌توانند سبب ابتلای فرد به بیماری شوند. اما در مورد واکسن زگیل تناسلی از ویروس ضعیف شده یا کشته شده استفاده نشده و فقط محققان از پوشش سطحی ویروس (به‌عنوان آنتی‌ژن) استفاده کردند (در نتیجه غیر عفونی است) تا بدن بتواند علیه آن پاسخ مناسب دهد (آنتی‌بادی ترشح کند).

بنابراین استفاده از این واکسن در دوران بارداری خطر کمی دارد به‌طوری که تاکنون مشکلاتی ناشی از نقص تولد به‌واسطه این واکسن گزارش نشده است. در مجموع اما پزشکان و محققان به این دلیل که هنوز میزان تأثیر این واکسن بر روی جنین مشخص نشده است، آن را برای زنان باردار توصیه نمی‌کنند. زنانی که می‌خواهند اقدام به بارداری کنند باید حتماً دوره شش ماهه تزریق واکسن زگیل تناسلی در آن‌ها طی شده باشد.

**تصویر/کپشن**

موارد مصرف در مردان

در مردان نیز واکسن زگیل تناسلی گارداسیل می‌تواند از ابتلا به زگیل تناسلی، سرطان مقعد و آلت تناسلی و برخی دیگر از ضایعات پیش سرطانی که مولد آن‌ها ویروس HPV است جلوگیری کند. در مطالعه‌ای که چندی پیش انجام شد، مشخص شده که احتمال ابتلا به این بیماری‌های ویروسی در مردانی که مردان دیگر در ارتباط هستند بیشتر است. استفاده از این واکسن در مردان همجنسگرا و یا بیمارانی که ضعف سیستم ایمنی دارند مثل مبتلایان به ایدز، قبل از سن ۲۶ سالگی توصیه شده است.

ضرورت واکسیناسیون با واکسن زگیل تناسلی

اهمیت استفاده از واکسن زگیل تناسلی را می‌توان از روی شیوع آن سنجید. متأسفانه در هر سال حدود نیم میلیون زن در دنیا به این بیماری مبتلا می‌شوند و از این تعداد 266 هزار نفر به‌واسطه سرطان دهانه رحم جان خود را از دست می‌دهند. آمار دقیقی درباره تعداد افراد مبتلا به بیماری زگیل تناسلی در ایران وجود ندارد اما متوسط جهانی آن همان‌طور که ذکر شد حدوداً 11 درصد است.

با این حال اخیراً در مطالعه‌ای که روی تعدادی از کارگران جنسی در یکی از مناطق تهران انجام شده، مشخص شده که حدود 31 درصد این افراد مبتلا به ویروس اچ پی وی هستند. این موضوع اهمیت بالای پیشگیری از ابتلا به بیماری زگیل تناسلی را می‌رساند.

اهمیت و مزایای واکسن زگیل تناسلی

اگر نگاهی به استفاده از واکسن زگیل تناسلی در کشور استرالیا بیندازیم متوجه اهمیت آن خواهیم شد. در سال 2007 واکسیناسیون جهت مبارزه با بیماری زگیل تناسلی در استرالیا انجام شد. نتیجه این عمل کاهش حدوداً 93 درصدی بیماران مبتلا به این بیماری بود. علاوه بر این خطر ابتلا به عفونت‌های مقعدی نیز 77 درصد کاهش یافت. در واقع به‌طور میانگین هنگامی که فرد از واکسن زگیل تناسلی گارداسیل استفاده می‌کند احتمال ابتلا به بیماری را در خود بین 70 تا 90 درصد کاهش می‌دهد که بسیار قابل توجه است.

آیا واکسن زگیل تناسلی از ابتلا به سرطان دهانه رحم جلوگیری می‌کند؟

به‌عنوان پاسخ کوتاه بله واکسن گارداسیل می‌تواند از ایجاد سرطان دهانه رحم جلوگیری کند. در واقع به دلیل اینکه عامل بیماری زگیل تناسلی و سرطان دهانه رحم مشابه است (ویروس HPV) و از طرفی احتمال همراه شدن ابتلا به سرطان دهانه رحم را بعد از ابتلا به بیماری زگیل تناسلی وجود دارد واکسیناسیون مخصوص در زنان 15 تا 26 ساله به صورت قابل ملاحظه‌ای احتمال ابتلا به سرطان دهانه رحم را کاهش می‌دهد.

اما در زنانی با سن بین 25 تا 45 سالگی اثر این واکسن کمتر نشان داده شده است که احتمالاً به این علت است که این افراد بیش‌تر از دسته اول در معرض ویروس اچ پی وی بوده‌اند.

بهترین سن تزریق واکسن زگیل تناسلی چه سنی است؟

بهترین سن تزریق واکسن زگیل تناسلی در خانم‌ها سن 11 تا 13 سالگی است. با این حال تا قبل از شروع هرگونه رابطه جنسی بهترین زمان استفاده از واکسن زگیل تناسلی است. در مردان سن 9 تا11 سالگی ایده‌آل‌ترین سن تزریق واکسن است و تا قبل از 21 سالگی و شروع فعالیت جنسی نیز بهترین نتیجه را در پی خواهد داشت.

آیا واکسیناسیون بعد از ابتلا هم مفید است؟

استفاده از واکسن زگیل تناسلی پس از ابتلا به این بیماری تأثیری در درمان زگیل تناسلی ندارد. با این حال همان‌طور که گفتیم انواع مختلفی از ویروس HPV وجود دارد، بنابراین حتی فرد مبتلا نیز می‌تواند با استفاده از این واکسن احتمال ابتلا به دیگر انواع ویروس پاپیلوما انسانی را از بین ببرد.

نحوه تزریق واکسن زگیل تناسلی (گارداسیل)

تزریق واکسن زگیل تناسلی یا همان گارداسیل به صورت داخل عضله‌ای و معمولاً بالای بازو دست صورت می‌گیرد. با توجه به مقاومت ویروس اچ پی وی مقدار و زمان بندی خاصی برای دریافت این واکسن وجود دارد. به این ترتیب که واکسن گارداسیل معمولاً طی شش ماه و در سه دوز جدا از هم و به مقدار نیم میلی‌لیتر به فرد تزریق می‌شود. تزریقات در سه نوبت صفر، یک و شش انجام می‌شود. به این ترتیب که تزریق دوم یک ماه پس از تزریق اول و تزریق سوم شش ماه بعد از تزریق اول انجام می‌گیرد.

عوارض جانبی واکسن زگیل تناسلی

به مانند هر دارو و واکسن دیگری، تزریق گارداسیل نیز ممکن است باعث بروز پاسخ در بردن فرد میزبان آن شود. به گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های ایالت متحده آمریکا (CDC)، بیش از 97 درصد عوارض ناشی از تزریق واکسن زگیل تناسلی تنها شامل عوارض خفیفی مثل سردرد، تب، تهوع، سرگیجه، تورم و خارش که معمولاً در همان 15 دقیقه اول پس از تزریق نمایان می‌شود. به همین دلیل معمولاً به فرد بعد از تزریق واکسن تا 15 دقیقه اجازه خروج از مرکز داده نمی‌شود تا شرایط او ارزیابی شود.

به‌طور کلی عوارض خفیف ناشی از تزریق واکسن زگیل تناسلی شامل موارد زیر است:

• تورم، درد و قرمز شدن پوست در محل تزریق (بیشترین عارضه گزارش شده)
• تب، سردرد یا احساس خستگی
• سرگیجه و حالت تهوع
• دردهای عضلانی و مفصلی

عوارض نادر و شدیدتر ناشی از تزریق واکسن زگیل تناسلی شامل موارد زیر است:

• شوک آنافیلاکسی
• کم‌خونی و هپاتیت خود ایمنی
• سندرم گیلن باره
• واسکولیت یا التهاب رگ

پیشگیری از ابتلا و انتقال ویروس

همان طور که ذکر شد حتی استفاده از وسایل پیشگیری جنسی مثل کاندوم نیز نمی‌تواند به‌طور صد در صد از ابتلا به ویروس HPV جلوگیری کند. با این حال به‌طور میانگین تا 70 درصد احتمال ابتلا را کاهش می‌دهد. از سوی دیگر با توجه به اینکه ابتلا به این بیماری عملاً ناشی از رابطه جنسی است، پیشنهاد می‌شود که افراد ضمن رعایت موارد پیشگیری، حداقل شرکای جنسی را در طول زندگی خود داشته باشند و از روابط جنسی پرخطر بپرهیزند.

بهترین حالت نیز برای فرد جهت جلوگیری از ابتلا به این بیماری، تزریق منظم واکسن زگیل تناسلی طبق دستورالعمل پزشک و قبل از سن بلوغ جنسی است.
از طرف دیگر تشخیص زود هنگام بیماری زگیل تناسلی به کنترل و عدم انتقال آن به فرد دیگر کمک می‌کند. در خانم‌ها انجام آزمایش‌هایی مثل تست پاپ اسمیر و آزمایش خون می‌تواند در شناسایی ویروس HPV مؤثر باشد. راه‌های انتقال غیرمستقیمی نیز وجود دارند که بیشتر از رعایت نکردن بهداشت فردی یا استفاده از مراکز بهداشتی غیر معتبر ناشی می‌شوند.

برای مثال گزارش‌هایی در ارتباط با انتقال این بیماری از مراکز اپیلاسیون، لیزر درمانی و یا آرایشگاه‌ها به دلیل عدم رعایت اصول بهداشتی دیده شده است.

قیمت واکسن زگیل تناسلی

قیمت واکسن زگیل تناسلی یا واکسن گارداسیل در داروخانه‌های هلال احمر در حدود 270 تا 300 هزار تومان بابت هر تزریق گزارش شده است. در بازار آزاد اما قیمت این واکسن تا یک میلیون تومان نیز می‌رسد. در مجموع به‌واسطه نوسانات نرخ دلار و ارز، هزینه این واکسن نیز تغییر می‌کند.

سؤالات متداول در رابطه با واکسن زگیل تناسلی

در این مطلب سعی کردیم اطلاعات جامعی را درباره واکسن زگیل تناسلی به شما ارائه دهیم. در طول متن به سؤالات بسیاری پاسخ داده شده اما در ادامه به متداول‌ترین پرسش‌ها در این باره خواهیم پرداخت.

نام واکسن زگیل تناسلی چیست؟

واکسن زگیل تناسلی را به نام هایی مثل گارداسیل یا (Gardasil) و یا واکسن نوترکیب (recombinant human papillomavirus vaccine (HPV شناخته شده است.

آیا زگیل تناسلی کشنده است؟

تقریباً خیر! در طول متن نیز اشاره کردیم که بیش از 100 نوع ویروس HPV وجود دارد که درجات مختلفی از شیوع و خطرپذیری دارند. خوشبختانه نوع رایج بیماری زگیل تناسلی وابسته به نوع 6 و 11 این ویروس است که جزو انواع کم خطر به حساب می‌آیند و به‌ندرت منجر به بروز سرطان می‌شوند.

در سوی دیگر تیپ 16 ویروس HPV وجود دارد که جزو انواع بسیار پرخطر این ویروس است و عامل 50 درصد سرطان‌های دهانه رحم است. بنابراین احتمال کشنده بودن این بیماری نیز در موارد کنترل نشده وجود دارد. اما در بسیاری از موارد سیستم ایمنی بدن این ویروس‌ها را از بین می‌برد و انواع کم خطرتر آن ممکن است موفق به فرار از سیستم ایمنی بدن شوند که به کمک واکسن زگیل تناسلی آن‌ها نیز از بین خواهند رفت.

واکسن زگیل تناسلی از کجا تهیه کنیم؟

برای تهیه واکسن زگیل تناسلی می‌بایست به داروخانه‌های هلال احمر و داروخانه‌های منتخب دانشگاهی شهر خود مراجعه کنید. البته با توجه به اینکه این واکسن در همه نقاط کشور هنوز توزیع نشده است بهتر است به داروخانه‌های هلال احمر مراکز استان و بخصوص شهر تهران مراجعه کنید.

لیست داروخانه‌های توزیع کننده واکسن زگیل تناسلی گارداسیل در تهران

منبع: CDC