اهمیت تشخیص بیماری عروق کرونر و درمان آن

بیماری عروق کرونر (CAD) یکی از شایع ترین بیماری های قلبی عروقی است که می تواند خطر مرگ به دنبال داشته باشد. برخی از افراد پس از تجربه سکته قلبی متوجه وجود این بیماری می شوند.

حال آنکه اگر کمی قبل تر این بیماری را تشخیص داده و برای درمان آن اقدام می کردند، متحمل چنین اتفاق خطرناکی نمی شدند. بدون شک زندگی در جوامع مدرن، با تمامی فشارهای روانی، موقعیت های استرس زا، کم تحرکی و تغذیه نامناسب ما را مستعد ابتلا به انواع بیماری های قلبی عروقی می سازد.

گواه این قضیه آمارهایی است که نشان می دهد CAD شایع ترین بیماری قلبی در آمریکا است و تقریباً ۱۶.۵ میلیون آمریکایی بالای ۲۰ سال را مبتلا می سازد.

کشور ما ایران نیز آمار بالایی از مرگ و میر بر اثر بیماری های قلبی در جهان دارد و ابتلا به مشکلات عروق کرونری در آن شیوع گسترده ای پیدا کرده است.

با شناخت این بیماری، راه های پیشگیری و درمان آن قدم بزرگی جهت حفظ سلامت خود و اطرافیانتان برخواهید داشت. تا انتهای این مقاله با کافه نبض همراه شوید تا با این بیماری به طور کلی آشنا شوید.

بیماری عروق کرونر چیست؟

بیماری عروق کرونر هنگامی ایجاد می شود که رگ های خونی اصلی که خون، اکسیژن و مواد مغذی قلب شما را تأمین می کنند دچار مشکل می گردند. رسوبات حاوی کلسترول (پلاک) در عروق و وجود التهاب ها می توانید این بیماری را در بدن شما به وجود بیاورد.

هنگامی که کلسترول بر روی دیواره های شریان رسوب می کنند، پلاک ها ایجاد می شوند. این پلاک ها باعث باریک شدن شریان ها شده و بدین صورت جریان خون به قلب کاهش می یابد.

این کاهش جریان خون می تواند موجب درد قفسه سینه (آنژین)، تنگی نفس یا سایر علائم بیماری عروق کرونر شود.در صورت انسداد عروق احتمال وقوع سکته قلبی نیز بالا می رود.

گرفتگی کدام شریان کرونر متداول است؟

سرخرگ تاجی یا همان سرخرگ کرونر یکی از شریان هایی محسوب می شود که گرفتگی در آن بیشتر دیده می شود. از همین رو نام دیگر بیماری عروق کرونری را بیماری سرخرگ تاجی نیز نامیدند. این سرخرگ وظیفه خطیر خون رسانی به قلب را بر عهده دارد.

از همین رو اکسیژن زیادی را باید با خود حمل کند. این شریان کرونری از بخش ابتدایی آئورت نشات می گیرد و خون را از بطن چپ خارج می سازد. اگر این سرخرگ تنگ شود و یا راهش مسدود شود مواد حیاتی به اندازه کافی به قلب وارد نمی شود و بیماری یا در موارد حاد حمله قلبی ایجاد می شود.

بد نیست بدانیم که در سطح قلب چهار سرخرگ اصلی عروق کرونر قرار گرفته اند که عبارتند از:

• شریان کرونر راست راست
• شریان اصلی عروق کرونر
• شریان دور چپ
• شریان نزولی قدامی چپ

این شریان ها اکسیژن و خون غنی از مواد مغذی را به قلب شما می رسانند.

بیماری عروق کرونر قلبی CAD چیست؟

بیماری عروق کرونر قلبی CAD در اثر آترواسکلروز عروق کرونر ایجاد می شود که منجر به محدود شدن جریان خون به قلب می گردد. حال اگر برای شما این سوال برای شما پیش آمده باشد که آترواسکلروز چیست؟

در پاسخ به طور خلاصه می توان گفت که آترواسکلروز یا همان تصلب شرایین زمانی به وجود می آید که لیپید ها و کلسترول های کم‌ چگال بر روی دیواره های داخلی سرخرگ‌های با قطر متوسط و بزرگ رسوب پیدا می کنند. پلاک ها را به وجود می آورند و باعث تنگی رگ ها و کاهش مسیر جریان خون می شوند.

این اتفاق موجب می گردد خون به قلب بیمار کم برسد و خطرات زیادی او را تهدید کند. این بیماری در جوامع پیشرفته شیوع زیادی پیدا کرده است. اما دلیل این اپیدمی شدن بیماری های قلبی عروقی چیست؟

برای پاسخ به این پرسش باید دلایل ابتلا و ریسک فاکتورهای بیماری عروق کرونر را به خوبی بشناسیم. در ادامه پاسخ این سوال روشن خواهد شد.

علت ایجاد بیماری عروق کرونر

خب همانطور که گفتیم در این بیماری مسیر خون رسانی به قلب شما با مواد چربی که رسوب کرده مسدود می شود. حالا زمان این رسیده که کمی دقیق تر به علت این اتفاق بپردازیم. نخست شریان های کرونر شما آسیب می بیند. این آسیب باعث می شود که رسوبات چربی (پلاک) در محل آسیب دیدگی ایجاد شود.

پلاک می تواند شامل کلسترول و سایر مواد زاید سلول ها باشد. اگر تکه های پلاک باعث پارگی در شریان شود، پلاکت ها برای ترمیم آن محل لختگی ایجاد می کنند. این لختگی می تواند راه جریان خون را مسدود نماید.

تاثیرات چاقی بر بیماری عروق کرونر

از سال ۱۹۹۷ ميلادي به بعد سازمان بهداشت جهاني چاقي را به عنوان يكي از مشكلات اساسی جوامع پیشرفته و در حال پیشرفت معرفی کرد. چاقی ریسک ابتلا و تشدید بیماری عروق کرونر را به میزان قابل توجه ای افزایش می دهد.

اضافه وزن نه تنها بر این بیماری بلکه در سایر مشکلات قلبی عروقی نقش مهمی ایفا می کند. به خاطر داشته باشید هر چه وزن بیشتری داشته باشید، خون بیشتری در بدن شما جاری می شود. قلب برای پمپ کردن خون اضافی باید سخت تر کار کند.

بنابراین عضله قلب ضخیم تر می شود. همین موضوع عامل بسیاری از بیماری های قلبی شناخته شده است. در خصوص عروق کرونر نیز چاقی و مصرف چربی های ناسالم احتمال گرفتگی شریان ها را افزایش می دهد.

چه عواملی باعث ایجاد بیماری عروق کرونر می شود؟

بیماری عروق کرونر معمولا تحت تاثیر عوامل مربوط به سبک زندگی مانند میزان تحرک، تغذیه، استرس و استعمال دخانیات و مشروبات الکلی ایجاد می شود. برخی از مهم ترین این عوامل به قرار زیر می باشد:

• سیگار کشیدن (باعث بیشتر شدن التهاب و افزایش رسوب کلسترول در عروق کرونر می شود)
• فشار خون بالا
• کلسترول بد بالا
• کلسترول خوب پایین
• دیابت یا مقاومت به انسولین
• شیوه زندگی کم تحرک
• چاقی و تغذیه نامناسب
• نوشیدن مشروبات الکلی
• سابقه خانوادگی بیماری قلبی
• سن (در سن بالا احتمال آسیب دیدگی شریان کرونر بیشتر می باشد.)
• جنسیت (مردان در معرض خطر بیشتری قرار دارند)
• استرس (استرس و اضطراب یکی از مهم ترین ریسک فاکتورهای بیماری عروق کرونر محسوب می شود.)

علائم اولیه بیماری عروق کرونر چیست؟

زمانی که قلب شما خون کافی از شریان ها دریافت نمی کند، ممکن است علائم رنج آوری را تجربه کنید. مهم ترین علائم بیماری عروق کرونری شامل موارد زیر می باشند:

• درد قفسه سینه (آنژین)

این یکی از شایع ترین علائمی است که نشان می دهد عروق کرونری شما دچار مشکل شده است. این درد به گونه ای است که شما إحساس فشار شدیدی روی قفسه سینه خود می کنید.گویی یک نفر بر روی آن ایستاده است! در بعضی از افراد بخصوص خانم ها این درد ممکن است زودگذر یا تیز باشد و در گردن ، بازو و یا پشت احساس شود.

• تنگی نفس

اگر قلب شما نتواند خون کافی را برای تأمین نیازهای بدن پمپ نماید، ممکن است با تنگی نفس یا خستگی شدید مواجه شود.

• سکته قلبی

این مورد از جمله خطرناک ترین علائم گرفتگی عروق قلب به شمار می آید. شريان های كرونر اگر به طور کامل مسدود شوند باعث سکته قلبی خواهند شد. علائم و نشانه های معمول سکته قلبی شامل فشار در قفسه سینه، درد در شانه یا بازو و گاهی اوقات ایجاد تنگی نفس و تعریق می باشد.

لازم به ذکر است علائم سکته قلبی در زنان شامل سبکی سر، إحساس فشار در بالای کمر، سنگینی قفسه سینه، تنگی نفس، خستگی شدید و درد در یک یا دو دست می باشد.

روش های تشخیص بیماری عروق کرونر

تشخیص بیماری عروق کرونر CAD نیاز به بررسی پروند پزشکی شما، معاینه جسمی و سایر آزمایش های تشخیصی دارد.

این آزمایشات شامل موارد زیر است:

الکتروکاردیوگرام: این آزمایش سیگنال های الکتریکی که از قلب شما عبور می کند ، ثبت می کند.

اکوکاردیوگرام: این آزمایش با استفاده از امواج فراصوت برای ایجاد تصویر از قلب شما استفاده می کند. نتایج این آزمایش نشان می دهد که آیا مشکل خاصی در قلب شما وجود دارد یا خیر.

تست استرس: این تست خاص بر روی قلب شما در حین انجام فعالیت بدنی و هنگام استراحت صورت می گیرد. این تست فعالیت الکتریکی قلب شما را به هنگام حرکت بر روی تردمیل یا دوچرخه ثابت کنترل می کند. تصویربرداری هسته ای نیز ممکن است برای بخشی از این آزمایش انجام شود.

کاتتریزاسیون قلبی (آنژیوگرافی): در این روش تشخیصی يك كاتتر) يك لوله بلند، نازك و قابل انعطاف) در داخل بدن قرار می دهند. كاتتر وارد يك سياهرگ يا سرخرگ مي گردد و به طرف قلب رانده مي شود. به كمك اشعه  X، حركت كاتتر در بدن روي صفحه تلويزيون نشان داده می شود. به این شکل هرگونه انسداد تشخیص داده می شود.

CT اسکن قلب: پزشک شما ممکن است از این نوع تصویربرداری تشخیصی برای بررسی رسوبات کلسیم در شریان های شما استفاده می کند.

آنژیوگرافی

اگر متخصص قلب در شما علائم مربوط به مشکلات قلبی را دیده باشد برای تشخیص مطمئن از آزمایش آنژیوگرافی استفاده می کند. این روش برای تشخیص گرفتگی شریان های کرونر کاربرد دارد.

برای این منظور بی حسی موضوعی ایجاد می شود، سپس ماده رنگی خاصی که در برابر اشعه ایکس مرئی می گردد تزریق می شود. لوله بلند، باریک و انعطاف پذیر به نام کاتتر در رگ خونی شما وارد می شود و به سمت عروق کرونر مورد نظر انتقال داده می شود.

به کمک تصویربرداری اشعه ایکس هر رگی که دارای گرفتگی یا باریک شدگی بود شناسایی می گردد.

پس از آن کمی استراحت می کنید و در همان روزی که تست را دادید می توانید از بیمارستان مرخص شوید. معمولاً به شما توصیه می شود تا یک یا دو روز بعد از آنژیوگرافی از فعالیت های خاصی مانند حمام کردن، رانندگی و بلند کردن اجسام سنگین خودداری نمایید.

در صورت مشاهده وخیم تر شدن تورم در محل زخم، خونریزی بیش از حد و یا مشکلات گردش خون سریعا به بیمارستان مراجعه کنید.

الکتروکاردیوگرام

الکتروکاردیوگرام (ECG) یا همان نوار قلب یک آزمایش ساده است که ریتم و فعالیت الکتریکی قلب شما را بررسی می کند. در هر ضربان سنسورهای متصل به پوست برای تشخیص سیگنالهای الکتریکی تولید شده توسط قلب استفاده می شوند.

این سیگنال ها توسط یک دستگاه ضبط می شوند و به متخصص داده می شود تا بر أساس آن تشخیص نهایی را اعلام نماید. به طور خلاصه می توان گفت که این آزمایش شامل اتصال تعدادی سنسور چسبناک کوچک به نام الکترود به بازوها، پاها و قفسه سینه شماست که توسط سیم ها به دستگاه ضبط ECG متصل می شوند.

در آخر نوار قلب که حاوی نموداری می باشد، به دست پزشک شما داده می شود که دارای سه موج است. موج p فعالیت الکتریکی دهلیز‌ها، موج QRS فعالیت الکتریکی بطن ‌ها و موج T استراحت بطن‌ها را مشخص می سازد.

آزمایش خون

آزمایش خون پلاک برای Lp-PLA2 تستی است که سازمان غذا و دارو آمریکا برای تشخیص گرفتگی عروق قلبی معرفی کرده است. این آزمایش میزان فعالیت Lp-PLA2 ( لیپوپروتئین همراه فسفولیپاز2 A) که یک آنزیم شاخص التهاب عروقی به شمار می آید، اندازه گیری می کند.

این آزمایش بسیار دقیق تر از تعیین سطح کلسترول و LDL خون می تواند در تشخیص این بیماری کمک کند.

آیا بیماری عروق کرونر قابل درمان است؟

استفاده از روش های درمانی مناسب می تواند به کنترل علائم کمک کرده و خطر بروز مشکلات بعدی را کاهش دهد. بیماری عروق کرونر را می توان با استفاده از ایجاد تغییرات در سبک زندگی، دارودرمانی، آنژیوپلاستی و در برخی موارد جراحی به طور مؤثر مدیریت کرد.

با درمان صحیح، علائم CAD کاهش می یابد و عملکرد قلب بهبود پیدا می کند. داروهای مختلفی برای درمان مشکلات عروق کرونری استفاده می شود که اغلب به جهت کاهش فشار خون یا باز کردن شریان ها تجویز می شوند. داروهای قلبی نباید بدون توصیه پزشک به طور ناگهانی متوقف شوند.

برخی از معروف ترین داروهایی که برای درمان عروق کرونری به کار می رود عبارته هستند از:

• داروهای رقیق کننده خون: مانند آسپرین با دوز کم، کلوپیدوگرل ، ریواروکسابان ، تیگاگرل و پراسگل
• استاتین ها: مانند آتورواستاتین، سیمواستاتین، روزوواستاتین و پرواستاتین
• مسدود کننده های بتا: مانند آتنولول ، بیسوپرولول ، متوپرولول و نبیوولول
• مسدود کننده های کانال کلسیم: آملودیپین، وراپامیل و دیلتیازم
• مهار کننده های آنزیم تبدیل کننده آنژیوتانسین (ACE)
• مسدود کننده های گیرنده آنژیوتانسین-2 (ARB)

اگر رگ های خونی شما به دلیل ایجاد آتروم (رسوبات چربی) باریک شده باشد و اگر علائمتان با استفاده از داروها قابل کنترل نباشد، ممکن است به آنژیوپلاستی یا جراحی نیاز پیدا کنید.

آنژیوپلاستی

آنژیوپلاستی کرونر به عنوان روش درمانی مشکلات مربوط به عروق کرونر از راه پوست (PCI)، از طریق جلدی (PTCA) و یا آنژیوپلاستی بالون شناخته می شود.

آنژیوپلاستی می تواند یک روش برنامه ریزی شده برای افراد مبتلا به آنژین باشد. آنژیوگرام عروق کرونر (نوعی کاربرد از اشعه ایکس برای بررسی رگ های خونی) مشخص می کند که چه روش درمانی برای شما مناسب تر است و اینکه آیا نیاز به آنژیوپلاستی دارید یا نه.

آنژیوپلاستی کرونر به عنوان یک درمان اضطراری در هنگام سکته قلبی به کار می رود. این روش بدین گونه است که یک بالن کوچک برای فشار دادن بافت چربی در شریان باریک به بیرون، وارد آن می شود. این کار به برقراری جریان خون بهتر کمک می کند. استنت فلزی معمولاً در شریان قرار می دهند تا آن را باز نگه دارند.

جراحی قلب

جراحی بای پس عروق کرونر قلب (CABG) برای افرادی که شریان های آنها تنگ یا مسدود شده و راه های درمانی دیگر کمک کننده نمی باشد و یا تعداد شریان های گرفته شده آن ها زیاد باشد، تجویز می شود.

در این عمل جراحی از شریان های داخل سینه یا دست و سیاهرگ های ساق و ران ‏استفاده می گردد تا به کمک آن ها ارتباط موثری (بای پس) میان آئورت و قسمت پس از گرفتگی در شریان کرونر به وجود آید. به این ترتیب راه ارتباطی جدید ‏می تواند جریان خون کافی را به قلب برساند.

گاهی اوقات نیز، از شریانی که خون را به دیواره قفسه سینه می رساند استفاده می شود و آن را به یکی از شریان های قلب انتقال می دهند. این امر اجازه می دهد تا خون قسمت های باریک عروق کرونر را دور بزند.

پیشگیری از بیماری عروق کرونر

روش های مختلفی وجود دارد که شما می توانید خطر ابتلا به CAD را در خود کاهش دهید. از آنجا که روبه رو شدن با این بیماری بسیار سخت است و خطرات زیادی به دنبال دارد، پیشگیری از آن امری حیاتی است.

برخی از راه های پیشگیری از بیماری عروق کرونر به قرار زیر می باشد.

• استفاده از غذاهای سالم و یک رژیم متعادل
• انجام ورزش منظم
• کاهش وزن و رسیدن به BMI مناسب
• ترک کردن سیگار
• دوری از مشروبات الکلی
• کنترل و فشار خون و دیابت
• کاهش استرس

سبک زندگی با وجود بیماری عروق کرونر قلبی

داشتن سبک زندگی سالم شما را به طرز معجزه آسایی از خطرات بیماری قلبی عروقی دور می سازد. افزایش روز افزون ابتلا به بیماری عروق کرونر قلبی برای به ما هشدار می دهد که اگر غرق زندگی ماشینی مدرن شویم، تاریخ مرگ خود را جلو خواهیم انداخت.

استرس، مصرف غذاهای چرب و کم ارزش و کم تحرکی که دست آورد سبک زندگی مدرن می باشد از جمله علائم اصلی بیمار شدن قلب ما انسان هاست. هر آنچه زمان برای درآمدزایی کم داشته باشید مهم نیست. تنها کافی است سه روز در هفته ورزش کنید، روزانه تنها چند دقیقه به مراقبه و کاهش استرس ها خود اختصاص دهید و رژیم غذایی سالمی برای خود دست و پا کنید.

شما به بدن خود مدیون هستید و اختصاص کمی زمان و انرژی خطرات و رنج های بسیاری را از شما دور خواهد کرد.

پرهیز غذایی بیماران کرونر قلبی

برای بیماران کرونر قلبی یک رژیم غذایی کم چربی و پرفیبر که حاوی میوه ها و سبزیجات زیاد و غلات کامل است، توصیه می شود. تا جای ممکن باید از مصرف نمک پرهیز کنید تا فشار خون شما بالا نرود.

۲ نوع چربی وجود دارد: اشباع و اشباع نشده. تا جایی که می توانید باید چربی های اشباع نشده را جایگزین چربی های اشباع کنید تا سطح کلسترول بد در خون شما بالا نرود.

چربی های اشباع که باید از آن ها دوری کنید در مواد غذایی زیر یافت می شود:

• گوشت چرب
• کالباس و برش های چرب گوشت
• کره حیوانی
• روغن جامد
• روغن پالم و روغن نارگیل
• کیک و بیسکوییت
• پنیر پرچرب

سوالات متداول بیماری عروق کرونر

در این قسمت به سوالات متداول شما در خصوص بیماری عروق کرونر پاسخ های مختصر و مفید می دهیم.

چه مدت می توانم با بیماری عروق کرونر زندگی کنم؟

اخیرا یک تحقیق در آمریکا نشان داده است که در سن ۵۰ سالگی زنان انتظار می رود نزدیک به ۸ سال و  آقایان نزدیک به ۷ سال با بیماری قلبی زندگی کنند. اما این امر هیچ چیزی را ثابت نمی کند.

در صورتی که روند درمانی خود را به طور کامل انجام دهید و سبک زندگی خود را سالم کنید سالهای سال می توانید به زندگی خود ادامه دهید.

چگونه می توانم گرفتگی شریان هایم را بررسی کنم؟

حتی اگر علائم بیماری های قلبی را نداشته باشید چکاب سالیانه می تواند به شما کمک کند. اگر آزمایش خون شما ریسک فاکتورهای بیماری قلبی همانند فشار خون بالا، دیابت، بالا بودن کلسترول بد خون را نشان می دهد بهتر است نزد پزشک رفته و سلامت قلب خود را چک کنید.