توسط : اگر چه هیچ سن قطعی برای تعیین سن بارداری وجود ندارد و نمی‌توان به طور حتمی یک نسخه برای همه در نظر گرفت؛ اما زنان به طور معمول از دوران نوجوانی تا رسیدن به یائسگی مستعد فرزندآوری و بارداری هستند. در حالی که مردان ممکن است تا 60 یا حتی 70 سالگی بارور باشند. با این همه، نمی‌توان به صرف توان بیولوژیکی، تمام سنین را برای بارداری مناسب دانست و سن بارداری زنان دارای یک دوره طلایی و دوره ای پرریسک است که در ادامه به آنها پرداخته شده است.
به دلایل مختلفی از جمله مسائل اقتصادی، مشاغل و اولویت‌های شخصی، سن بارداری برای افراد مختلف، به شکلی متفاوت تعریف شده است و ممکن است مناسب‌ترین زمان بچه‌دار شدن برای شخصی، بدترین زمان برای شخصی دیگر باشد. در این مطلب کافه نبض، فارغ از دغدغه‌های شخصی، به دنبال کشف بهترین زمان بارداری به لحاظ سلامت فیزیکی برای مادر و کودک و تامین سلامت روان مادر باردار و پس از بارداری خواهیم بود.
اهمیت شناخت بهترین سن مناسب برای بارداری زنان
بارداری در سن بالا چه خطراتی دارد؟
بسیاری از زنان برای بچه‌دار شدن، به دهه چهارم یا پنجم زندگی خود وارد شده و بارداری در سن بالا را تجربه میکنند. مادر مسن ممکن است در معرض خطرات گوناگونی باشد. خطراتی مانند:
- سقط جنین
- نقائص هنگام تولد
- دوقلوزایی
- فشار خون بالا
- دیابت بارداری
- زایمان سخت
البته ناگفته نماند برخی از مطالعات نشان می‌دهند که در حالی که خطر ابتلا به مشکلات بارداری در زنان مسن بیشتر است، نوزادان آنها ممکن است مشکلات بیشتری نسبت به نوزادان زنان جوان نداشته باشند. این امر زمانی بیشتر امکان‌پذیر است که زنان تحت مراقبت‌های قبل از زایمان قرار گیرند و در یک مرکز مراقبت‌های بهداشتی آماده مراقبت از مادران و نوزادان پرخطر متولد شوند.
خطرات بارداری در سن بالای چهل سال
اگر چه بارداری در سن بالای 40 سالگی، با ریسک‌ها و خطرات زیادی همراه است؛ اما این بدان معنا نخواهد بود که به طور صرف بارداری در این سن منع شده باشد. در صورت مراقبت‌های ویژه و تحت نظر قرار گرفتن نزد پزشک، می‌توان این شکل از بارداری را کنترل کرد. اما به طور کلی خطرات بارداری در سن بالای 40 سالگی، ممکن است گاهی اوقات سلامت مادر باردار و حتی جنین را تحت تاثیر منفی خود قرار دهد.
دیابت و فشار خون بالا
دیابت و فشار خون بالا نیز یکی از مشکلاتی است که مادر باردار احتمالا با آن مواجه خواهد شد. پره اکلامپسی یا همان فشار خون بالا، نه تنها سلامت مادر باردار را تحت تاثیر قرار خواهد داد؛ بلکه سلامت جنین را نیز در ریسک قرار داده و ممکن است موجب زایمان زودرس شود. دیابت بارداری در هر سنی ممکن است رخ دهد، اما ریسک آن در سنین بالای بارداری به مراتب بیشتر است. از این روی باید نسبت به این موضوع پیش آگاهی داشته و مراقبت‌های لازم را انجام دهید.
تولد نوزاد کم وزن
این مورد شاید آن قدرها ناراحت‌کننده به نظر نرسد، اما در حقیقت تولد نوزاد کم وزن می‌تواند مشکلات زیادی را برای سلامت جنین به همراه داشته و مراقبت و نگهداری از آن را نیز با چالش‌هایی همراه سازد.
سقط جنین
سقط جنین یکی از غم‌انگیزترین وقایعی است که برخی از مادران در طول زندگی خود تجربه میکنند. بارداری در سن بالا، ممکن است با ریسک سقط جنین همراه باشد و برای جلوگیری از این موضوع، باید مادر حتما تحت مراقبت و ویزیت‌های مکرر پزشک زنان قرار گیرد.
بارداری خارج از رحم
اگر چه در اکثر مواقع بارداری خارج از رحم به دلیل لقاح مصنوعی شکل می‌گیرد، اما بارداری در سن بالا نیز یکی از عوامل این مورد محسوب می‌شود. در این شرایط پزشک تخمک بارور شده را خارج کرده و محصول بارداری از بدن مادر خارج خواهد شد. در نظر داشته باشید که در صورت عدم رسیدگی به موقع، چنین چیزی می‌تواند سلامت مادر را به شدت تهدید کرده و حتی با خطر مرگ مادر همراه باشد.
افزایش اختلالات کروموزومی
نقایص مادرزادی ممکن است در هر سن بارداری رخ دهند، اما باید این مورد را مد نظر قرار دهید که ریسک بروز این نقایص در سنین بالاتر به مراتب بیشتر خواهد بود. البته غربالگری‌های دوران بارداری، می‌توانند تا حدود زیادی چنین نقایصی را مشخص کرده و به خاتمه بارداری در صورت اثبات شدن نقص جدی جنین، منجر شوند. این اختلالات می‌توانند تمام طول زندگی نوزاد متولد شده را به شدت تحت تاثیر قرار داده و شانس زندگی سالم را از وی بگیرند. از این جهت لازم است که در صورت بارداری در سن بالا، حتما رسیدگی و غربالگری کافی صورت گرفته و حتما این موضوع به شدت مورد توجه قرار بگیرد.
بهترین سن اولین بارداری
بهترین سن اولین بارداری را به طور یک عدد قطعی، می‌توان 25 سالگی دانست. در این سن اوج امکان باروری برای خانم‌ها وجود داشته و در صورتی که بیماری خاصی در میان نباشد، بدن آنها به بهترین شکل، پذیرای بارداری خواهد بود. البته این دوران طلایی را می‌توان در بازه سنی 25 تا 30 سالگی نیز دانست. به این ترتیب بهترین سن نخستین بارداری در خانم‌ها، در فاصله 25 تا 30 سالگی بوده و هر چه به 25 سالگی نزدیک‌تر شوید، می‌توان این نقطه سنی را برای فرزندآوری طلایی‌تر دانست.
محاسبه سن بارداری
محاسبه سن بارداری را می‌توان به یکی از روش‌های زیر انجام داد:
تعیین سن بارداری با روش LMP
هر دو سمت مادر باردار و پزشک متخصص زنان، مایل به دانستن سن بارداری مادر دارند. روش LMP برای محاسبه سن بارداری کارایی دقیقی داشته و می‌توان از طریق آن، به شکلی راحت و قابل اطمینان، سن بارداری را تخمین زد. در این روش سه شاخص وجود دارد:
- LMP: نخستین روز از آخرین قاعدگی است.
- Conception Date: روز تخمک گذاری است که لقاح می‌تواند یک تا دو روز پس از آن باشد.
- Due Date: روز تولد نوزاد.
حال برای محاسبه سن بارداری کافی است که نخستین روز از آخرین قاعدگی یعنی LMP را به شرح روز و ماه و سال یادداشت کنید. سپس 7 روز به روز مورد نظر اضافه کرده و 3 ماه از ماه آن کم کنید. در نهایت 1 سال به سال LMP، اضافه نمایید. به این شکل تاریخ زایمان مشخص خواهد شد. البته در نظر داشته باشید که این زمان Due Date یا همان تاریخ زایمان کاملا تقریبی و تخمینی بوده و هیچ قطعیتی وجود ندارد که تولد درست در همان روز اتفاق بیفتد. در اکثر مواقع این تاریخ زودتر بوده و زایمان چند روز تا چند هفته زودتر انجام می‌شود.
تعیین سن بارداری با آزمایش بتا یا HCG
آزمایش بتا یا همان آزمایش HCG، که نوعی آژمایش خون از مادر باردار است، با ارائه یک عدد به عنوان عدد بتا یا HCG خون، سن بارداری را نشان خواهد داد. پس از لانه‌گزینی که در فاز بعدی لقاح اتفاق می‌افتد. با گذشت 3 تا 10 روز، جفت تشکیل خواهد شد. هورمون بتا یا HCG، به وسیله جفت به منظور مراقبت از محصول حاملگی که آن را در این مرحله به اصطلاح جسم زرد می‌شناسیم، ترشح می‌شود.
لازم به ذکر است که نیمه عمر هورمون HCG، به اندازه چیزی نزدیک به 12 تا 36 ساعت خواهد بود. 11 روز پس از لقاح، امکان اندازه‌گیری هورمون HCG در آزمایش خون وجود دارد. همچنین در فاصله زمانی 12 تا 14 روز پس از لقاح نیز نتیجه اندازه‌گیری این هورمون در ادرار مادر باردار وجود خواهد داشت. جالب است بدانید که هورمون بتا هر 72 ساعت یک بار، دو برابر شده و در هفته‌های 8ام تا 11ام بارداری به حداکثر میزان خود می‌رسد. البته پس از آن، سطح این هورمون در بدن مادر باردار کاهش خواهد یافت.
تعیین سن بارداری با سونوگرافی
تعیین سن بارداری با سونوگرافی یکی از ساده‌ترین روش‌هایی است که همیشه مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این روش با توجه به وضعیت جنین و میزان تکامل آن در رحم مادر، سن بارداری تشخیص داده خواهد شد. لازم به ذکر است که حاملگی از حدود هفته پنجم بارداری قابل رویت خواهد بود.
ماه‌های بارداری
سن بارداری را معمولا به دو روش محاسبه هفتگی یا محاسبه ماه‌ها پیش می‌برند. به این شکل از ماه اول تا ماه نهم، یک برنامه‌ریزی کلی برای بارداری وجود دارد. در سه ماهه نخست بارداری که باید آن را از هفته اول تا هفته سیزدهم بدانیم، مراحل لقاح، لانه گزینی و تقسیم سلولی انجام خواهند پذیرفت. در این سه ماهه، رویان شکل می‌گیرد. سرعت رشد رویان قابل توجه بوده و در زمانی کوتاه به جنین که همیشه آن را به شکل دانه لوبیا تداعی شده است، تکامل می‌یابد. در این زمان قلب، پلک‌ها، اندام تناسلی، روده، بینی و … شکل می‌گیرند. پس از آن در سه ماهه دوم، تکمیل اندام‌های داخلی و بیرونی جنین سرعت گرفته و با رسیدن به سه ماهه سوم، منتظر تکامل ریه و سیستم تنفسی و همین‌طور وزن گرفتن نوزاد خواهد بود.
درست به همین دلیل است که زایمان زودرس، معمولا با تولد نوزاد کم وزن همراه است، زیرا عمده وزن‌گیری کودک در سه ماهه سوم بارداری اتفاق می‌افتد.
چرا پزشکان و ماماها، بارداری را از روز اول پریود حساب میکنند؟
از آن جهت که زمان دقیق تخمک‌گذاری نزد بانوان مختلف، به طور دقیق مشخص نیست، روز اول آخرین پریود، به عنوان یک استاندارد کلی برای محاسبه زمان و سن بارداری، محاسبه می‌گردد.
