بیماری ایدز (HIV) چیست و با بدن چه می کند؟ آیا ایدز درمان دارد؟

ایدز به ‌عنوان بیماری که نزدیک به 40 میلیون نفر در سراسر جهان به آن مبتلا هستند، یکی از بزرگ‌ترین مشکلات بهداشت جامعه جهانی به شمار می‌آید. با این حال، با افزایش آگاهی در جامعه و دسترسی مناسب به امکانات لازم برای پیشگیری، تشخیص، درمان و مراقبت مؤثر از بیماران مبتلا به HIV، هم اکنون می‌توان گفت که بیماری ایدز (HIV) به یک بیماری قابل کنترل تبدیل شده است. بیماری ایدز دوره نهفتگی طولانی دارد، فرد با وجود بیمار بودن، در ظاهر سالم است و علائم بالینی خاصی از خود بروز نمی‌دهد، اما می‌تواند ناقل بیماری به افراد دیگر باشد؛ بنابراین، ضروری است که با آگاه­ سازی افراد جامعه نسبت به بیماری ایدز به افزایش اطلاعات آن‌ها در مقابله با این بیماری کمک کنیم. کافه نبض  در این مطلب سعی خواهیم کرد که شما را با ماهیت بیماری ایدز، روش های انتقال بیماری، علائم، روش های تشخیصی، مراقبت‌های درمانی و اطلاعات کاربردی بیشتر آشنا کند. پس با ما همراه باشید.

بیماری ایدز (HIV) چیست؟

به ویروسی که باعث به وجود آمدن بیماری ایدز می‌شود، اچ آی وی یا ویروس نقص ایمنی انسان،(human immunodeficiency viruses (HIV می گویند. بیماری ایدز نیز به معنای سندرم نقص ایمنی اکتسابی، (Acquired immunodeficiency syndrome (AIDS است؛ اما این ویروس چگونه به ما آسیب میزند؟ ویروس HIV آن دسته از سلول‌های سیستم ایمنی بدن را هدف قرار می‌دهد که در مقابله با عفونت‌ها نقش دارند، بنابراین با از بین رفتن این سلول­ ها، بدن در مقابله با عفونت‌ها و سرطان‌های خاص ضعیف می‌شود.

سندرم نقص ایمنی اکتسابی یا همان بیماری ایدز، آخرین و پیشرفته‌ترین مرحله فعالیت ویروس HIV است. در این مرحله سیستم ایمنی بدن به قدری ضعیف می‌شود که خطر گسترش عفونت‌های فرصت طلب مانند ذات ریه بسیار بیشتر شده و حتی در مواردی با گسترش بیماری فرد با ابتلا به یک عفونت ساده نیز جان خود را از دست می‌دهد.

ایدز (HIV) چگونه بیماری است؟

همان‌طور که گفته شد ایدز یک بیماری ویروسی است و به آن سندروم نقص سیستم ایمنی اکتسابی نیز گفته می‌شود. با ورود ویروس اچ آی وی به بدن، سه دوره شکل می‌گیرد، دوره اول ابتلای بیمار به عفونت حاد ویروسی است که با ورود ویروس و درگیر شدن با سلول‌های سیستم ایمنی فرد همراه است. دوره دوم دوره نهفتگی بیماری است که در آن ویروس به سرعت تکثیر پیدا می‌کند ولی باعث ایجاد بیماری یا نشانه‌های بیماری نمی‌شود و دوره سوم و آخرین مرحله از عملکرد HIV در بدن همان سندروم نقص ایمنی اکتسابی (AIDS) است که در آن تخریب سلول‌های ایمنی بدن به تدریج رخ می‌دهد.

چرا ایدز (HIV) خطرناک است؟

در بیماری ایدز، تعداد سلول‌های ایمنی بدن شما در اثر حمله ویروس HIV تا حد بحرانی کاهش می‌یابد و در نتیجه آن بدن شما در برابر طیف گسترده‌ای از بیماری‌ها از جمله انواع عوامل عفونت­زا و سرطان آسیب‌پذیر می‌شود.

ایدز (HIV) چگونه وارد ایران شد؟

اولین مورد از ابتلا به بیماری ایدز در سال 1366 و در کودک 6 ساله‌ای که خود مبتلا به هموفیلی بود گزارش شد. تحقیقات بعدی نشان داد که خون تزریق شده به این کودک که از فرانسه وارد ایران شده بود حاوی ویروس HIV بوده است. با این حال آمار دقیقی از افراد مبتلا شده به ایدز از طریق انتقال خون آلوده در آن سال ها توسط وزارت بهداشت گزارش نشد.

چه چیزی باعث ایدز می‌شود؟

همان‌طور که گفته شد ایدز سومین و پیشرفته‌ترین مرحله از عملکرد ویروس HIV در بدن است. این ویروس پس از ورود به بدن نوعی از سلول‌های ایمنی بدن (سلول T) را مورد حمله قرار می‌دهد و پس از دو مرحله عفونت حاد و نهفتگی وارد مرحله سوم یعنی بیماری ایدز می‌شود.

ویروس ایدز چقدر زنده می ماند و قابل انتقال است؟

عواملی که بر زنده ماندن ویروس HIV یا میزان انتقال آن در محیط خارج از بدن تأثیر دارند عبارت‌اند از: دمای محیط، نوع و مقدار مایع حاوی ویروس، میزان اسیدی بودن محیط، رطوبت محیط و تماس با نور آفتاب.

• دمای محیط: HIV نسبت به دما حساس است و در دمای بالای 60 درجه از بین می‌رود اما نسبت به دمای پایین مقاوم است به طوری که توان زنده ماندن آن در یک قطره خون و در دمای 4 درجه سانتی‌گراد برابر یک هفته است و در دمای 70- می‌تواند به‌صورت نامحدودی پایداری خود را حفظ کند. این ویروس می‌تواند تا 4 هفته بر سطح سرنگ آلوده زنده باقی بماند.
• تغییرات pH: HIV نسبت به تغییرات pH محیط بسیار حساس هست و در pH خنثی پایدار است. مقدار pH کمتر از 7 و بیشتر از 8 HIV را از بین می‌برد.
• نوع رطوبت: خون به دلیل اینکه غلظت بالاتری از ویروس ایدز را دارد بیشترین میزان خطر انتقال را نسبت به سایر مایعات بدن از جمله مایع منی، ترشحات واژن و شیر مادر دارد. مدت زمان زنده ماندن این ویروس در آب تا دو روز می‌تواند باشد.

علائم و نشانه های اولیه ایدز (HIV)

چندین نشانه برای ابتلا به HIV وجود دارد. همه افراد بیمار علائم یکسانی را نشان نمی‌دهند و این مسئله بستگی به شخص و اینکه و مرحله بیماری دارد. در زیر سه مرحله از ابتلا به ویروس HIV و برخی از علائمی که افراد ممکن است تجربه کنند آورده شده است.

مرحله اول: عفونت حاد مزمن

طی 2 تا 4 هفته پس از ابتلا به ویروس HIV، حدوداً دو سوم از افراد، بیماری مشابه آنفلوانزا خواهند داشت. این واکنش طبیعی بدن به عفونت HIV است. علائم شبه آنفولانزا می‌تواند شامل تب، لرز، جوش، عرق شب، دردهای عضلانی، گلو درد، خستگی، تورم غدد لنفاوی و زخم‌های دهانی است. این علائم می‌تواند از چند روز تا چند هفته ادامه داشته باشد؛ اما برخی از افراد در این مرحله اولیه HIV به هیچ وجه علائمی را بروز نمی‌دهند. تصور نکنید که شما به دلیل داشتن هر یک از این علائم HIV دارید، این علائم بسیار شبیه به علائم بیماری‌های رایج بدن هستند اما اگر فکر می‌کنید ممکن است در معرض HIV قرار داشته باشید، حتماً به پزشک مراجع و آزمایش HIV دهید.

مرحله دوم: دوره نهفتگی

در این مرحله، ویروس هنوز تکثیر می‌شود، اما در سطح بدن تعداد آن بسیار پایین است (تکثیر ویروس در درون سلول‌های دیگر بدن رخ می‌دهد). افراد در این مرحله ممکن است احساس بیماری نکنند یا علائمی نداشته باشند. بدون درمان HIV، افراد می‌توانند 10 یا 15 سال در این مرحله بمانند، اما برخی از آن‌ها با سرعت بیشتری این مرحله را طی می‌کنند. اگر هر روز دقیقاً دستورالعمل درمانی HIV را انجام می‌دهید می‌توانید از سلامتی خود محافظت کرده و از انتقال به دیگران جلوگیری کنید؛ اما اگر بار ویروسی شما قابل تشخیص باشد، می‌توانید HIV را در این مرحله انتقال دهید، حتی اگر علائمی از بیماری را بروز ندهید. مهم است که مرتباً به مراکز ارائه خدمات درمانی جهت بررسی‌های منظم سطح بیماری مراجعه نمایید.

مرحله سوم: ایدز

اگر HIV دارید و تحت درمان HIV نیستید، در نهایت ویروس سیستم ایمنی بدن شما را تضعیف می‌کند و به سمت ایدز (سندرم نقص ایمنی اکتسابی) پیش خواهید رفت. این مرحله نهایی از عفونت ویروس HIV است. علائم بیماری ایدز می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• کاهش سریع وزن
• تکرار تب یا تعریق شبانه
• خستگی شدید و غیر قابل توضیح
• تورم طولانی مدت غدد لنفاوی در زیر بغل، کشاله ران یا گردن
• اسهال که بیش از یک هفته ادامه دارد
• زخم‌های دهان، مقعد یا دستگاه تناسلی
• ذات الریه
• لکه‌های قرمز، قهوه‌ای، صورتی یا بنفش روی یا زیرپوست یا داخل دهان، بینی یا پلک ها
• از دست دادن حافظه، افسردگی و سایر اختلالات عصبی.

علائم ایدز در زنان

بسته به مرحله­ ای که زنان بیمار در آن قرار دارند علائم مختلفی از HIV می‌تواند مشاهده شود؛ اما به طور کلی شامل موارد زیر است.

• مرحله اول یا عفونت حاد: در مرحله حاد HIV، علائم یک تا دو هفته طول می‌کشد. شایع‌ترین علائم HIV در زنان در مرحله اول یا عفونت حاد شامل بثورات بدن، تب، گلو درد و سردردهای شدید است. برخی از علائمی که کمتر در این مرحله گزارش شده‌اند عبارت‌اند از تورم غدد لنفاوی، حالت تهوع، خستگی، زخم در دهان، عفونت‌های واژن مانند عفونت‌های مخمر و واژینوز باکتریایی، عرق شب، استفراغ، درد عضلانی و درد مفاصل است.
• مرحله دوم یا مرحله نهفتگی: در مرحله دوم یا مرحله نهفتگی پس از شروع نشانه­های ذکر شده، علائم فوق از بین می‌رود. در این مرحله فرد مبتلا به HIV هیچ علامت یا علائمی از عفونت نشان نمی‌دهد. HIV ممکن است ماه‌ها یا سال‌ها علائم بیشتری ایجاد نکند، اما در این مرحله ویروس هنوز در حال تکثیر است و با حمله به سلول‌های مهم ایمنی بدن سیستم ایمنی بدن را تجزیه می‌کند. ویروس در این مرحله هنوز فعال است و هنوز هم می‌تواند به دیگران منتقل شود، به همین دلیل مهم است که حتی در صورت عدم احساس بیماری، از نظر HIV نیز آزمایش شوید.
• مرحله سوم یا ایدز: در مرحله سوم از ابتلا به ویروس HIV، اگر درمان انجام نگیرد، ممکن است ماه‌ها یا سال‌ها طول بکشد تا HIV سیستم ایمنی بدن را ضعیف کند. علائمی که ممکن است زنان مبتلا به ایدز داشته باشند، شامل اسهال مداوم، حالت تهوع و استفراغ، کاهش سریع وزن، خستگی، زخم در دهان، عفونت‌های واژن مانند عفونت‌های مخمر و واژینوز باکتریایی، بیماری التهابی لگن (PID)، تب و لرزهای مکرر، تکرار عرق‌های شبانه، تنگی نفس، سرفه، تورم مداوم یا طولانی گره‌های لنفاوی، از دست دادن حافظه، سردرگمی و یا اختلالات عصبی است.

علائم ایدز در مردان

علائم HIV در مردان نیز در موارد مختلف متفاوت است، اما موارد زیر رایج‌ترین الگوی عفونت HIV است.

• مرحله اول یا عفونت حاد: شایع‌ترین علائم HIV در مردان در مرحله عفونت حاد شامل بثورات بدن، تب، گلودرد و سردردهای شدید است. همچنین علائم HIV که کمتر در مردان در این مرحله دیده می‌شود شامل تورم غدد لنفاوی، حالت تهوع، خستگی، زخم در دهان، زخم‌های دستگاه تناسلی، عرق شب، استفراغ و درد عضلانی و درد مفاصل است.
• مرحله دوم یا مرحله نهفتگی: مانند آنچه در مورد زنان گفته شد این بیماری علائمی را به‌صورت بالینی از خود نشان نمی‌دهد ولی به صورت فعال در بدن و در سیستم ایمنی به فعالیت خود و تکثیر ادامه می‌دهد. این موضوع باعث مشود تا سیستم ایمنی فرد مبتلا دچار ضعف شدید شده و مستعد ورود به مرحله دیگری از بیماری می‌شود. در این مرحله مردان نیز می‌توانند به صورت فعال ناقل بیماری باشند.
• مرحله سوم یا ایدز: علائمی که ممکن است مردان مبتلا به ایدز داشته باشند شامل اسهال مداوم، حالت تهوع، استفراغ، کاهش سریع وزن، خستگی، زخم در دهان، زخم بر روی دستگاه تناسلی، تب و لرزهای مکرر، تکرار عرق‌های شبانه، تنگی نفس، سرفه، تورم مداوم یا طولانی گره‌های لنفاوی، از دست دادن حافظه، سردرگمی و یا اختلالات عصبی است.

راه های انتقال ایدز (HIV)

افراد می‌توانند با تماس مستقیم با مایعات بدن از شخصی که دارای ویروس HIV است و دارای یک بار ویروس قابل تشخیص است به ایدز مبتلا شوند. این مایعات عبارت‌اند از:

• خون
• مایع منی و مایع پیش از منی
• مایعات رکتال (مقعد)
• مایعات واژن
• شیر مادر

برای اینکه انتقال انجام شود، HIV در این مایعات باید از طریق غشای مخاطی (که در روده، واژن، دهان یا آلت تناسلی وجود دارد)، برش، زخم باز یا با تزریق مستقیم وارد جریان خون فرد سالم شود.

HIV تنها از طریق فعالیت‌های خاصی قابل انتقال است.

رایج ترین راه ‌های انتقال ایدز

• داشتن رابطه جنسی واژینال یا مقعدی با شخصی که HIV دارد بدون استفاده از کاندوم یا مصرف دارو برای پیشگیری یا درمان HIV.
• به اشتراک گذاشتن تجهیزات تزریق مواد مخدر یا دارو، مانند سوزن، با شخصی که HIV دارد.

راه های انتقالی که کمتر رایج هستند:

• انتقال از مادر به کودک در دوران بارداری، تولد یا شیردهی. با این حال، استفاده از داروهای ضد ویروس HIV و راهکارهای دیگر به کاهش خطر انتقال ویروس HIV از مادر به کودک کمک کرده است.
• گیر کردن یک سوزن آلوده به HIV یا هر شی‌ء تیز دیگر. این یک خطر عمدتاً برای کارمندان مراقبت‌های بهداشتی ممکن است. درصد خطر این‌گونه موارد بسیار کم گزارش شده است.

راه هایی که در موارد نادر باعث بیماری ایدز شده اند

• رابطه جنسی دهانی. به طور کلی، احتمال ابتلا به HIV در رابطه جنسی دهانی با شریک HIV مثبت بسیار کم است.
• دریافت خون، فرآورده‌های خونی یا پیوند عضو یا بافتی که به HIV آلوده هستند. این روزها به دلیل آزمایش دقیق قبل از خون رسانی یا پیوند اعضا و بافت‌های اهدا شده، احتمال این خطر بسیار کم است.
• گاز گرفتگی توسط فرد مبتلا به HIV. تعداد بسیار اندکی از موارد ثبت شده، آسیب گسترده بافت و وجود خون بوده است اما در مواردی که پوست دچار صدمه نشود خطر انتقال وجود ندارد.
• تماس بین پوست آسیب دیده، زخم‌ها یا غشاهای مخاطی و خون آلوده به HIV یا مایعات بدن آلوده به خون.
• در صورت بوسیدن عمیق و دهان باز اگر هر دو شریک زخم یا خونریزی لثه داشته باشند و خون شریک HIV مثبت وارد جریان خون شریک HIV شود. همچنین لازم به ذکر است که HIV از طریق بزاق پخش یا منتقل نمی‌شود.
• خوردن غذاهایی که از قبل جویده شده باشد. این آلودگی زمانی رخ می‌دهد که خون آلوده از دهان فرد در هنگام جویدن با غذا مخلوط شود. تنها موارد شناخته شده از این نوع ابتلا در بین نوزادان است.

برای جلوگیری از ایدز چه باید کرد؟

روش های مؤثر بسیاری برای جلوگیری یا کاهش خطر ابتلا به عفونت HIV وجود دارد. برای مشاوره بیشتر در مورد بهترین راه برای کاهش خطر ابتلا به ایدز، با کلینیک محلی بهداشت جنسی یا پزشک عمومی خود صحبت کنید.

• کاهش بار ویروس: هنگامی که فردی مبتلا به ایدز تحت درمان مؤثر قرار می‌گیرد، بار ویروسی آن‌ها به سطوح غیر قابل تشخیصی کاهش می‌دهد. این بدان معنی است که سطح ویروس HIV در خون به حدی پایین است که با یک آزمایش قابل تشخیص نیست. داشتن بار ویروس غیر قابل کشف به مدت 6 ماه یا بیشتر بدان معنی است که امکان انتقال ویروس در طول رابطه وجود ندارد. به این روش «غیرقابل تشخیص = غیرقابل انتقال» گفته می‌شود که می‌توان از آن به‌عنوان «درمان به‌عنوان پیشگیری» نیز یاد کرد.
• استفاده از تجهیزات پیشگیرانه: روش دیگر استفاده از کاندوم در طول رابطه جنسی است. کاندوم‌های مردانه و زنانه هم در دسترس هستند. کاندوم مؤثرترین شکل محافظت در برابر ایدز و سایر عفونت‌های مقاربتی است. کاندوم می‌تواند برای رابطه جنسی واژن و مقعد و برای رابطه جنسی دهانی که روی مردان انجام می‌شود، استفاده شود. توجه کنید که ایدز می‌تواند قبل از انزال از طریق ترشحات پیش منی و واژینال و از ناحیه مقعد منتقل گردد. استفاده از کاندوم قبل از هرگونه تماس جنسی بین آلت، واژن، دهان یا مقعد، در پیشگیری از انتقال HIV بسیار مهم است.
• عدم استفاده از سرنگ مشترک: در صورت تزریق مواد مخدر با سرنگ و تجهیزات آلوده مشترک، شما ممکن است در معرض HIV و سایر ویروس‌های موجود در خون مانند هپاتیت C قرار بگیرید. بسیار مهم است که سوزن، سرنگ، تجهیزات تزریقی مانند قاشق و سواب و یا داروهای واقعی یا مایعات مورد استفاده برای رقیق کردن آن‌ها را به اشتراک نگذارید. بسیاری از مقامات محلی و داروخانه‌ها برنامه‌های تبادل سوزن ارائه می‌دهند، جایی که می‌توان سوزن‌های استفاده شده را برای مواد پاک‌کننده پاک یا تعویض کرد. اگر مصرف‌کننده هروئین هستید، ثبت نام در یک برنامه متادون را در نظر بگیرید. متادون می‌تواند به‌عنوان مایع مصرف شود، بنابراین خطر ابتلا به HIV را کاهش می‌دهد. علاوه بر این اگر از خدمات خالکوبی استفاده می‌کنید، مهم است که همیشه از یک سوزن تمیز و استریل استفاده شود.
• استفاده از دارو: برای برخی از افرادی که در معرض خطر بالای عفونت HIV هستند، داروهای پیشگیری از پیش از مواجهه وجود دارد، به‌عنوان مثال، افرادی که شریک زندگی آن‌ها HIV مثبت است از این داروها استفاده می‌کنند. این داروها به صورت قرص در دسترس است و قبل از برقراری رابطه جنسی و قرار گرفتن در معرض ایدز استفاده می‌شود.

آیا ایدز واگیردار است؟

بله ویروس HIV قابل انتقال از فردی به فرد دیگر است و در رایج‌ترین شکل آن از طریق خون و فرآورده های خونی آلوده، استفاده از سرنگ مشترک آلوده (عموماً بین مصرف کنندگان مواد مخدر)، از طریق رابطه جنسی با افراد مبتلا به ایدز و از طریق مادر به فرزند در طی زایمان طبیعی یا شیردهی منتقل می‌شود.

 شش مراقبت لازم برای پیشگیری از ایدز (HIV)

1. آگاهی در مورد خطر: وقتی صحبت از پیشگیری از HIV می‌شود، سؤالی که به ذهن اکثر افراد خطور می‌کند این است: «آیا ممکن است از… ایدز بگیرم؟» واقعیت این است که تصورات غلط زیادی در مورد انتقال HIV وجود دارد که اغلب در مورد معرفی خطر احتمالی بیماری دچار افراط و تفریط می‌شوند. پیشگیری آگاهانه با مستقیم‌تر بازگو کردن واقعیت‌ها، درک نحوه انتقال و مشخص کردن فعالیت‌هایی که شما را به‌عنوان یک فرد در معرض خطر قرار می‌دهد، شناخته می‌شود.
2. استفاده از داروی PrEP: پیشگیری پیش از مواجه (PrEP) یک راهکار مؤثر است که در آن استفاده روزانه از یک قرص ضد ویروسی می‌تواند خطر ابتلا به HIV را به میزان قابل ‌توجهی کاهش دهد.
3. غیرقابل تشخیص باقیماندن: درمان به ‌عنوان پیشگیری (TasP) یک رویکرد مبتنی بر شواهد است که توسط آن افراد آلوده به HIV با بار ویروس غیرقابل تشخیص نمی‌توانند ویروس را به دیگران منتقل کنند. این موضوع نشان می‌دهد که خطر انتقال ویروس HIV هنگامی که بار ویروسی کاملاً سرکوب شود، برای رابطه جنسی مقعد، واژن و دهان به طور مؤثر به صفر کاهش می‌یابد.
4. استفاده از کاندوم: کاندوم هنوز مطمئن‌ترین روش برای جلوگیری از بارداری، HIV و سایر بیماری‌های مقاربتی مثل سفلیس است. TasP و PrEP نمی‌توانند هر سه این کارها را انجام دهند. علاوه بر این، جلوگیری از ابتلا به بیماری‌های مقاربتی از اهمیت زیادی برخوردار است زیرا اغلب آن‌ها می‌توانند با تضعیف یکپارچگی بافت‌های واژن یا مقعد، ابتلا به عفونت HIV را تسهیل کنند.
5. اجتناب از مصرف سرنگ مشترک: میزان ابتلا به HIV در بین مصرف‌کنندگان مواد مخدر زیاد است، تخمین زده می‌شود که در هر جایی بین 20 تا 40 درصد در نتیجه استفاده مشترک سوزن آلوده‌شده‌اند.
6. آزمایش خون: به همه زنان باردار انجام آزمایش خون توصیه می‌شود تا بررسی كنند كه آیا به بیماری ایدز مبتلا هستند یا نه. این تمهیدات به‌عنوان بخشی از غربالگری معمول قبل از تولد نوزاد انجام می‌شود. در صورت عدم درمان، HIV در دوران بارداری، تولد یا شیردهی می‌تواند از یک زن باردار به کودک خود منتقل شود.

روش تشخیص ایدز (HIV)

برای تشخیص ابتلا قطعی به ایدز (HIV)، سه گروه آزمایش وجود دارد.

• تست آنتی‌بادی: در تست آنتی بادی سطح آنتی بادی مترشحه از گلبول‌های سفید خون مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.
• تست سنجش: تست آنتی بادی دو مرحله­ای است و در صورتی که تست آنتی بادی در مرحله اول مثبت باشد جهت اطمینان کامل تست دوم با تکنیک دیگری مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.

• تست آنتی‌ژن: در تست آنتی ژن وجود یا عدم وجود خود ویروس HIV در خون با سنجش میزان ژنوم ویروس مورد بررسی قرار می‌گیرد.

مراحل تشخیص ایدز (HIV)

سازمان بهداشت جهانی برای طبقه بندی مراحل HIV و ایدز الگویی را ارائه داده است. این طبقه بندی چندین مرتب مورد بازبینی قرار گرفت تا اینکه در سال 2007 به تائید نهایی رسید و به شرح زیر است.

• مرحله اول یا عفونت حاد اولیه، فرد فاقد علائم بوده و میزان گلبول‌های سفید بیشتر از 500 در هر میکرولیتر است. در این مرحله ممکن است که گره لنفاوی متورم شود.
• مرحله دوم میزان گلبول سفید به کمتر از 500 در هر میکرولیتر کاهش می‌یابد و علائمی مانند تغییر در غشای مخاطی و عفونت دستگاه تنفسی فوقانی ظاهر می‌شود.
• مرحله سوم میزان گلبول سفید در خون به 350 میکرولیتر کاهش یافته و علائم پیشرفته مانند اسهال مزمن بیش از یک ماه و عفونت باکتریایی حاد مانند سل ریوی اتفاق بیافتد.
• مرحله چهارم که عفونت HIV وارد بیماری ایدز می‌شود میزان گلبول سفید در خون به کمتر از 200 در هر میکرولیتر می­رسد و فرد بیمار به توکسوپلاسموز مغز، کاندیدیاز مری، نای، نایژه یا ریه مبتلا می‌شود.

آیا ایدز با آزمایش خون مشخص می‌شود؟

آزمایش خون رایج‌ترین روش برای تشخیص ویروس نقص ایمنی بدن (HIV) و ایدز است. این آزمایش‌ها میزان آنتی بادی های ویروسی که در خون افراد آلوده وجود دارد را می‌سنجد.

ایدز چند وقت بعد خود را نشان می‌دهد؟

زمان مناسب برای آزمایش تشخیص HIV و ایدز سه ماه بعد از رفتار پرخطر مشکوک است. پس از این زمان اگر نتیجه آزمایش منفی باشد به‌صورت قطعی می‌توان گفت که فرد به HIV مبتلا نشده است. این آزمایش باید در شرایطی انجام شود که رفتار پرخطر به‌طور کامل ترک شده باشد و سه ماه پس از آن تست می‌تواند نتیجه قابل اطمینانی داشته باشد.

آیا ایدز درمان دارد؟

هنوز درمانی برای HIV یافته نشده است. با این حال، سایر درمان‌های مکمل می‌تواند بیماری ایدز را کنترل کرده و افراد را قادر به زندگی طولانی و سالم کند.

کنترل و درمان ایدز (HIV) به کمک دارو

درمان HIV را ضد ویروس درمانی می‌نامند. درمان ضد ویروسی شامل مصرف داروهای HIV (به نام رژیم درمانی HIV) به صورت روزانه است. درمان ضد ویروسی برای همه مبتلایان به HIV توصیه می‌شود.

این داروها نمی‌توانند HIV را درمان کنند، اما به افراد مبتلا کمک می‌کنند تا زندگی طولانی‌تر و سالم‌تری داشته باشند. درمان ضد ویروسی همچنین می‌تواند خطر انتقال HIV را کاهش داده و از گسترش آن جلوگیری کند.

بیماری ایدز چند سال طول می کشد؟

HIV بیماری خاموشی است و پس از وارد شدن به بدن دوره نهفتگی طولانی را طی می‌کند تا فرد بیمار علائم مشخصی از بیماری را بروز دهد. دوره نهفتگی برای افراد مختلف می‌تواند متفاوت بوده و از 3 تا 20 سال به طول بیانجامد. افراد مبتلا به HIV پس از ورود بیماری به مرحله پیشرفته یا همان ایدز اگر تحت مراقبت و مصرف دارو قرار نگیرند فقط در صورت ابتلا به عفونت خطرناک حدود 3 سال یا کمتر زندگی می‌کنند؛

اما HIV هنوز در این مرحله قابل درمان است. اگر داروهای ضد ویروسی HIV را شروع کردید، روی آن‌ها بمانید، توصیه‌های پزشک خود را در مورد سایر شرایطی که ممکن است داشته باشید، دنبال کنید و درمان مناسب و شیوه زندگی سالم داشته باشید، می‌توانید به مدت طولانی همانند یک فرد عادی زندگی کنید.

آیا ایدز کشنده است؟

جواب کوتاه به این سؤال خیر است. با اینکه افرادی که برای HIV درمان نشوند سرانجام (با گذشت سال‌ها) بیمار شده و در اثر عوارض عفونت HIV می‌میرند اما با وجود درمان مؤثر (به نام آنتی‌ویروس درمانی)، بیشتر افراد مبتلا به عفونت HIV زندگی طولانی و سالم را خواهند داشت. این امر به ویژه در صورتی که شروع درمان HIV زمانی انجام شود که سیستم ایمنی بدن هنوز نسبتاً قوی باشد، صادق است.

چه مدت می توان با ایدز زندگی کرد؟

اگر درمان قبل از پیشرفت ویروس شروع شود و فرد طبق توصیه از رژیم درمانی پیروی کند، مبتلایان به ویروس HIV اکنون می‌توانند انتظار داشته باشند که مانند کسانی که ویروس ندارند، زندگی کنند. درمان مناسب می‌تواند به وضعیتی بنام «سرکوب ویروسی» منجر شود. به این معنی که بدن شما سالم است و ویروس قابل انتقال نیست.

افرادی که ویروس HIV دارند و به دنبال معالجه نیستند، طی 2 تا 15 سال پس از عفونت عموماً به مرحله سوم بیماری یعنی ایدز وارد می‌شوند. پس از تشخیص ایدز، افرادی که معالجه نشوند، به‌طور معمول 3 سال زنده می‌مانند. اگر شخصی که تحت درمان ایدز قرار نمی‌گیرد نیز مبتلا به یک بیماری فرصت طلب شود، امید به زندگی آن‌ها به 12 ماه کاهش می‌یابد.

چه کسانی به ایدز مبتلا می شوند؟

اچ آی وی می‌تواند هر کسی را که خون او با خون فرد آلوده، شیر مادر یا مایعات جنسی در تماس باشد آلوده کند. بعضی از افراد با رفتارهایی مشغول می‌شوند که خطر آن‌ها را بیشتر از خطر افراد عادی می‌کند. برای مثال:

• رفتارهای جنسی محافظت نشده، مانند داشتن رابطه جنسی بدون کاندوم و داشتن چندین شریک جنسی، می‌تواند احتمال ابتلا فرد را افزایش دهد. رفتارهای در معرض خطر جنسی در نوجوانان و بزرگ‌سالان متداول است که در مقایسه با سایر افراد میزان بسیار بالایی از عفونت HIV را دارند. علاوه بر این، مردانی که با مردان رابطه جنسی دارند و افرادی که رابطه جنسی مقعد دارند، در معرض خطر عفونت هستند.
• قرار گرفتن در معرض ویروس به‌عنوان جنین یا شیرخوار قبل یا هنگام تولد یا از طریق شیردهی از مادری که دارای HIV مثبت است.
• افراد مبتلا به سایر عفونت‌های مقاربتی مانند کلامیدیا، سوزاک، سفلیس، واژینوز باکتریایی و تبخال، در صورت مواجهه با ویروس از طریق رابطه جنسی یا خون در معرض خطر ابتلا به عفونت قرار می گیرند.
• استفاده از مواد مخدر می‌تواند خطر را افزایش دهد. اشتراک سوزن یا سرنگ برای تزریق مواد مخدر می‌تواند ویروس را منتقل کند. استفاده از مواد مخدر همچنین می‌تواند باعث شود افراد خطری را که معمولاً مرتکب آن نمی‌شوند، مانند داشتن رابطه جنسی خطرناک و محافظت نشده انجام دهند.

سوالات متداول

آیا ایدز از طریق رابطه دهانی و بزاق می‌تواند منتقل شود؟

بله احتمال انتقال وجود دارد ولی نسبت به رابطه مقعدی و واژینال کمتر است.

ویروس چه مدت خارج از بدن می‌تواند زنده بماند؟

با توجه به میزان آلودگی، در آلودگی‌های کم ممکن است تا 3 ساعت و در صورتی که حجم آلودگی زیاد باشد و در شرایط دمایی مناسب تا 5 روز در قطره خون زنده و فعال باقی بماند.

آیا ایدز درمان پذیر است؟

درمان قطعی برای ایدز وجود ندارد اما با داروهای ضد ویروسی مشخصی فرد بیمار می‌تواند یک زندگی عادی با طول عمر مشابه یک فرد سالم را داشته باشد.

آیا براساس علائم ظاهری می‌توان تشخیص داد که فرد به ایدز مبتلا شده است؟

خیر علائم ظاهری به هیچ عنوان برای تشخیص بیماری ایدز کافی نیستند و فرد برای تشخیص قطعی باید مورد آزمایش قرار گیرد.

کجا آزمایش ایدز بدهیم؟

برای آزمایش ایدز می‌توانید به «مراکز مشاوره بیماری‌های رفتاری» در سراسر کشور تحت نظارت و پوشش دانشگاه‌های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی است مراجعه نمایید. هدف این مراکز ارائه خدمات در زمینه ایدز و بیماری‌های آمیزشی است.

آموزش، مشاوره و آزمایش محرمانه و رایگان به منظور تشخیص HIV، خدمات کاهش آسیب‌های ناشی از اعتیاد (توزیع سرنگ، سوزن) و ارائه کاندوم از جمله خدماتی است که در این مراکز ارائه می‌گردد.

آزمایش ایدز چقدر طول می کشد؟

زمان مناسب برای آزمایش تشخیص HIV سه ماه بعد از آخرین رفتار پرخطر می‌تواند باشد. این امر می‌تواند از سه تا 12 هفته طول بکشد تا بدن شما آنتی بادی کافی را برای آزمایش آنتی بادی برای تشخیص عفونت HIV تولید کند. معمولاً مشخص شدن نتایج آزمایش HIV چند روز تا چند هفته طول می‌کشد، اگرچه آزمایش سریع HIV می‌تواند در حدود 20 دقیقه نتیجه به دست آورد. صرف نظر از نوع آزمایش غربالگری مورد استفاده، اگر نتیجه مثبت اولیه داشته باشید، برای تعیین یک تشخیص HIV نیاز به تکرار آزمایش و پیگیری بیشتر دارید.

آیا ایدز از راه دهان منتقل می‌شود؟

ایدز از طریق بزاق فرد HIV مثبت به فرد سالم منتقل نمی‌شود چرا که بزاق ویروس را غیرفعال می‌کند اما چون مایعات جنسی حاوی ویروس هستند در صورتیکه تماس از راه دهان باعث خونریزی در ناحیه دهانی شده و مایعات جنسی به داخل دهان ریخته شود احتمال آلودگی وجود دارد. با این حال احتمال ابتلا از طریق رابطه جنسی دهانی بسیار کمتر از رابطه واژینال یا مقعدی است.