توسط : اغلب ما در برهه ای از زندگی خود، پوستمان ملتهب و قرمز شده، خارش پیدا کرده و شاید حتی پوسته پوسته شده باشد. آیا ما هم دچار حساسیت پوستی شده ایم؟
حساسیت پوستی یکی از شایع ترین مشکلاتی است که افراد به آن دچار می شوند. مشکلی که اگر برای درمان آن اقدام نکنید تا ابد همراه شما خواهد بود.
بگذارید ببینیم اصلا چه اتفاقی برای بدن شما می افتد که علائم این بیماری به سراغتان می آید.
چیزی پوست شما را لمس می کند و سیستم ایمنی بدن شما متوهم می شود و فکر می کند که مورد حمله عوامل متهاجم قرار گرفته است.
بنابراین سیستم دفاعی خود را فراخوانده و واکنشی بیش از حد از خود نشان می دهد. در این جنگ نوع خاصی از آنتی بادی هایی به میدان نبرد ارسال می شوند، که به آلرژن ها یا همان ماده آلرژی زا معروف هستند.
در نتیجه تمامی این وقایع بثورات قرمز و خارش دار بر روی پوست شما ایجاد می شود.
با کافه نبض همراه شوید تا با علت، نحوه تشخیص و درمان انواع حساسیت های پوستی آشنا شوید.
حساسیت پوستی به چه معناست؟
در مقدمه به اتفاق کلی که موجب بروز حساسیت در پوست شما می شود، اشاره کردم. علائم آلرژیک توسط سیستم ایمنی بدن شما ایجاد می شوند.
آلرژن ها ماده های بی خطری هستند که بدن به اشتباه دشمن می پندارد و نسبت به آنها واکنش نشان می دهد. برخی از این واکنش ها باعث حساسیت پوستی شما می شود.
به عنوان مثال وقتی فردی به بادام زمینی حساسیت دارد و آن را میل می کند، سیستم ایمنی بدنش تصور می کند پروتئین های بادام زمینی تهدید کننده هستند و دستور ضد حمله می دهد.
بسته به میزان آلرژی، این ضد حمله می تواند از یک بثورات پوستی خفیف تا یک واکنش تهدید کننده برای زندگی اش عمل کند.
انواع حساسیت پوستی
حساسیت های پوستی انواع مختلفی دارند. که مهم ترین آنها شامل موارد زیر می شود.
- اگزما
- کهیر
- درماتیت تماسی
- التهاب پوستی
در ادامه این موارد را یک به یک به شما توضیح خواهم داد.
اگزما
درماتیت آتوپیک (اگزما) نوعی حساسیت پوستی است که باعث قرمز شدن و خارش پوست شما می شود. این بیماری در کودکان شایع تر است اما امکان دارد، در هر سنی رخ دهد.
علائم اگزما از هر فرد به فرد دیگری فرق می کند اما معمولا شامل موارد زیر می شود:
- پوست خشک
- خارش که ممکن است به هنگام شب شدیدتر شود.
- لکه های قرمز تا خاکستری مایل به قهوه ای در دست ها و پاها به خصوص مچ پا و مچ دست، گردن، بالای سینه، پلک ها، داخل خم آرنج و زانوها و در نوزادان معمولا در صورت و پوست سر پدید می آید.
- برجستگی های کوچکی که به هنگام خراشیدن، از درون آنها مایع و پوسته خارج می شود.
- ضخیم، ترک خورده و پوسته پوسته شدن پوست
- تورم پوست در اثر خارش زیاد
کهیر
این نوع حساسیت پوستی با جوش ها یا برجستگی های برجسته و قرمز رنگی همراه هست که خارش شدیدی به وجود می آورد. واکنش های آلرژیک به گزش حشرات، داروها و غذاها این علائم را ایجاد می نمایند.
کهیرها معمولا بلافاصله پس از مواجه با آلرژن ظاهر می شوند و طی چند ساعت یا چند روز کم رنگ می گردند.
آنها می توانند در هر نقطه از بدن، از جمله صورت، لب ها، زبان، گلو و یا گوش ها ظاهر شوند.
اندازه کهیرها متفاوت است. در برخی از موارد آنها به هم وصل می شوند و مناطق بزرگتری را تشکیل می دهند که پلاک نامیده می شوند.
کهیر آلرژیک زمانی ایجاد می شود که پلاسمای خون در پاسخ به هیستامین ها، از رگ های خونی کوچک پوست نشت پیدا کند. هیستامین ماده شیمیایی می باشد که از سلول های امتداد رگهای خونی پوست آزاد می شود.
درماتیت (التهاب پوستی)
درماتیت یک اصطلاح عمومی است که از آن برای مواردی که پوست تحریک شده باشد، استفاده می کنند. درماتیت بیماری شایعی است که دلایل زیادی دارد و به اشکال مختلف ظاهر می شود. علائم آن معمولاً شامل خارش، خشکی پوست یا بروز بثورات قرمز و متورم است.
در برخی موارد درماتیت ناشی از حساست پوستی، علائمی دیگری همچون تاول زدن، ترشح و یا پوسته پوسته شدن به وجود می آورد.
از انواع درماتیت یا التهاب پوستی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- درماتیت آتوپیک (اگزما)
- درماتیت تماسی
- درماتیت سبوره نوزادی یا به اصطلاح کلاه گهواره
- بثورات پوشک
- درماتیت یا اگزمای سبورئیک
حساسیت های پوستی به چه علت ایجاد میشوند؟
بیش از 3700 ماده حساسیت زا در دنیا وجود دارد. عدد کمی نیست. اجازه دهید گروه های حساسیت زا مهمی که باعث می شوند دچار مشکلات پوستی شوید، نام ببرم:
- نیکل: این فلز که در جواهرات، سگک های کمربند، زیپ و قلاب های سوتین دیده می شود، یکی از شایع ترین علت های حساسیت های پوستی به شمار می آیند.
- عطرها: تمامی محصولاتی مانند عطر، لوسیون و خوش بو کننده های هوا که رایحه دلپذیری داشته باشند می توانند جزو عوامل محرک به حساب بیایند.
- برخی از گیاهان مخصوصا پیچک سمی
- مواد آرایشی بهداشتی و شوینده های خانگی: پوست شما می تواند به مواد نگهدارنده و فلزات موجود در آنها واکنش نشان دهد. تمیزکننده ها، ضدآفتاب ها، رنگ مو، لوازم آرایشی و محصولات ضد تعریق از جمله این موارد می باشند.
- کرم های آنتی بیوتیک: برخی از این کرم ها مانند باسیتراسین و نئومایسین حساسیت زا هستند.
- لاتکس: این لاستیک طبیعی می تواند واکنش آلرژیک در بدن شما ایجاد کند. لاتکس در کاندوم، دستکش یکبار مصرف، بادکنک و بطری های کودک به کار برده می شود.
- برخی مواد شیمیایی
علائم و نشانه های حساسیت پوستی
حساسیت پوستی می تواند علائم خفیف تا شدید داشته باشد. برخی از این علائم عبارتند از:
- قرمز شدن پوست
- تورم و التهاب پوست
- ترک خوردن
- سوزش
- تاول
- وجود برجستگی ها بر روی
- پوسته پوسته شدن
- راش پوستی
لزومی ندارد که حتما بلافاصله پس از مواجه شدن با آلرژن ها واکنش پوستی دهید. ممکن است از چند ساعت تا ده روز بعد این علائم ظاهر شوند.
به طور معمول، چیزی حدود دوازده ساعت تا سه روز طول می کشد تا آلرژن ها کار خود را انجام داده و پوستتان را دچار مشکل سازند.
لازم به ذکر است که حتی اگر درمان صورت گیرد، ممکن است، دو تا چهار هفته علائم ادامه داشته باشند.
خارش بدن نشانه چيست؟
هر زمان که بدنتان خارش پیدا کرد، لزوما به این معنا نیست که حساسیت پوستی دارید. خارش بدن شما می تواند بر اثر هر یک از دلایل زیر نیز رخ دهد:
- جمله خشکی پوست (خشکی پوست)
- پسوریازیس
- گال
- جای سوختگی و جای زخم به هنگام خوب شدن
- گزش حشرات
- بیماری های داخلی (بیماری کبد، نارسایی کلیه، زونا، کم خونی ناشی از فقر آهن، دیابت، مشکلات تیروئید و برخی از سرطان ها از جمله میلوم چندگانه)
- اختلالات عصبی (مانند مولتیپل اسکلروزیس یا همان ام اس)
- اختلالات روانی (مانند اضطراب، وسواس و افسردگی)
- مصرف مواد روانگردان و مواد مخدر
- بارداری (تنها در برخی از خانم ها دیده می شود)
چه چیزهایی باعث حساسیت پوستی میشود؟
قبلا اشاره ای به عوامل حساسیت زا کرده ام. اما اجازه دهید در اینجا کامل تر تمامی چیزهایی که باعث حساسیت پوستی می شوند را لیست کنم:
- نیکل
- لاتکس
- لباس (از پوشیدن لباس های موهر و پشم تا حد ممکن اجتناب کنید. به سراغ لباس های پنبه ارگانیک بروید.)
- شامپوها و نرم کننده ها
- ضد آفتاب ها
- لوسیون ها و مرطوب کننده ها
- لوازم آرایشی
- رنگ مو
- تتوهای موقت
- برخی از داروها (باسیتراسین، بنزوکائین، هیدروکورتیزون و نئومایسین)
- عطرها و خوشبو کننده های هوا
- آفتاب
- گیاهان
حساسیت دارویی
زمانی که سیستم ایمنی بدن شما به اشتباه یک دارو را به عنوان یک ماده مضر مانند ویروس یا باکتری تلقی کند، حساسیت دارویی رخ می دهد. در اینگونه موارد بدن آنتی بادی مخصوص آن دارو را ایجاد می کند.
واکنش آلرژیک به یک دارو می تواند خود را به شکل حساسیت پوستی نمایان کند.
اگرچه هر دارویی می تواند باعث واکنش آلرژیک گردد، اما بعضی از داروها بیشتر حساسیت زا هستند. این داروها عبارتند از:
- آنتی بیوتیک ها به خصوص پنی سیلین
- مسکن هایی مانند آسپیرین، ایبوپروفن و ناپروکسن
- داروهای شیمی درمانی برای درمان سرطان
- داروهای بیماری آرتریت روماتوئید
حساسیت غذایی
حساسیت غذایی هنگامی اتفاق می افتد که سیستم ایمنی بدن شما بیش از حد به یک ماده غذایی واکنش نشان دهد.
در حالی که هر غذایی می تواند باعث آلرژی و حساسیت پوستی در بدن شما شود، مواردی که بیشتر از همه موجب این مشکل می شوند عبارتند از:
- تخم مرغ
- شیر
- بادام زمینی
- آجیل درختی
- ماهی
- صدف
- گندم
- سویا
حساسیت غذایی معمولا با علائم زیر همراه می باشد:
- استفراغ و دل پیچه
- کهیر
- تنگی نفس
- خس خس قفسه سینه
- سرفه های پشت سر هم
- شک یا افت فشار
- گرفتگی راه گلو؛ مشکل در بلعیدن
- تورم زبان، صحبت کردن یا تنفس کردن را دچار مشکل می شود.
- نبض ضعیف
- رنگ پریدگی
- سرگیجه یا احساس ضعف
- آنافیلاکسی (یک واکنش بالقوه تهدید کننده زندگی که می تواند تنفس را مختل کرده و بدن را دچار شک نماید.)
حساسیت فصلی
حساسیت فصلی معمولا به هنگام شروع بهار و گرده افشانی گیاهان به وقوع می پیوندد. این بیماری یکی دیگر از دلایل مهمی می باشد که ممکن است به واسطه آن حساسیت پوستی را تجربه کنید.
البته آلرژی فصلی علائم دیگری به همراه دارد که مهمترین آنها به قرار زیر هستند:
- عطسه کردن
- آبریزش بینی یا گرفتگی بینی
- آبریزش و خارش چشم
- خارش گلو یا مجاری گوش
- گرفتگی گوش
- سردرد
- تنگی نفس
- خس خس
- سرفه کردن
آلرژی فصلی در زمستان کمتر مشاهده می شود، اما ممکن است رینیت آلرژیک (التهاب مخاط بینی) در تمام طول سال رخ دهد. گیاهان مختلف در زمان های گوناگون سال گرده های مربوط به خود را پراکنده می سازند.
بسته به نوع آلرژن و محل زندگی شما، ممکن است در سال بیش از یک فصل دچار حساسیت فصلی شوید. همچنین ممکن است به مواد حساسیت زا موجود در محیط داخلی منزل خود، به مانند کپک یا موی حیوان خانگیتان واکنش نشان دهید.
آفتاب
از اصطلاح آلرژی به آفتاب معمولا زمانی استفاده می شود که فرد در برابر آفتاب قرار گرفته و علائم حساسیت پوستی نشان می دهد. بثورات قرمز خارش دار بر روی پوست او ظاهر می شوند. رایج ترین شکل حساسیت به آفتاب، فوران نور چندشکلی است که به آن مسمومیت خورشید نیز می گویند.
افرادی که آلرژی خفیفی به آفتاب نشان داده باشند، بدون نیاز به درمان، خود به خود بهبود می یایند. اما در موارد شدید برای درمان کرم یا قرص استروئیدی تجویز می شود.
بارداری
آسم و سایر مشکلات آلرژیک در میان زنان باردار شیوع بالایی دارد. تقریباً از هر ۱۰۰ زن باردار یکی از آنها در دوران حاملگی خود دچار آسم می شود. بسیاری دیگر از حساسیت های فصلی و آلرژی های دیگر رنج می برند.
در کنار موضوع حساسیت پوستی خوب است بدانید که زنان به دلیل بارداری خود دچار خارش می شوند. خارش های خفیف معمولاً جای نگرانی ندارند.
اما اگر خارش شدید شود می تواند نشانه بیماری کبدی به نام کلستاز زایمان باشد. احتمال این بیماری خیلی هم زیاد نیست. پس بی هیچ اضطرابی اگر خارشتان شدید شد نزد یک متخصص بروید و تشخیص این مساله را به او بسپارید.
حساسیت به مواد شوینده و آرایشی
مواد شیمیایی موجود در شامپوها، مواد آرایشی و شوینده ها می توانند حساسیت های پوستی را ایجاد نمایند.
این واکنش های آلرژیک که درماتیت تماسی نام دارند، زمانی رخ می دهند که سیستم دفاعی بدن شما بیش از حد به مواد شیمیایی که معمولاً بی خطر هستند واکنش نشان دهد.
این مواد شیمیایی می توانند در محصولاتی حضور داشته باشند که بارها و بارها در معرض آنها قرار می گیرید. محصولاتی نظیر پاک کننده ها، ادکلن ها، لوسیون ها، لوازم آرایشی، رنگ مو و برخی از دستمال های بهداشتی.
آیا بیماری حساسیت پوستی مسری است؟
خوشبختانه باید بگویم که حساسیت پوستی مسری و قابل انتقال از شخصی به شخص دیگر نمی باشد. حتی اگر زخم و جوش های آلرژیک بر روی پوستتان باشند و فرد دیگری با آنها تماس پیدا کند، مشکلتان به او انتقال پیدا نمی کند.
دلیل این امر ساده است، میکروب یا ویروس باعث مشکل پوستی شما نشده است بلکه بدنتان به نوعی خودزنی کرده است. پس چیزی برای منتقل شدن وجود ندارد.
چه افرادی در معرض خطر هستند؟
افرادی سابقه ابتلا به آسم یا آلرژی در خانواده را داشته باشند، احتمال اینکه به حساسیت پوستی یا انواع دیگر آلرژی ها دچار شوند، بیشتر است.
همچنین کودکان و آن دسته از عزیزانی که هم اکنون دچار آسم یا انواع دیگر آلرژی هستند، ممکن است، این مشکلات آلرژیک پوستی برایشان اتفاق بیفتد.
نکات ضروری پیشگیری از حساسیت پوستی
پیشگیری از واکنش های آلرژیک و حساسیت پوستی به نوع آلرژنی بستگی دارد که در معرض آن قرار گرفته اید. اقدامات پیشگیرانه کلی شامل موارد زیر می شود:
- از عوامل محرک شناخته شده خودداری کنید. حتی اگر در حال دارو درمانی هستید، سعی کنید از عوامل محرک دور بمانید.
- اگر به گرده گیاهان آلرژی دارید، درها و پنجره ها را ببندید. اگر به گرد و غبار حساسیت دارید، مرتب جارو برقی بکشید و ملافه هایتان را بشویید.
- لباس های پشمی و موهری نپوشید و زیاد از عطر و لوازم آرایشی حساسیت زا استفاده نکنید.
- دفترچه یادداشت داشته باشید. برای کشف عامل یا مضنونین حساسیت پوستی خود فعالیت ها و مواد غذایی که می خورید، زمان بروز علائم و سایر موارد کمک کننده را یادداشت کنید تا به پزشک خود نشان دهید.
آیا حساسیت پوستی خطرناک است و نیاز به پزشک دارد؟
بله در مواقعی که حساسیت خیلی شدید شود احتمال بروز آنافیلاکسی بالا می رود و این امر بسیار خطرناک است. اگر فردی مشکوک به آنافیلاکسی باشد باید حتما به اورژانس زنگ زده و یا سریعا خود را به مراکز درمانی برساند.
معمولا برای این بیماران در بیمارستان اپی نفرین تزریق می شود. افرادی که به موارد زیادی حساسیت نشان می دهند یا واکنش های آلرژیک آنها شدید است حتما از یک متخصص آلرژی و ایمونولوژی مشورت بگیرند. کودکان و نوزادان دچار مشکلات آلرژیک نیز حتما باید تحت نظر متخصص باشند.
درمان خانگی برای رفع حساسیت های پوستی
برای حساسیت های پوستی درمان های خانگی زیر می تواند مثمر ثمر باشد:
- از حمام جو دوسر غافل نشوید.
- کمپرس سرد استفاده کنید.
- از مرطوب کننده هایی که حساسیت زا نیستند استفاده کنید.
- آب زیاد بنوشید.
- ژله درون آلوئه ورا بر روی پوست خود بمالید.
- چای سبز به مدت ۵ دقیقه روی پوست قرار داده و سپس بشورید.
- ماست بدون شکر بر روی پوست خود بمالید.
شیوه تشخیص و درمان حساسیت پوستی
برجستگی، خارش و قرمزی از جمله مشکلات پوستی شایع به حساب می آید و ممکن است علت آنها به راحتی قابل تشخیص نباشد. تنها یک متخصص آلرژی می تواند به شما کمک کند متوجه شوید که آیا علائم شما در نتیجه حساسیت پوستی است یا خیر.
در صورتی که آلرژن ها مسئول علائم آزار دهنده ای باشند که تجربه می کنید، پزشک به کمک داروها درمان را شروع خواهد کرد. البته اگر علت اصلی آلرژی شما مشخص شود، علاوه بر دارو درمانی باید عامل حساسیت زا را از خود دور نمایید.
متاسفانه هنوز راهی پیدا نشده که بتوانید برای همیشه آلرژی را درمان نمایید، اما با شناخت عوامل ایجاد کننده آن می توانید علائم را کنترل کنید.
انجام تست آلرژی
اگر علائم حساسیت پوستی یا سایر آلرژی ها را داشته باشید پزشک ممکن است آزمایش های زیر را برایتان انجام دهد.
تست پوست آلرژی: پوست شما را در معرض مقدار کمی عصاره ماده حساسیت زا قرار می دهند. بعد از آن در ناحیه تست شده بر روی پوست خراشی ایجاد می نمایند. از ناحیه خراش خون خارج نمی شود. اگر حساسیت داشته باشید، احتمالاً در محل آزمایش روی پوست شما برجستگی به وجود می آید.
آزمایش خون اختصاصی: آزمایش رادیواورجاذب رادیواکتیو (RAST) یا آزمایش ImmunoCAP نامیده می شود. در آن میزان آنتی بادی های مسبب آلرژی را در جریان خون شما اندازه گیری می کنند.
بهترین دارو برای حساسیت پوست
داروها بسته به نوع حساسیت پوستی شما متفاوت است. داروها می توانند به کاهش واکنش سیستم ایمنی بدن و کاهش علائم کمک نمایند و یا به طور مستقیم علائم پوستی آن را درمان کنند.
در موارد معمول موارد زیر توسط پزشکان توصیه می شود.
- کرم هیدروکورتیزون
- پماد هایی مانند لوسیون کالامین
- آنتی هیستامین ها
- کمپرس سرد
- حمام جو دوسر
ایمونوتراپی برای آلرژی های شدید یا آلرژی هایی که با سایر روش های درمانی کاملاً برطرف نمی شود انجام می گردد. این درمان شامل یک سری تزریق عصاره های آلرژی زای خالص است که معمولاً طی چند سال انجام می شود.
اپی نفرین تنها برای موارد اضطراری و اورژانسی تزریق می شود.
برای خارش بدن چه باید کرد؟
برای کمک به تسکین خارش بدن، متخصصان پوست نکات زیر را توصیه می نمایند:
- یک پارچه یا بسته یخ سرد و مرطوب به پوست خارش دار بزنید. این کار را حدود پنج تا ده دقیقه انجام دهید و در صورت نیاز مجددا تکرار کنید.
- حمام جو دوسر بگیرید. از جو دوسر یا بلغور جو دوسر کلوئیدی مخصوص وان در آب بریزید و ۱۵ دقیقه در آن باقی بمانید بسیار تسکین دهنده است و برای بهبود تاول ها یا از بین رفتن علائم پوستی آبله مرغان، کهیر، حساسیت پوستی در اثر پیچک سمی یا آفتاب سوختگی مفید است.
- پوست خود را مرطوب کنید. همیشه یک مرطوب کننده عاری از مواد افزودنی و رایحه انتخاب نمایید.
- از کمپرس سرد به همراه ژل درون گیاه آلوئه ورا بر روی پوست خود بمالید.
شیوه درمان حساسیت پوستی در نوزادان و کودکان
اگر نوزاد یا کودک دلبندتان دچار علائم حساسیت پوستی شد حتما از یک متخصص آلرژی اطفال کمک بگیرید.
پزشک ممکن است یک کرم استروئیدی موضعی برای پوست او تجویز کند. بپرسید چه موقع و چگونه آن را بر روی پوست فرزندتان بزنید تا با خیال راحت از آن استفاده کنید.
توجه داشته باشید که تنها پزشک متخصص می تواند تصمیم بگیرد که آیا آنتی هیستامین می تواند به تسکین خارش کمک کند یا خیر.
در کنار درمان پزشکی به موارد زیر توجه نمایید:
- از پاک کننده ها و صابون های بدون عطر و رنگ استفاده کنید.
- ناخن هایش را کوتاه کنید تا اگر پوست خود را خاراند به زخم هایش آسیب وارد نکند.
- با آب ولرم حمامش کنید و سعی کنید مدت زمان استحمام طولانی نشود.
- از پمادها، لوسیون ها و مرطوب کننده هایی که ضد حساسیت پوستی هستند بر روی پوست او بمالید.
- تنها لباس های نخی و نرم تنش کنید.
- اگر علائم پوستیش شدید شد مجددا با پزشک خود تماس بگیرید و موضوع را به او اطلاع دهید.
سوالات متداول
در این قسمت قرار است به سوالات متداول شما در خصوص حساسیت پوستی پاسخی کوتاه دهیم.
حتی اگر درمان پزشکی شروع کرده باشید چیزی بین دو تا چهار هفته طول می کشد تا علائم کامل از بین برود. البته کهیرها معمولا دو سه روزه خوب می شوند.
بله، وقتی استرس شروع می شود، پاسخ بدن به آن می تواند بیش از حد باشد. این موضوع می تواند بر روی سیستم عصبی شما تأثیر بگذارد و موجب ایجاد علائم حسی مانند سوزش یا خارش پوست گردد.
اگر مجبور به بیرون رفتن نیستید و آلرژن شما در محیط خارج از منزل بیشتر حضور دارد بهتر است در خانه بمانید. هر چه از عامل واکنش آلرژیک دورتر بمانید، علائمتان خفیف تر خواهد بود.
