توسط : متوکلوپرامید دارویی است که همه ما با آن آشنا هستیم. یکی از معروف ترین و پرمصرف ترین دارو برای درمان و پیشگیری تهوع و استفراغ است. همواره برای برطرف کردن تهوع در داروخانه ها بدون نسخه پزشک توصیه و تهیه می گردد.
احساس تهوع و استفراغ می تواند دلایل مختلفی داشته باشد. پزشک متوکلوپرامید را جهت تهوع ناشی از میگرن، پس از عمل جراحی و تهوع ناشی از رادیوتراپی تجویز می شود. متوکلوپرامید باعث تسریع حرکت غذا در دستگاه گوارش می گردد و تهوع را رفع می کند. در این مقاله کافه نبض درباره این داروی مهم و توصیه های مصرف آن را برای شما خواهیم گفت. با ما همراه باشید.
متوکلوپرامید (Metoclopramide) چیست؟
متوکلوپرامید برای درمان برخی شرایط درمان معده و روده استفاده می شود. درصورتی که داروهای معمول به اندازه کافی خوب عمل نکنند. متوکلوپرامید به عنوان یک درمان کوتاه مدت 4 تا 12 هفته برای سوزش معده استفاده می شود. این ماده بیشتر برای سوزش معده که بعد از غذا یا در طول روز اتفاق می افتد استفاده می شود.
درمان سوزش معده می تواند آسیب های وارد شده توسط اسید معده به مری را کاهش داده و به بهبودی کمک کند. متوکلوپرامید همچنین برای بیماران دیابتی که تخلیه ضعیفی از معده دارند (گاستروپارزی) استفاده می شود. درمان گاستروپارزی می تواند علائم تهوع، استفراغ و پر شدن شکم را کاهش دهد. متوکلوپرامید با انسداد ترشح یک ماده طبیعی به نام دوپامین عمل می کند. تخلیه و حرکت مواد غذایی از معده به روده را تسریع می کند.
اشکال دارویی متوکلوپرامید
- قرص 10mg
- آمپول تزریقی 10mg/2ml
- قطره خوراکی 4mg/ml – 60ml/15ml
- کپسول ژلاتینی 10mg
موارد مصرف متوکلوپرامید چیست؟
متوكلوپراميد در درمان تهوع و استفراغ ناشي از:
- جراحي يا شيمي درماني
- برگشت محتويات معده به مري
- آهسته بودن حرکت تخليه معده
- جلوگيري از پنوموني ناشي از آسپيراسيون
- سردرد عروقي
- سكسكه مقاوم
- فلج معده ديابتيك مصرف مي شود.
کاربردهای دیگر متوکلوپرامید
- در درمان سکسکه مقاوم همراه باکلرپرومازین.
- در القای شیردهی
- میگرن
- افت وضعیتی فشارخون
- متوقف کردن خونریزی از واریس مری.
مقادیر مصرف داروی متوکلوپرامید
این دارو به صورت قرص ۱۰ میلی گرمی ، قطره ی 60mg/15ml و آمپول تزریقی موجود می باشد .متوکلوپرامید را دقیقا به صورتی که پزشک تجویز کرده است، مصرف نمایید. معمولا به صورت یک قرص ۱۰ میلی گرمی یا ۱۰ میلی لیتر شربت، سه مرتبه در روز تجویز می شود.
اما ممکن است مقدار مصرف تجویز شده برای شما متفاوت باشد. خصوصاً در صورتی که از قطره خوراکی استفاده می نمایید. دارو را دقیقا به مقداری که تجویز شده، با قطره چکان مخصوص اندازه گیری نمایید . نوبت های مصرف روزانه را به فاصله های منظم ( هر۸ ساعت) مصرف نمایید . قرص را بطور کامل همراه با یک لیوان آب ببلعید.
بهتر است دارو را نیم ساعت قبل از غذا و یا هنگام خواب مصرف نمایید .در صورت فراموشی یک نوبت دارو بلافاصله آن را مصرف نمایید. اما از دوبرابر کردن مقدار دارو در یک نوبت جداً خودداری نمایید.
مقادیر مصرف خوراکی و تزریفی بزرگسالان
- تهوع بعد از جراحی: 10 تا 20 میلی گرم عضلانی در انتهای جراحی
- دوز معمول در بیماری رفلاکس: 10تا 15 میلیگرم تا 4 بار در روز نیم ساعت قبل غذا و قبل خواب
- دوز معمول در فلج معده:
تزریقی : 10 میلیگرم 4 بار در روز آهسته وریدی ظرف یک تا دو دقیقه و یا عضلانی تا 10 روز.
خوراکی : 10 میلیگرم 4 بار در روز نیم ساعت قبل از غذا و قبل از خواب برای 2 تا 8 هفته بسته به پاسخ بیمار. - دوز معمول برای تهوع و استفراغ ناشی از شیمی درمانی در بزرگسالان: انفوزیون وریدی(حداقل طی 15 دقیقه) 1 تا 2 میلیگرم به ازای هر کیلو وزن بدن (بسته به تهوع زایی دارو) 30 دقیقه قبل از شیمی درمانی
- دوز معمول در میگرن: 10 تا 20 میلیگرم وریدی
مقادیر استفاده داروی ضد تهوع برای کودکان
میزان دقیق مصرف این دارو حتما باید توسط پزشک متخصص تعیین گردد. به طور معمول به ازای هر کیلوگرم وزن بدن، یک قطره و هر ۸ ساعت یک بار استفاده می‌شود.
- دوز معمول در بیماری رفلاکس :
0.4 تا 0.8 میلی گرم به ازای هرکیلو وزن بدن در چهار دوز منقسم - دوز معمول در تهوع و استفراغ ناشی از شیمی درمانی :
تزریقی :1 تا 2 میلی گرم به ازای هر کیلو وزن بدن نیم ساعت قبل از شیمی درمانی
مصرف متوکلوپرامید در باردرای و شیردهی
اگر باردار هستید به پزشک خود اطلاع دهید. اگر در اواخر بارداری از متوکلوپرامید استفاده کنید، ممکن است به نوزاد متولد شده آسیب برساند. هنگامی که از این دارو استفاده می کنید ممکن است شیر دادن به نوزاد بی خطر باشد. در مورد هر گونه خطرات با پزشک مشورت کنید.
مناسبترین زمان استفاده قرص متوکلوپرامید ضد تهوع
متوکلوپرامید معمولاً 30 دقیقه قبل از غذا و هنگام خواب مصرف می شود. بهتر است فقط با وعده هایی که معمولاً باعث دل درد می شوند، مصرف می شود. دستورالعمل های دوز مصرفی پزشک خود را بسیار دقیق دنبال کنید.
مصرف برحسب اندیکاسیون
- رفلاکس معده به مری
- درمان استفراغ ناشی از شیمی درمانی
- گاستروپارزی دیابتی
- جلوگیری از استفراغ‌های بعد از عمل
- تسهیل انتوباسیون روده کوچک
- کمک به تخلیه معده در پرتودرمانی
تداخلات دارویی و آزمایشگاهی متوکلوپرامید
استفاده از متوکلوپرامید با داروهای دیگری که باعث خواب آلودگی شما می شود می تواند این اثر را تشدید کند. قبل از مصرف داروهای ضد درد حتما با پزشک خود قبل مصرف مشورت کنید. داروهایی مثل:
- مخدر
- قرص خواب آور
- شل کننده عضلات
- داروی اضطراب، افسردگی یا تشنج
همچنین در مورد تمام داروهایی که در حال مصرف هستید پزشک خود را در جریان قراردهید. بسیاری از داروها می توانند متوکلوپرامید را تحت تأثیر قرار دهند ، به ویژه:
- استامینوفن (تیلنول)
- سیکلوسپورین (Gengraf ، Neoral ، Sandimmune)
- دیگوکسین (دیجیتال ، لانوکسین)
- گلیکوپیرولات (Robinul)
- انسولین
- لوودوپا (Larodopa ، Atamet ، Parcopa ، Sinemet)
- مپنزولات (Cantil)
- تتراسایکلین (Ala-Tet ، Brodspec ، Panmycin ، Sumycin ، Tetracap) ؛
- آتروپین (دوناتال) ، بنزتروپین (کوژنتین) ، دیمن هیدرینات (درامامین) ، متسکوپولامین (پامین) یا اسکوپولامین (ترانسدرم-اسکوپ)
- مثانه یا داروهای ادراری مانند داریفناسین (Enablex) ، فلاوکسات (Urispas) ، اکسی بوتینین (Ditropan ، Oxytrol) ، تولترودین (Detrol) یا سلیفناسین (Vesicare)
- داروهای فشار خون
- گشادکننده های برونش مانند ipratroprium (Atrovent) یا tiotropium (Spiriva)
- داروهای روده تحریک پذیر مانند دی سیکلومین (بنتیل) ، هیوسسیامین (آناسپاز ، سیستوسپاز ، لوسین) یا پروپانتلین (Pro-Banthine)
- یک مهار کننده MAO مانند فورازولیدون (Furoxone) ، ایزوکارباکسازید (Marplan) ، فنلزین (Nardil) ، راساژیلین (Azilect) ، سلژیلین یا ترانسیل پرومین (Parnate)
- داروهایی برای درمان اختلالات روانپزشکی ، مانند کلروپرومازین (تورازین) ، کلوزاپین (کلوزاریل ، فازاکلو) ، هالوپریدول (هالدول) ، اولانزاپین (Zyprexa ، Symbyax) ، پروکلرپرازین (کمپازین) ، ریسپریدون (Risperdal) ، تیانو تیکسن و سایز تیکسین
لیست دارو هایی که ذکر شده کامل نیست. داروهای بسیار دیگری نیز وجود دارند که می توانند با متوکلوپرامید تداخل داشته باشند. شامل داروهای دیگری که بدون نسخه پزشک تجویز شده مثل ویتامین ها و محصولات گیاهی است. همه تداخلات دارویی احتمالی در اینجا ذکر نشده است. حتما با پزشک خود مشورت کنید.
مکانیسم اثر متوکلوپرامید چگونه است؟
متوكلوپرآميد باعث شل شدن عضلات صاف معده ناشي از دوپامين را مهار مي كند. باعث تقويت اثرات كولينرژيك مي شود. اثرات ضدتهوع دارو ناشي از افزايش آستانه فعاليت گيرنده های شيميايی (CTZ) مي باشد.
عوارض جانبی متوکلوپرامید چیست؟
- احساس بی قراری
- احساس خواب آلودگی یا خستگی
- کمبود انرژی
- حالت تهوع ، استفراغ
- سردرد ، گیجی یا
- مشکلات خواب (بی خوابی)
- لرزش یا لرزش در بازوها یا پاها.
- حرکات کنترل نشده عضلانی صورت (جویدن ، لب زدن ، اخم کردن ، حرکت زبان ، چشمک زدن یا حرکت چشم). یا
- هر حرکات عضلانی جدید یا غیرمعمولی که نمی توانید کنترل کنید.
- گیجی ، افسردگی ، افکار خودکشی یا صدمه زدن به خود
- حرکات عضلانی آهسته یا تند ، مشکلات در تعادل یا راه رفتن.
- تشنج
- اضطراب، تحریک، احساس ناخوشایند، مشکل در یک جا ماندن، مشکل خواب
- تورم، احساس تنگی نفس، افزایش سریع وزن
- واکنش شدید سیستم عصبی بسیار عضلات سفت (صلب)، تب شدید، تعریق، گیجی، ضربان قلب سریع یا ناهموار، لرزش، احساس خستگی.
متوکلوپرامید و مسمومیت
علائم مسومیت با متوکلوپرامید شامل منگی، عدم قدرت جهت یابی، عوارض اکستراپیرامیدال، علایـم موقتی هستند. بهبودی خـود بـه خـودی در یک شـبانه‌روز. برای درمان مسمومیت اقدامات حمایتی استفاده می گردد. از داروی بی پریدین می‌توان بـرای درمـان عـلایم خـارج هـرمی استفاده کرد.
چه کسانی نباید متوکلوپرامید مصرف کنند؟
- در افراد بازه سنی بین 20 تا 60 سال مصرف داروی متوکلوپرامید با احتیاط بیشتری مصرف گردد.
- در صورت بارداری ،اقدام به بارداری یا شیردهی به پزشک خود اطلاع دهید.
- در صورت سابقه حساسیت دارویی (آنتی بیوتیک هایی مانند سيپرو فلوكساسين لووفلوكساسين افلوكساسين،داروهاي آرام بخش و داروهاي تضعيف كننده ي اعصاب) به پزشک خود اطلاع دهید.
- در صورتی که مبتلا به آسم یا آلرژی پزشک خود را مطلع نمایید.
- در صورت سابقه ی ضربان نامنظم قلب، مشکل گوارشی (مانند سابقه ی زخم و خونریزی گوارشی) ، مشکلات کبدی یا کلیوی، صرع، پارکینسون، تومور در غدد فوق کلیوی، مشکلات خونی به پزشک خود اطلاع دهید.
- متوکلوپرامید می تواند در عملکرد داروهای دیگر در بدن اختلال ایجاد کند. پیش از شروع مصرف لیستی از کلیه ی داروهای مصرفی خود در اختیار پزشک قرار دهید.
هشدارهای پیش از مصرف متوکلوپرامید
- قبل از شروع مصرف متوکلوپرامید و هر بار مصرف، مجدد راهنمای دارویی ارائه شده توسط داروساز را بخوانید. اگر سوالی دارید ، با پزشک یا داروساز خود مشورت کنید.
- این دارو را طبق دستور پزشک و معمولاً حداکثر 4 بار در روز (حداقل 30 دقیقه قبل از غذا و هنگام خواب) از طریق دهان مصرف کنید.
- قرص را تا قبل از زمان مصرف از بسته تاول خارج نکنید. دستان خود را قبل از استفاده از این دارو خشک کنید. اگر قرص شکسته یا خرد شده است از آن استفاده نکنید. پس از بیرون آوردن قرص از بسته تاول ، آن را فوراً روی زبان خود قرار دهید. اجازه دهید کاملا حل شود، سپس آن را با بزاق قورت دهید. نیازی به مصرف این محصول با آب ندارید.
- دوز مصرفی بر اساس شرایط پزشکی، پاسخ به درمان، سن و سایر داروهایی است که مصرف دارید، تعیین میگردد. حتماً تمام محصولات مورد استفاده خود را به پزشک و داروساز خود بگویید. از جمله داروهای تجویز شده ، داروهای بدون نسخه و محصولات گیاهی.
- به دلیل خطر دیسکینزیای تأخیری، این دارو را با دوزهای بیشتر یا مدت زمان بیشتر از نظر پزشک مصرف نکنید.
- اگر سوزش معده فقط در زمان های خاصی اتفاق افتد، پزشک ممکن است شما را وادار کند که به جای مصرف آن در طول روز، یک دوز واحد قبل از آن زمان مصرف کنید. این کار خطر عوارض جانبی شما را کاهش می دهد.
- برای درمان گاستروپارزی دیابتی، این دارو معمولاً به مدت 2 تا 8 هفته مصرف می شود تا روده خوب کار کند. این وضعیت ممکن است هراز چند گاهی عود کند. برای شروع و قطع این دارو از پزشک خود راهنمایی بخواهید.
- این دارو را مرتباً مصرف کنید تا بیشترین بهره را از آن ببرید. هر روز آنرا در همان ساعت مصرف کنید.
- اگر ناگهان استفاده از این دارو را متوقف کنید، ممکن است علائم مانند سرگیجه، عصبی، سردرد داشته باشید. برای کاهش علائم حذف دارو پزشک ممکن است دوز شما را به آرامی کاهش دهد.
داروهای مشابه متوکلوپرامید
سیزاپراید – دومپریدون
شرایط نگهداری داروی متوکلوپرامید
متوکلوپرامید به شکل قرص در دمای اتاق در ظرف کاملا محکم و دور از رطوبت و گرما نگهداری شود. به شکل قطره در بطری را کاملاً بسته نگه دارید. به یاد داشته باشید، این دارو و سایر داروها را از دسترس کودکان دور نگه دارید. هرگز داروهای خود را با دیگران در میان نگذارید و این دارو را فقط برای موارد تجویز شده استفاده کنید.
سوالات متداول
آیا متوکلوپرامید ضد روانپریشی است؟
خیر .مصرف متوکلوپرامید با محصولات و داروهای ضد روان پریشی تداخل دارد. آری پیپرازول و هالوپریدول
آیا می توان متوکلوپرامید را با معده خالی مصرف کرد؟
اصولا قرص و قطره حدود نیم ساعت قبل از غذا تجویز می شوند.
آیا تنگی نفس از عوارض متوکلوپرامید است؟
در موارد نادرتر تنگی نفس هم از عوارض متوکلوپرامید است.
