توسط : همه‌ی ما در طول زندگی احساس سرگیجه را تجربه کرده‌ایم. سرگیجه انواع مختلفی دارد و بیماریهای مختلفی می‌توانند منجر به آن شوند. یکی از این بیماری‌ها که در آن سرگیجه‌ی واقعی تجربه می‌شود، بیماری منییر (Meniere’s disease) است. با ما همراه باشید تا با بیماری منییر به صورت کامل آشنا شوید.
بیماری منییر چیست؟
بیماری منیر که به نام هیدروپس اندولنفاتیک نیز شناخته می‌شود، نوعی اختلال در گوش داخلی است که با سرگیجه، زنگ زدن گوش (وزوز گوش)، کاهش شنوایی و احساس پر بودن همراه است.
این بیماری که اولین بار در سال ۱۸۶۱ توسط یک پزشک فرانسوی به نام Prosper Ménière مورد شناسایی قرار گرفت. این عارضه دلیل ابتلا به سرگیجه در حدود ۳ تا ۱۱ درصد بیماران می‌باشد.
بیماری منییر ابتدا فقط یک گوش را تحت تاثیر قرار می‌دهد. ولی با گذشت زمان ممکن است هر دو گوش را درگیر خود سازد. احتمال ابتلا به این بیماری در بین افراد سفید پوست، با اضافه وزن زیاد و زنان بیشتر از دیگران است.
احتمال ابتلا به این بیماری در بین زنان و مردان مساوی می‌باشد و افراد در هر سنی ممکن است به این بیمار مبتلا شوند. اما احتمال ابتلا به آن در سن ۴۰ تا ۶۰ سالگی بیشتر است.
عامل اصلی بیماری منییر چیست؟
علت اصلی ابتلا به بیماری منییر هنوز توسط پژوهشگران مشخص نشده است. با این حال عوامل ژنتیکی و محیطی را می‌توان از مهم‌ترین عوامل ابتلا به این بیماری دانست.
برخی از فرضیات نیز عواملی نظیر انقباض در رگ‌های خونی، عفونت‌های ویروسی و واکنش‌های خود ایمنی را به عنوان عوامل ابتلا به بیماری منییر در نظر می‌گیرند.
علت بیماری منییر چیست و چگونه درمان می‌شود؟
علت ابتلا به بیماری منییر هنوز به طور کامل مشخص نیست. با این حال دانشمندان علت‌های زیر را به عنوان دلایل احتمالی ابتلا به این بیماری معرفی کرده‌اند:
- مقدارغیر طبیعی مایعات در گوش داخلی
- آلرژی
- ترومای سر
- میگرن
یکی از پرطرفدارترین نظریات درباره‌ی علت منییر این است که مقدار غیر طبیعی مایعات (اندولنف) در گوش داخلی باعث به وجود آمدن مشکلات و علائم آزاردهنده این بیماری می‌شود.
عواملی که مایع داخل گوش را تحت تأثیر قرار می‌دهند عبارتند از:
- تخلیه نامناسب مایع گوش، احتمالاً به دلیل انسداد یا ناهنجاری آناتومیک
- پاسخ خود ایمنی غیرطبیعی
- عفونت ویروسی
- استعداد ژنتیکی
برای بیماری منییر هیچ درمان قطعی تا کنون یافت نشده است. اما می‌توان با مصرف بعضی از داروها، ایجاد تغییر در رژیم غذایی، استفاده از فیزیوتراپی و کمک گرفتن از مشاوران تا حدی این بیماری را کنترل کرد. همچنین در پاره‌ای از موارد می‌توان از روش‌های جراحی نیز استفاده کرد.
دارو: برای کاهش علائم این بیماری می‌توان از داروهای مخصوص کاهش سرگیجه و تهوع استفاده کرد. همچنین داروهای کنترل آلرژی، اثر مثبتی بر روی کنترل این بیماری دارند. بعضی داروهای ادرار آور مانند کلوراتیدون نیز برای مدیریت این بیماری تجویز می‌شوند تا با کاهش تجمع مایعات در بدن فشار مایعات گوش را کاهش دهند.
رژیم غذایی: به بیماران مبتلا به منییر اغلب توصیه می‌شود از مصرف زیاد نمک، الکل و کافئین خودداری کنند.
فیزیوتراپی: در حالی که استفاده از فیزیوتراپی در اوایل شیوع بیماری منییر به دلیل نوسان دوره بیماری احتمالاً مفید نیست، در طولانی مدت برای بازآموزی سیستم تعادل به منظور کاهش نقایص عینی و ذهنی مفید است.
مشاوره: پریشانی روانشناختی ناشی از سرگیجه و از دست دادن شنوایی ممکن است شرایط روحی سختی برای بعضی از بیماران به وجود آورد. کمک گرفتن از خدمات مشاوره می‌تواند برای کنترل پریشانی و آموزش روش‌های آرام سازی مفید باشد.
فرق سرگیجه حقیقی با کاذب چیست؟
فردی که دچار سرگیجه‌ی واقعی (vertigo) شده است، احساس می‌کند محیط اطرافش در حال چرخیدن به دور او هستند و یا محیط اطراف ثابت هستند ولی خودش در حال چرخیدن می‌باشد. در این حالت ایستادن و راه رفتن برای فرد بیمار بسیار دشوار می‌شود. سرگیجه‌ی واقعی می‌تواند به طرز قابل توجهی زندگی فرد را تحت تاثیر قرار دهد.
این نوع از سرگیجه زمانی پدید می‌آید که بین سیستم‌های مختلف عصبی که مسئول برقراری تعادل در بدن هستند مانند بینایی، اعصاب حسی، فشار روی پوست، بخش داخلی گوش، ساقه مغز و مخچه ناهماهنگی و درگیری به وجود بیاید.
دلایل بروز سرگیجه‌ی واقعی عبارتند از:
- اختلالات گوش داخلی مانند منییر، نوریت وستیبولار
- ترومای سر (ضربه به سر)
- میگرن
- سکته‌ی مغزی
- بیماری ام اس
- کاهش جریان خون به سمت مغز
فردی که دچار سرگیجه‌ی کاذب (dizziness) شده است، احساس عدم تعادل و سیاهی رفتن چشم هایش را دارد اما احساس حرکت ندارد. سرگیجه‌ی کاذب برای نامیدن طیف وسیعی از احساسات مانند احساس ضعف یا گیجی استفاده می‌شود. این احساس معمولاً با دراز کشیدن و استراحت کردن بهبود پیدا می‌کند.
دلایل بروز این نوع از سرگیجه عبارتند از :
- افت ناگهانی فشار خون پس از بلندشدن ناگهانی از حالت درازکشیده
- آلرژی و حساسیت
- بیماری‌هایی مانند سرماخوردگی و آنفلوانزا
- استفراق
- اسهال
- تب
- کم شدن آب بدن
- تنفس عمیق یا سریع
- اضطراب و استرس
- مصرف سیگار، الکل یا موادمخدر
- خون ریزی
- مصرف داروهای خاص
کدام سرگیجه نشانه‌ی منییر است؟
افراد مبتلا به بیماری منییر در کنار علائمی مانند کاهش شنوایی، شنیدن صدای وزوز در گوش، حالت تهوع و احساس پر بودن گوش، سرگیجه را نیز تجربه می‌کنند.
سرگیجه‌ای که نشانه‌ی بیماری منییر است از نوع سرگیجه‌ی واقعی (vertigo) است که در آن فرد احساس چرخیدن دور خود یا محیط اطراف به دور خود را تجربه می‌کند.
علائم بیماری منییر چیست؟
علائم بیماری منییر در افراد مختلف متفاوت است، این علائم ممکن است به‌طور ناگهانی رخ دهند. فاصله ی تکرار شدن علائم و مدت زمانشان نیز متفاوت می‌باشد.
علائم شایعی که در زمان حملات منییر رخ می‌دهند عبارتند از:
سرگیجه: شایع‌ترین علامت بیماری منییرداشتن احساس سرگیجه است. سرگیجه می‌تواند بین چند دقیقه تا چند ساعت طول بکشد. در زمان بروز سرگیجه معمولا علائم زیر نیز مشاهده می‌شوند:
- ضربان نامنظم قلب
- احساس منگی
- حالت تهوع
- استفراغ
- تعریق زیاد
شنیدن صدای وزوز در گوش: اکثر افراد مبتلا به بیماری منییز شنیدن صداهایی از قبیل صدای زنگ، وِزوِز، غرش، سوت یا فِش‌فِش را به ویژه در مواقع خستگی گزارش داده‌اند.
کم شنوایی: بیشتر افراد مبتلا به بیماری منییر درجاتی از کم شنوایی را تجربه می‌کنند هر چند ممکن است در اوایل بیماری این علامت در نوسان باشد.
عدم تحمل صداهای اطراف: احتمال ایجاد حساسیت به صداهای بلند نیز در بیماران مبتلا به منییر وجود دارد.
احساس پری در گوش: اکثر افراد مبتلا به این بیماری در گوش آسیب دیده یا در کنار سرشان احساس فشار می‌کنند.
سقوط ناگهانی: بیماری منییر ممکن است گاهی اوقات باعث سقوط و به زمین افتادن بیماران در در زمانی که کاملاً هوشیار هستند شود.
در شرایط بروز اختلال چطور می‌توان به بیمار کمک کرد؟
توانایی دوستان و نزدیکان در درک فرد مبتلا به بیماری منییر نقش مهمی در کنترل شرایط بیمار دارد. آنچه بیمار بیش از همه به آن احتیاج دارد عشق، اطمینان، درک و صبر اطرافیان است تا قادر باشد مدیریت شرایط خود را به دست بگیرد.
در شرایط بروز اختلال با رعایت موارد زیر می‌توانید به بیمار کمک کنید:
- سعی کنید با بیماری منییر و علائم آن آشنا شوید و آن را درک کنید.
- به صحبت‌های بیماران گوش دهید. سعی کنید دریابید آن‌ها چه چیزی را تجربه می‌کنند.
- صبور باشید.
- به بیمار برای نشستن و دراز کشیدن کمک کنید.
- به بیمار یادآوری کنید باید چشم‌هایش باز باشد و فقط به یک نقطه خیره شود.
- دو طرف سر بیمار بالش قرار دهید، به طوری که سر او ثابت بماند.
- محیط را آرام کنید.
- نور محیط را کم کنید
- کنار تخت بیمار یک سطل و دستمال کاغذی قرار دهید تا بیمار موقع تهوع نیاز به دستشویی رفتن نداشته باشد.
- طبق تجویز پزشک به او دارو بدهید تا شرایطش کنترل شود.
- از بیمار بخواهید در زمان حمله از کشیدن سیگار خودداری کند.
- به بیمار یادآوری کنید نباید آب یا نوشیدنی‌های کافئین دار مصرف کند.
حمله‌های منییر ممکن است چند سال بعد دوباره عود کند؟
فواصل بهبودی بین دو حمله‌ی منییر ممکن است چند هفته تا چند ماه باشد. دوره‌های بهبودی در آغاز بیماری ممکن است چند سال ادامه داشته باشند اما با درمان نشدن، بیماری مجدداً عود می‌کند و فاصله‌ی حمله‌ها کوتاه شده و حمله‌ها نیز شدید‌تر می‌شوند.
در بعضی موارد ممکن است فاصله ی حمله ها به هر چند روز یک بار برسد اما به ندرت ممکن است بیمار شاهد بروز حملات روزانه باشد.
منییر با جراحی قابل درمان است؟
اگر علائم بیماری باعث ناتوانی بیمار شوند و یا به مرحله‌ی تهدید کننده‌ای برسند ممکن است پزشک عمل جراحی را به بیمار پیشنهاد دهد.
روش‌های جراحی که برای کنترل این بیماری توصیه می‌شوند عبارتند از:
روش اندولیمفاتیک: در این روش فشار کیسه‌ی اندولیمفاتیک را با خارج کردن استخوان بالای این کیسه کاهش می‌دهند. ممکن است همراه با این جراحی با کمک یک لوله مایع اضافی گوش داخلی را هم خارج کنند.
بخش عصب وستیبولار: در این روش اتصال حس گرهای تعادل و حرکت را از گوش داخلی به مغز قطع می‌کنند.
لابیرینتکومی: در این روش لابریت و ستیبولار که مسئول تعادل و شنوایی در گوش هستند با تزریق دارهایی مانند جنتامایسین یا استر پتومایسین در گوش میانی تخریب می‌شوند.
