سرماخوردگی در بارداری بر خلاف آنچه در نگاه اول به نظر میرسد میتواند خطرناک و آسیب زننده باشد.
تصور کنید که شما علاوه بر جسم خودتان موجود دیگری را هم در درونتان حمل میکنید. در این شرایط هر اتفاقی که برای جسم شما رخ دهد به صورت مستقیم بر روی موجودی که درون شما نیز زندگی می کند تأثیر می گذارد.
یکی از دغدغههای اصلی زنان باردار در دوران حاملگی، خطر مبتلا شدن به انواع بیماریهای ویروسی از جمله سرماخوردگی است.
اما نگران نباشید با آگاهی و مراقبت، این دوره را به سلامت طی خواهید کرد. با کافه نبض همراه شوید تا با خطرات، علائم و راه های درمان این مشکل آشنا شوید.
چه عواملی باعث سرماخوردگی در بارداری میشود؟
سرماخوردگی در بارداری از مهمترین عوامل تنش زا برای مادران است. از آنجا که در دوره بارداری سیستم ایمنی بدن زنان باردار به علت تمرکز بر سلامت جنین تضعیف میشود، هر عامل ویروسی میتواند به راحتی فرد را بیمار کند.
طبق یافتههای پزشکی بیش از دویست مورد ویروس که تا به حال شناخته شدهاند، در بروز سرماخوردگی نقش دارند.
مهم ترین آنها به راینو ویروس ها شهرت دارند که قادرند بیش از ۱۵ ساعت در محیط زنده بماند و از طریق مجاری تنفسی وارد بدن شوند.
آیا سرما خوردگی در اوایل بارداری معمول است؟
بارداری ایمنی بدن فرد را تا حدود زیادی کاهش میدهد. این بدان معناست که بیشتر در معرض سرفه ، سرماخوردگی و آنفولانزا هستید. معمول است که زنان باردار در اوایل بارداری علائمی شبیه سرماخوردگی یا آنفولانزا را تجربه میکنند.
سرما خورده اید یا به آنفولانزا مبتلا شده اید؟
علائم این دو بیماری در بسیاری از موارد شبیه به همدیگر هستند. سرماخوردگی و آنفولانزا هر دو منشاء ویروسی دارند اما نوع ویروس در آنها متفاوت می باشد. بد نیست یک نگاهی به علائم هر یک از این بیماری ها بیاندازید.
سرماخوردگی:
- سر درد خفیف
- سرفه و گلو درد
- تب پایین یا بدون تب
- عطسه و آبریزش بینی
- بهبود بین 2 تا 5 روز
آنفولانزا:
- ضعف و خستگی شدید
- تب بالا
- گلو درد و سرفه های خشک
- آبریزش و گرفتگی بینی
- درد های عضلانی وحشتناک
- سر درد های شدید
- احساس لرز
- بهبود بین یک هفته تا یک ماه
- اظهال و در مواردی استفراغ
علائم سرما خوردگی در طول بارداری
سرما خوردگی در بارداری ابتدا با علائمی چون سوزش گلو شروع شده و به مرور زمان سایر علائم خود را نمایان می سازند. اگر بعد از گذشت یک الی دو هفته بهبود پیدا نکردند حتما به پزشک مراجعه کنید.
علائم سرما خوردگی در این دوره عبارتند از:
- عطسه و آبریزش بینی
- تب پایین
- سردرد خفیف
- گرفتکی و خستگی عضلات بدن
- سرفه های خشک یا سرفه های خلط دار که البته چندان حاد و سخت نیستند.
علائم سرما خوردگی ویروسی چیست؟
سرما خوردگی را نوعی عفونت در دستگاه تنفسی می دانند که از طریق طیف گسترده ای از ویروس ها ایجاد می شود. ضعف سیستم ایمنی بر اثر سوء تغذیه، کم خوابی و فشار زیاد بر جسم می تواند شما را مستعد ابتلا به آن کند.
مهم ترین علائم این بیماری شامل گلو درد، سرفه، آبریزش و گرفتگی بینی می شود، اما در کنار آن طیفی از علائم دیگر را می توان برشمرد:
- تب و لرز
- سر درد
- درد های عضلانی و گرفتگی
- سرفه های خشک و خلط دار
- عطسه
- اسهال و…
آیا سرماخوردگی در بارداری خطرناک است؟
معمولا ابتلا به سرماخوردگی، اگر خفیف اتفاق بیفتد خطر چندانی به همراه ندارد. اما اگر شدید بوده و یا با عوامل میکروبی همراه باشد، برای جنین خطرناک می شود.
از آنجایی که در دوران بارداری مصرف آنتی بیوتیک ها و داروی سرماخوردگی محدودیت هایی دارد، گاهی یک سرما خوردگی ساده می تواند شدت یافته و مدت زمان زیادی فرد را درگیر سازد.
آیا سرماخوردگی میتواند باعث سقط جنین شود؟
اگر چه اغلب موارد سرما خوردگی خفیف مشکلی برای جنین ایجاد نمی کنند، اما این بیماری در موارد جدی تر که احتمال ابتلا به آنفولانزا وجود داشته باشد، می تواند خطر محسوب شود.
اتفاقاتی مثل زایمان زودرس، نقص هنگام تولد و حتی سقط جنین در این موارد امکان پذیر است.
پس در صورت ابتلا به انواع شدیدتر سرماخوردگی یا ابتلا به آنفولانزا، سریعا به پزشک متخصص مراجعه کنید.
آیا سرما خوردگی در ماه هشتم خطرناک است؟
زمانی که بارداری شما به هشت ماهگی می رسد، نگرانی هایتان بیشتر می شود. اما به شما این نوید را می دهیم که اگر مراقبت های خانگی را به خوبی انجام دهید، خطری شما و فرزندتان را تهدید نخواهد کرد. برای اطمینان بیشتر می توانید نزد پزشک بروید و دارو و توصیه های لازم را دریافت نمایید.
خوشبختانه جنین تا ۸ ماهگی تقریبا شکل گرفته و اگر به خوبی دستورهای پزشک را اجرا کنید و خوب استراحت کنید، خطری وجود نخواهد داشت.
داروهای مجاز برای سرما خوردگی در بارداری
در ۳ ماهه اول بارداری باید تا جایی که می توانید از مصرف هرگونه دارویی اجتناب کنید. چراکه این دوره زمان رشد و توسعه اندام های حیاتی جنین است.
برخی از پزشکان مصرف داروها را تا هفته 28 بارداری نیز منع کرده اند.
به همین خاطر اگر در دوره بارداری به سر می برید، قبل از مصرف هرگونه دارویی با پزشک خود مشورت کنید. در این دوره معمولا از داروهای کم خطری تری مانند استامینوفن استفاده می شود.
آیا تزریق واکسن آنفولانزا در بارداری مجاز است؟
متخصصان بر این عقیده هستند که واکسن آنفولانزا هیچگونه تهدیدی برای جنین محسوب نمی شود و از جهات بسیاری برای جنین در حال رشد مفید است.
تاثیر واکسن آنفولانزا تقریبا ۱۵ روز بعد از تزریق آن مشخص می شود. بهترین زمان برای تزریق آن سه ماهه دوم یا سوم بارداری است. هر چند که پزشکان هیچ گونه محدودیت زمانی برای آن مشخص نکرده اند.
عوارض داروهای سرما خوردگی در بارداری
زنان باردار باید از خطرات استفاده خودسرانه داروی سرماخوردگی آگاه باشند. از آنجا که بسیاری از این داروها می توانند به سلامت جنین آسیب بزنند پیش از مصرف باید با پزشک خود مشورت کنید.
در یک نگاه کلی می توان داروهای سرما خوردگی را به دو دسته داروهای بی خطر و داروهای خطرناک تقسیم کرد:
داروهای سرماخوردگی بی خطر در دوران بارداری: مادران مجازند با تجویز پزشک این داروها را بعد از ۳ ماهه نخست استفاده نمایند.
- آنتی هیستامین ها: مصرف مواردی چون بنادریل و کلاریتین
- داروهای ضد احتقان بینی: اسپری های بینی دارای استروئید که فاقد افزونه های شیمیایی هستند.
- دارو برای سرفه: اکسپکتورانت، روبیتوسین، قطره سرفه، داروهای خلط آور و دکسترومتورفان
- استامینوفن: در صورت بروز نشانه هایی مثل تب، سر درد و درد عضلانی برای مدت کوتاهی بلامانع است.
- کربنات کلسیم: برای دل درد و تهوع استفاده می شود.
داروهای سرماخوردگی خطرناک در دوران بارداری: آنها می توانند تاثیرات سوء بسیاری برای جنین و عوارض برای مادران به همراه داشته باشد.
برخی از این دارو ها عبارتند از:
- ضد احتقان ها: مصرف ضد احتقان هایی مثل وراتادین، سودافدرین یا دی کوئیل به هیچ وجه حتی بعد از دوره سه ماهه توصیه نمی شود .
- دارو های احتقان بینی که حاوی استروئید نیستند( مثل عفرین) باید اجتناب کرد.
- مسکن ها: مصرف بسیاری از آنها منع پزشکی داشته و نباید خودسرانه مصرف شوند. مثل: ایبو پروفن، ناپروکسن، کدئین، باکتریم و…
زمان مراجعه به پزشک برای سرما خوردگی در بارداری
معمولا سرماخوردگی های خفیف در دوران بارداری با تمهیدات موثر در زمان کوتاهی بهبود پیدا می کند. اما اگر تا مدت یک الی دو هفته درگیر بیماری بودید، باید به پزشک مراجعه کنید.
شایع ترین علائمی که در صورت بروز باید نزد متخصص بروید، عبارتند از:
- شدت بیماری به حدی باشد که در خواب و خوراک شما تاثیر بگذارد.
- تب بالای ۳۸ درجه
- سرفه های لاینقطع با خلط مایل به رنگ سبز
- خس خس و درد قفسه سینه
- سردردهای شدید و فشار بر شقیقه ها
راه درمان سرما خوردگی در بارداری
همیشه بهترین اقدام برای درمان سرما خوردگی در بارداری پناه بردن به داروها نیست. پس اگر در دوره بارداری دچار سرماخوردگی شدید چه باید بکنید؟ برخی از اقدامت موثر در درمان سرماخوردگی به قرار زیر هستند.
- استراحت کافی داشته باشید: مهمترین نکته ای که مادران باید بدانند این است که خستگی و فشار جسمی تا چه میزان می تواند سیستم دفاعی بدن آنها را تضعیف کند. با استراحت کافی قوای جسمیتان را حفظ کنید.
- مایعات زیاد بنوشید: نوشیدن مایعات زیاد( به خصوص آب) می تواند به دفع هر چه سریعتر سموم از بدن کمک کرده و املاح را به آن برساند.
- مرتبا آب نمک غرغره کنید.
- رژیم غذایی مناسب و ویتامینه داشته باشید.
- میوه جات، سبزیجات و لبنیات بیشتر مصرف کنید (اگر مبتلا به آنفولانزا شده باشید باید از مصرف زیاد برخی از لبنیات اجتناب کنید.)
- استفاده از بخور آب گرم
- سوپ مرغ به دلیل اینکه سرشار از پروتئین و کلسیم است وعده غذایی بسیار مناسبی برای شما می باشد و سیستم ایمنی بدنتان را تقویت می کند.
- مخلوط چایی عسل و لیمو ترش یک نوشیدنی معجزه آسا برای درمان بیماری است. روزی یک لیوان از آن میل کنید.
درمان فوری سرما خوردگی در بارداری به کمک دارو
اگر می خواهید هر چه زودتر از شر بیماری خود خلاص شوید باید از درمان های طبیعی کمک بگیرید. گرفتن بخور آب گرم برای باز شدن مجاری تنفسی و جلوگیری از آبریزش بینی موثر است. استراحت و تغذیه مناسب را در اولویت قرار دهید.
در صورت اینکه درمان های خانگی پاسخگو نبودند می توانید برای بهبودی سریع خود از داروهای مجاز برای درمان سرماخوردگی در دوران بارداری استفاده کنید.
درمان سریع سرما خوردگی در خانه
می توانید بدون استفاده از دارودرمانی و تنها با رعایت چند دستور العمل ساده از پس سرماخوردگی در دوران بارداری خود بر بیایید.
در اینجا به بهترین کارهایی که می توانید در منزل انجام دهید و بر سرماخوردگی خود غلبه کنید، اشاره می کنیم:
- هر صبح دوش آب گرم بگیرید. این عمل باعث کاهش درد های مفاصل، سر درد و همینطور رفع احتقان و گرفتگی بینی خواهد شد.
- یک صبحانه مفصل ، ویتامینه و مقوی بخورید؛ (آب میوه های طبیعی، جوانه گندم و جو، عسل، شیر و آب گوشت و مرغ، سبزیجات و…)
- بخور آب گرم در ابتدای صبح معجزه می کند!
- فعالیت فیزیکی داشته باشید و از یکجا نشینی و بی تحرکی بپرهیزید.
- به اندازه کافی استراحت کنید و از بی خوابی بپرهیزید.
- شام تان را به موقع بخورید و از فلفل ، سیر، زنجبیل و… برای تنظیم حرارت بدن استفاده کنید. خواص آنتی اکسیدانی و ضد ویروسی این خوراکی ها باعث می شوند تا بدن شما به شکل موثرتری با ویروس ها مقابله کند.
درمان سرما خوردگی در بارداری با طب سنتی
در استفاده از طب سنتی برای درمان سرما خوردگی در بارداری آنچه باید بدانیم این است که چه مواردی برای مادر و جنین مناسب است و از چه چیزهایی باید اجتناب کرد!
در اینجا به چند راه کار ساده در طب سنتی اشاره خواهیم کرد که برای درمان سرما خوردگی در بارداری مجاز می باشد.
- مصرف نوشیدنی هایی مثل آب میوه های طبیعی، چای گیاهی و دم نوش های گیاهی.
- کاهش مصرف نوشیدنی های کافئین دار و نوشیدنی های قندی
- مصرف روزانه یک و نیم لیتر آب برای دفع هر چه سریع تر «توکسین ها» که همان باکتری ها و ویروس ها موجود در بدن هستند.
- خوردن سوپ مرغ به همراه پیاز و سیر
- نوشیدن شیر و عسل یا چایی و عسل و لیمو ترش
- بخور آب جوش و روغن اسطوخودوس
- بخور اکالیپتوس
- غرغره کردن آب نمک روزانه چند بار
درمان گیاهی برای سرماخوردگی در طول بارداری
برای درمان سرما خوردگی در بارداری اغلب از دمنوش های گیاهی استفاده می شود. در میان گیاهان دارویی موارد بسیاری یافت می شود که هر کدام به تنهایی می توانند برخی از علائم را تخفیف داده یا درمان کنند.
مادران باید بدانند که مصرف گیاهان دارویی در هر زمانی مناسب نیستند، به همین دلیل در استفاده از آنها باید جانب احتیاط را رعایت کنند.
- دمنوش گشنیز که به دمنوش ضد سرماخوردگی هم مشهور است برای پیشگیری و درمان سرماخوردگی خوب است.
- دمنوش آویشن، درمان کننده سرفه های خشک، سرماخوردگی و گلو درد.
- جوشانده دارچین برای درمان سرفه، خلط و از بین برنده احتقان بینی.
- جوشانده سیر و آبلیمو
- جوشانده پیاز و عسل
- دمنوش گیاه مریم گلی ( علاوه بر خاصیت ضد افسردگی در درمان علائم سرماخوردگی هم موثر است.)
- دمنوش زنجیل و چای
چطور از سرما خوردگی در بارداری پیشگیری کنید؟
برای اینکه نگران خطرات احتمالی سرماخوردگی در دوران بارداری خود نباشید بهتر است از وقوع آن پیشگیری کنید.
استراحت کافی، رژیم غذایی مناسب و تحرک و ورزش برای بالا نگاه داشتن سطح ایمنی شما مفید هستند. علاوه بر آن موارد دیگری که می توانند برای پیشگیری از سرماخوردگی مفید باشند عبارتند از:
- از روبوسی، دست دادن، در آغوش گرفتن و هر گونه تماس نزدیک با افرادی که ظن ابتلا به بیماری در آنها وجود دارد خودداری کنید.
- در فضای عمومی کمتر ظاهر شوید و محیط ایمن و پاکیزه برای خود انتخاب کنید. اگر مجبور به قرار گرفتن در محیط های عمومی هم بودید از دستکش و ماسک استفاده کنید و از تجمعات دور شوید.
- دستانتان را مرتبا با آب و صابون بشویید. هرگز دست های آلوده خود را به چشم و دهانتان نزنید.
- هنگام خواب (بخصوص در فصل های سرد سال) کاملا سر و گردن و پاهایتان را بپوشانید.
- نوشیدن آب سرد، مخصوصا در صبح ها برای زنان باردار مناسب نیست، پس از آن اجتناب کنید.
- در معرض باد و محیط های سرد قرار نگیرید.
- محیط زندگی و محل استراحتتان را ضد عفونی کرده و تمیز نگاه دارید.
- حتما واکسن آنفولانزا بزنید.
- سطح هیجانات و استرس خود را تا جای ممکن پایین بیاورید و تلاش کنید وضعیت روحی و روانی متعادلی برای خود ایجاد کرده و از تنش ها بر حذر باشید.
سوالات متداول
در این قسمت از میان سوالات شما در خصوص سرماخوردگی در دوران بارداری، به متداول ترین آنها پاسخ می دهیم.
سرماخوردگی در بارداری بطور معمول ۱ هفته، نهایتا دو هفته طول می کشد. اگر بیماریتان طولانی تر شد نزد پزشک بروید.
استفاده از برخی انواع ویکس که حاوی فنیل افرین یا افدرین هستند، مطلقا ممنوع هستند، اما برخی دیگر که حاوی منتول می باشد با دستور پزشک را بلامانع بوده و می توانید به طور کوتاه مدت از آن استفاده نمایید.
بهتر است، حدالمقدور از سرم شستشو، قطره نمکی و یا آب نمک جهت بازکردن مجاری بینی خود استفاده کنید.
همانطور که می دانیم سرفه کردن یکی از نشانه های شایع در دوران بارداری است. در اغلب مواقع سرفه کردن نشانه این است که بدن مادر می خواهد موکوس یا خلط را از گلو خارج کند و این نشانه بدی نیست.
اما بروز سرفه های مکرر و خشک می تواند برای به مادر و جنین آسیب برساند. بنابراین در صورتی که سرفه هایتان مزمن شده نزد پزشک رفته و درمان خود را شروع کنید.
در سه ماهه اول بارداری توصیه نمی شود. اما اگر قصد استفاده از برگ اکالیپتوس در بخور گرم را دارید، مشکلی وجود ندارد.
مدت زمان بخور دادن را کاهش دهید، زیرا اگر طولانی مدت شود ممکن است باعث بالا رفتن فشار خون شده و خطرناک باشد.
قرص های حاوی کدئین، و قرص هایی چون پروفن، ناپروکسن و… در هر دوره ای از بارداری به شدت مضر بوده و نباید مصرف شوند.
پزشک شما ممکن قرص استامینوفن ساده برایتان تجویز کند که آن هم همانطور که گفته شد بعد از ماه سوم بارداری مجاز می باشد.