روش‌های درمان هپاتیت در روز جهانی هپاتیت

فرا رسیدن روز جهانی هپاتیت (28 جولای) فرصتی است که در راستای آگاهی بیشتر شما همراهان همیشگی کافه نبض نسبت به راه‌های انتقال هپاتیت، پیشگیری و راه درمان هپاتیت، علل بروز و علایم  هپاتیت در مردان و زنان صحبت شود. همه افراد جامعه متعهد هستند که با واکسیناسیون هپاتیت B در نوزادان و گروه‌های پرخطر، شیوع هپاتیت B کنترل شود. با ما همراه باشید تا خود و افراد خانواد‌تان را از ابتلا به این بیماری مصون کرده و اگر فرد مبتلایی را می‌شناسید بتوانید به او کمک کنید.

بیماری هپاتیت چیست؟

هپاتیت نوعی بیماری التهاب کبد است که توسط 6 نوع ویروس هپاتیتی اصلی A، B، C، D، E و G ایجاد می‌شود که این التهاب با درد و تورم همراه است و عملکرد کبد را مختل می‌کند. از عوارض بیماری هپاتیت می‌توان به این مورد اشاره کرد که شایع‌ترین علت سیروز کبدی و سرطان کبد انواع ویروس‌های B و C هستند که منجر به بروز بیماری مزمن هپاتیت در صدها میلیون نفر می‌شوند. سالانه حدود یک میلیون و سیصد هزار نفر در اثر ابتلا به بیماری مزمن هپاتیت به کام مرگ کشیده می‌شوند.

روز جهانی هپاتیت

سازمان جهانی بهداشت 28 جولای را در سال 2010 به عنوان روز جهانی هپاتیت نامگذاری کرد. تعیین روزی برای هپاتیت فقط به خاطر توجه متخصصان برای مقابله با گسترش سراسری بیماری هپاتیت نیست بلکه در این روز شما با افزایش اطلاعات خود و آگاهی بخشیدن به دیگران نقش بسزایی در کمک به کاهش شیوع هپاتیت و پایین آمدن میزان مرگ و میر ایفا می‌کنید. از سوی دیگر هر فردی با توجه به اطلاعات به روز و مفیدی که در این روز کسب می‌کند می‌تواند با مراقبت از سلامت کبد خود با تغذیه سالم و مفید و پرهیز از خوردن غذاها و نوشیدنی‌های ناسالم و مصرف خوراکی‌های مفید مانند لیمو، آووکادو، سیب، چغندر و عرقیاتی همچون خارخاسک و کاسنی، سبزیجات برگ سبز مثل بروکلی برای پاکسازی کبد و سلامت خود و خانواده‌اش گام‌های مؤثری بردارد.

انواع بیماری هپاتیت

همانطور که گفتیم بیماری هپاتیت یک مشکل مربوط به التهاب و عملکرد کبدی است که علل بروز هپاتیت مربوط به عفونت ویروسی یا نتیجه ثانویه بعضی از داروها، آلودگی به باکتری و سموم و یا زیاده‌روی در مصرف الکل است. در واقع ویروس هپاتیت وارد جریان خون شده و به سلول‌های کبدی که بیش از 500 کارکرد حیاتی در بدن دارد حمله می‌کند، سیستم ایمنی بدن برای مبارزه با آن باعث التهاب موقت کبد می‌شود که اگر این التهاب ماه‌ها و سال‌ها ادامه داشته باشد آسیب جدی به کبد وارد می‌کند با این حال شما می‌توانید از برخی از انواع هپاتیت با انجام اقدامات احتیاطی و داشتن سبک زندگی درست جلوگیری کنید. در ادامه به بررسی انواع هپاتیت و روش درمان و پیشگیری آن می‌پردازیم.

بیماری هپاتیت A و علایم آن

هپاتیت A ناشی از عفونت حاد کبدی با ویروس هپاتیت آ (HAV) است که این نوع هپاتیت معمولا به وسیله مصرف مواد غذایی یا آبی که آلوده به مدفوع فرد مبتلا به هپاتیت A باشد منتقل می‌شود. این نوع نارسایی حاد کبد معمولا خیلی کم اتفاق می‌افتد ولی در میان افراد سالخورده رایج‌تر است، اکثر افراد مبتلا مخصوصا افراد کم سن و سال در ابتدا علائم کمی دارند و یا حتی هیچ علائمی ندارند و بروز علائم بین دو تا شش هفته طول می‌کشد و عموما تا هشت هفته باقی می‌ماند، این علائم شامل تهوع، اسهال، استفراغ، تب، زردی پوست  و شکم درد خواهد بود. هپاتیت آ به درمان خاصی نیاز ندارد زیرا یک بیماری کوتاه مدت است و استراحت بیش از هر چیز دیگری برای بهبود این بیماری توصیه می‌شود، بهتر است برای دوری از آیتم‌های آلوده موادغذایی مثل میوه و سبزیجات واکسیناسیون را انجام دهید.

بیماری هپاتیت B و علایم آن

هپاتیت B نوعی عفونت کبدی خطرناک است که از طریق تماس با مایعات عفونی بدن مثل خون و یا ترشحات واژن یا منی که آلوده به ویروس هپاتیت بی (HBV) هستند منتقل می‌شود. هپاتیت B معمولا سه ماه بعد از مبتلا شدن بیمار به عفونت ایجاد می‌شود و می‌تواند کم تا زیاد باشد. از نشانه‌های هپاتیت B کاهش اشتها، زردی پوست، زرد شدن سفیدی چشم‌ها، تب و شکم درد، ضعف و خستگی، درد مفاصل و تیره شدن رنگ ادرار است که اگر به این نوع هپاتیت مبتلا باشید خوشبختانه می‌توانید به بهبودی کامل دست یابید. در بیشتر افراد بدن بدون آسیب دائمی به کبد و در عرض چند ماه با ویروس هپاتیت B مبارزه می‌کند ولی اگر هپاتیت B تبدیل به یک بیماری بلندمدت و مزمن شود می‌تواند به کبد آسیب زده و یا منجر به سرطان کبد شود که با برخی داروهای ضدویروسی درمان خواهد شد اما بسیار پرهزینه است چرا که باید چندین ماه یا سال به صورت پیوسته و با نظارت و ارزیابی‌های منظم پزشکی تحت نظر بود تا مشخص شود که ویروس به درمان پاسخ داده است.

بیماری هپاتیت C و علایم آن

هپاتیت C از ویروس هپاتیت سی (HCV) ایجاد می‌شود. هپاتیت C توسط تماس مستقیم با مایعات بدن آلوده و معمولا از طریق تزریق مواد مخدر و تماس جنسی با افراد آلوده منتقل می‌شود و می‌توان گفت خون عامل اصلی انتقال هپاتیت C است. هپاتیت C مسری است و آسیب جدی به کبد وارد می‌کند حتی اگر فرد هرگز علائمی را حس نکند اما برخی علائم رایج هپاتیت C عبارتند از خستگی، ضعف ماهیچه، درد مفاصل و یرقان. اگر هپاتیت C درمان نشود ممکن است به سیروز و یا سرطان کبد مبتلا شوید که معمولا درمان به وسیله ترکیبی از داروهای ضدویروسی صورت می‌گیرد و اگر فرد مبتلا به سیروز کبدی یا بیماری کبدی مزمن بهبود پیدا نکند احتیاج به پیوند کبد دارد.

روش‌های انتقال بیماری هپاتیت

همانطور که هپاتیت انواع گوناگونی دارد راه‌های انتقال هپاتیت نیز متنوع است و بسته به نوع هپاتیت A، B، C، D، E متفاوت است:

راه انتقال هپاتیت نوع A:

• از طریق مسیر مدفوعی- دهانی منتقل می‌شود.
• بهداشت ضعیف
• غذای آلوده
• آب آلوده
• تماس با فرد آلوده
• تماس جنسی از راه دهانی و یا مقعدی

راه انتقال هپاتیت نوع B:

• این ویروس خارج از روده است و تماس نزدیک با حاملین ویروس یا با بیماران مبتلا به حالت حاد می‌تواند از روش‌های انتقال هپاتیت B باشد.
• انتقال از مادر به نوزاد در دوره قبل از تولد
• از طریق وسایل نوک تیز آلوده
• تماس جنسی و دهان به دهان

راه انتقال هپاتیت نوع C:

• از طریق تماس جنسی
• انتقال از طریق خون و فرآورده‌های خونی آلوده

راه انتقال هپاتیت نوع D:

• الگوی انتشار آن شبیه هپاتیت B است.

راه انتقال هپاتیت نوع E:

• این نوع هپاتیت از طریق مسیر مدفوعی- دهانی و تماس فرد به فرد منتقل می‌شود.

انواع روش درمان هپاتیت

برای درمان هر کدام از انواع بیماری هپاتیت روش‌های درمانی متفاوتی وجود دارد که برای آگاهی بیشتر شما دوستان همراه به‌ طور جداگانه به بررسی روش‌های درمان انواع هپاتیت می‌پردازیم :

راه درمان هپاتیت A : برای درمان هپاتیت A هیچ روش درمانی خاصی وجود ندارد و باید نشانه‌های این بیماری مثل خارش، تهوع و درد را به کمک روش‌های معمولی از بین ببرید.

راه درمان هپاتیت B و C : اگر چه هیچ واکسنی برای مقابله با هپاتیت نوع سی وجود ندارد اما می‌توانید به‌ طور موثر با داروهای ضدویروسی و داروهای هپاتیت این بیماری را درمان کنید. هدف اصلی از روش‌های درمانی در هپاتیت مزمن B و C کاهش التهاب و فیبروز کبد است تا از ابتلای بیمار به سیروز کبدی جلوگیری شود. برخی از بیماران برای درمان این بیماری از فارموکولوژیک استفاده می‌کنند؛ پزشکان سعی می‌کنند با روش‌هایی مثل مهارکننده‌های پروتئاز، ریبوزوم‌ها و واکسن‌های ویروسی از سمی بودن کبد کاسته و کارایی آن را افزایش دهند.

راه درمان هپاتیت D : برای درمان هپاتیت حاد یا مزمن نوع دی هیچ درمان شناخته شده‌ای وجود ندارد و برخلاف انواع دیگر هپاتیت داروهای ویروسی کمک چندانی به درمان این بیماری نمی‌کنند. برای درمان هپاتیت D بیمار باید برای مدت طولانی و نزدیک به دوازده ماه از دارویی به نام اینترفرون استفاده کند. اینترفرون پروتئینی است که از تکثیر ویروس هپاتیت جلوگیری می‌کند اما حتی پس از درمان این بیماری دوباره تست هپاتیت بیماران مثبت می‌شود و این بدان معناست که بیمار در این دوران نیز باید برای جلوگیری از انتقال بیماری اقدامات پیشگیرانه را رعایت کند و برای جلوگیری از برگشت دوباره این بیماری تا مدتی تحت نظر پزشک متخصص باشد.

راه درمان هپاتیت E : معمولا هپاتیت نوع ایی بسیار ضعیف است از این رو به درمان نیازی ندارد اما در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند این بیماری می‌تواند شدید باشد. هیچگونه واکسنی برای مقابله با هپاتیت E وجود ندارد اما شما می‌توانید با رعایت اقدامات بهداشتی مربوط به آب و غذا از ابتلا به این بیماری جلوگیری کنید.

درمان هپاتیت ناشی از خودایمنی : موثرترین و بهترین روش درمان هپاتیت ناشی از خود ایمنی استفاده از داروهایی است که سیستم ایمنی را سرکوب می‌کنند و از التهاب کبد می‌کاهند.

راه‌های پیشگیری از هپاتیت

اولین و مهم‌ترین قدم برای جلوگیری از ابتلا به هپاتیت و این ویروس، واکسیناسیون است. در صورت بروز موارد زیر حتما برای مقابله با بیماری هپاتیت نوع A از واکسن استفاده کنید :

• اگر قصد سفر به منطقه ای را دارید که ویروس هپاتیت A در آنجا شایع است.
• اگر در خطر بالای ابتلا به ویروس هپاتیت با عوارض شدید ناشی از ویروس هپاتیت A هستید.

ایمن سازی کودکان بین 1 تا 18 سال شامل 2 تا 3 دوره واکسیناسیون است اما در بزرگسالان باید 6 تا 12 ماه پس از تزریق واکسن اولیه، واکسن ثانویه تزریق شود که این واکسن‌ها به مدت 15 تا 20 سال از بدن در برابر این بیماری دفاع می‌کنند.

برای مقابله و پیشگیری از هپاتیت نوع D هیچ واکسنی وجود ندارد اما واکسن هپاتیت B از بدن در مقابل این ویروس نیز دفاع می‌کند. روش‌های بسیاری وجود دارد که با رعایت آن‌ها می‌توانید خطر ابتلا به هپاتیت را کاهش دهید که برخی از این راه‌های پیشگیری از انواع هپاتیت عبارتند از :

• اگر در کودکی واکسن‌های ضدهپاتیت A و B را تزریق نکرده‌اید حتما در بزرگسالی این کار را انجام دهید.
• از به اشتراک گذاشتن مسواک، تیغ ریش‌تراش، سرنگ، سوزن تتو و پرسینگ خودداری نمایید.
• قبل از غذا خوردن و بعد از استفاده از دستشویی و یا تعویض پوشک نوزادتان دست‌های خود را با آب و صابون بشویید.
• در زمان سفر به کشورهای در حال توسعه از خوردن غذاهای خام و غیربهداشتی خودداری کرده و از بطری شخصی خود آب بنوشید و یا از آب‌های تصفیه شده و جوشانده استفاده کنید.
• اجتناب از رفتارهای پرخطر
• هنگام اجرای کمک‌های اولیه از دست‌کش استفاده کنید.
• اگر باردار هستید خیلی سریع و به صورت مرتب جلسات مراقبت‌های قبل از زایمان را شروع کنید.
• اقدامات احتیاطی و سلامت شغلی در محل کار رعایت شود.
• برای پیشگیری از هپاتیت قطرات خون ریخته شده حتی اگر خشک هستند را با مایع ضدعفونی و سفیدکننده تمیز کرده و حتما از دست‌کش استفاده کنید.

اهمیت تقویت سیستم ایمنی بدن

سیستم ایمنی بدن مجموعه‌ای از اندام‌ها، سلول‌ها و بافت‌هایی است که از بدن شما دربرابر عوامل بیماری‌زا ( باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها و انگل‌ها) محافظت می‌کنند. سیستم دفاعی بدن سیستم پیچیده‌ای است که نقش مستقیمی در ایمن‌سازی، آلرژی، بیماری‌های عفونی، هپاتیت و بیماری‌های خودایمنی ایفا می‌کند بنابراین تقویت سیستم ایمنی بدن مخصوصا با مواد غذایی از اهمیت بالایی برخوردار است. برخی از این خوراکی‌ها که به راحتی در دسترس شما قرار دارند عبارتند از: زنجبیل، زردچوبه، شکلات تلخ، ماهی‌های چرب، اسفناج، بروکلی، سیب‌زمینی شیرین، سیر، کفیر، چای سبز، فلفل دلمه‌ای یا فلفل تند، بادام، بلوبری، دانه آفتابگردان و مرکبات.

برای درمان هپاتیت به چه پزشکی باید مراجعه کرد؟

برای درمان و تشخیص بیماری هپاتیت باید به فوق تخصص گوارش، کبد و آندوسکوپی مراجعه کرد. آزمایش خون و بیوپسی (نمونه برداری) از کبد که در آن قطعه کوچکی از کبد را برای آزمایش و بررسی بیشتر برمی‌دارند دو آزمایشی هستند که می‌توان به کمک آن‌ها هپاتیت را تشخیص داد.

سوالات رایج

در این بخش به برخی سوالات کاربران درباره بیماری هپاتیت و انواع روش درمان آن اشاره شده است.