بیماری خروسک چه نوع بیماری است و علائم و درمانش چگونه است؟

خروسک یا کروپ (Croup) یک بیماری شایع ویروسی در مجاری تنفسی کودکان است. بیماری خروسک بیشتر در فصل های سرد شایع است و از مشخصه‌های آن می‌توان به نفس کشیدن صدادار، سرفه‌های پی‌درپی و خس‌خس کردن سینه اشاره کرد.

کروپ یک بیماری ویروسی است که باعث تورم در اطراف تارهای صوتی فرد بیمار می‌شود. این بیماری با مشکلات تنفسی و سرفه‌های خشن همراه است؛ البته بسیاری از ویروس‌های خروسک همراه با سرماخوردگی نیز بروز پیدا می­کنند. ویروس خروسک بیشترین فعالیت را در ماه‌های پاییز و زمستان داشته و معمولاً کودکان زیر ۵ سال را مورد هدف قرار می‌دهد.

با کافه نبض همراه باشید تا در این مقاله پزشکی به علائم و درمان این بیماری بپردازیم. 

بررسی انواع بیماری خروسک

بیماری خروسک به طور کلی به دو نوع خروسک ویروسی و خروسک اسپاسمی تقسیم می‌شود:

بیماری خروسک ویروسی چیست؟

بیماری کروپ که به لارنگوتراکئوبرونشیت (laryngotracheobronchitis) نیز معروف است باعث آسیب دیدن حنجره و نای فرد مبتلا می‌شود و علائم آن شبیه به سرماخوردگی است مانند گرفتگی و آبریزش بینی. کودک پس از مبتلا شدن به این بیماری خیلی زود شروع به سرفه کردن کرده و به هنگام تنفس خس‌خس می‌کند و همچنین تب کم درجه نیز در این نوع از خروسک شایع است.

بیماری خروسک اسپاسمی چیست؟

خروسک اسپاسمی یا لارژنتیت اسپاسمیک نوعی از خروسک است که در آن عفونت به‌طور ناگهانی مخصوصاً در شب بروز می‌کند و ممکن است کودک نفس‌نفس زنان از خواب بیدار شده و یا خس‌خس کند و سرفه‌های بسیار سخت و خشن داشته باشد.

این نوع خروسک معمولاً همراه با تب نیست. پزشکان عقیده دارند که خروسکی اسپاسمی ممکن است به دلیل آلرژی یا رفلاکس معده به وجود بیاید.

علت ایجاد بیماری خروسک چیست؟

ویروس‌های متفاوتی وجود دارند که می‌توانند سبب ابتلا به خروسک شوند مانند ویروس‌های پاراآنفولانزا. اغلب این ویروس‌ها همان ویروس‌ها سرماخوردگی هستند و خروسک معمولاً چند روز بعد از سرماخوردگی به وجود می‌آید.

بیماری خروسک به دلیل تأثیر ویروس بر مجرای تنفسی رخ می‌دهد و عفونت آن سبب بروز التهاب در داخل گلو می‌شود.

چه کسانی به بیماری خروسک مبتلا می‌شوند؟

بیشترین خطر ابتلا به کروپ در كودكان بین ۶ ماه تا ۳ سال وجود دارد. از آنجاکه کودکان مجاری تنفسی کوچک و ضعیف دارند، بیشتر مستعد ابتلا به علائم خطرناک خروسک هستند.

بعضی از افراد در دوران کودکی ممکن است چند بار خروسک بگیرند، ولی این بیماری در هر سنی ممکن است رخ دهد.

علائم و نشانه‌های بیماری خروسک چیست؟

علائم این بیماری در كودكان زیر ۳ سال بسیار شدید است، زیرا سیستم تنفسی كودك کوچک‌تر از سیستم بزرگسالان است. علائمی که در بیشتر مبتلایان به خروسک وجود دارد، شامل موارد زیر است:

• علائم بیماری سرماخوردگی مانند سرفه، عطسه و آبریزش بینی
• تب
• سرفه شدید
• نفس کشیدن سخت
• صدای گرفته و خش دار

عوارض و خطرات بیماری خروسک چیست؟

عوارضی که براثر بیماری خروسک به وجود می‌آیند بسیار نادر اند اما در موارد شدید، این بیماری ممکن است عوارض خطرناکی داشته باشد که در زیر به بررسی آن‌ها می‌پردازیم:

انسداد راه تنفسی

اگر راه تنفسی انسداد شده به ‌موقع درمان نشود، می‌تواند منجر به موارد زیر شود:

• مشکلات شدید تنفسی (respiratory distress)
• ایست تنفسی (جایی که تنفس متوقف می‌شود اما ضربان قلب همچنان ادامه دارد)

اگر کودک شما به‌ سختی نفس می‌کشد هرچه زودتر با اورژانس تماس بگیرید.

ممکن است نوشیدن مایعات برای فرزند شما، به دلیل انسداد راه تنفسی مشکل باشد اما توجه داشته باشید که مصرف مایعات برای جبران آب از دست‌ رفته بدن لازم است.

عفونت ثانویه

عفونت ثانویه ممکن است در پی عفونت اولیه ویروسی که باعث ایجاد بیماری خروسک شده است، ایجاد شود. یک عفونت ثانویه به‌طور بالقوه می‌تواند سبب:

• ذات‌الریه، عفونت قفسه سینه که باعث تورم در بافت یک یا هر دو ریه می‌شود.
• نای باکتریایی، یک عفونت جدی و خطرناک برای زندگی است که می‌تواند پس از یک عفونت تنفسی ویروسی ایجاد شود.

عوارض دیگر

از دیگر عوارض احتمالی خروسک می‌توان به عفونت گوش میانی و عفونت غدد لنفاوی اشاره کرد.

آیا بیماری خروسک واگیردار است؟

بله. درصورتی که علت به وجود آمدن آن ویروس باشد مانند باقی بیماری‌های ویروسی، این بیماری هم واگیردار است. بنابراین توصیه می‌شود اگر کودک شما به خروسک مبتلا شده است او را در خانه نگه ‌دارید و مانع رفتن او به مدرسه یا مهدکودک شوید.

آیا بیماری خروسک کشنده است؟

خیر. امروزه با توجه به واکسیناسیون بیماری‌هایی مثل هموفیلوس آنفولانزا، سخرک و دیفتری، خروسک خطرناک و شدید بسیار کم است.

بررسی روش‌های تشخیص بیماری خروسک

بیماری خروسک معمولاً در طی معاینه بدنی تشخیص داده می‌شود. پزشک به سرفه شما گوش می‌دهد، تنفس را مشاهده می‌کند و در مورد علائم آن از شما سؤال می‌کند.

حتی در مواردی که مراجعه به مطب پزشک ضروری نباشد، پزشکان و پرستاران یا حتی دیگر افراد ممکن است با گوش دادن دقیق به سرفه فرد، این بیماری را تشخیص دهند. اگر علائم خروسک ثابت باشد و تغییری نکند، پزشك شما ممكن است تست گلو یا اشعه ایكس را تجویز کند تا سایر مشکلات تنفسی را بررسی كند.

چه زمانی برای بیماری خروسک به پزشک مراجعه کنیم؟

بیشتر کودکانی که به کروپ مبتلا می‌شوند دارای علائم خفیفی بوده و در مدت کمی بهبود می‌یابند. با این ‌وجود در بعضی از آن‌ها ممکن است بیماری شدید شده و به مراقبت‌های پزشکی نیاز باشد.

در صورتی که کودک شما علائم زیر را داشت حتماً به پزشک مراجعه نمایید:

• اگر وضعیت تنفسی کودک بدتر شد (اگر کودک تند نفس می‌کشد و یا نفس کشیدن برای او سخت شده است)
• اگر کودک بی‌قراری می‌کند و سختی می‌کشد.
• اگر چهره کودک رنگ ‌پریده است.
• اگر تب او به هیچ عنوان پایین نمی‌آید.

در صورت مشاهده علائم زیر هرچه سریع‌تر با اورژانس تماس بگیرید:

• بی‌حالی و خواب آلودگی غیرطبیعی کودک
• نفس کشیدن بسیار سخت
• کبودی
• ناتوانی در قورت دادن آب دهان و بیرون ریختن آن

پزشک با معاینه کودک به‌راحتی می‌تواند ابتلای او به خروسک را تشخیص دهد و همچنین دارو های لازم را برای او تجویز کند. این بیماری معمولاً بین ۳ الی ۵ روز خوب می‌شود.

درمان بیماری خروسک چگونه است؟

درمان بیماری خروسک با توجه به شرایط آن سنجیده می‌شود که به بررسی آن می‌پردازیم:

• درمان موارد خفیف بیماری خروسک

بیشتر موارد خروسک خفیف بوده و به‌طور مؤثری در خانه درمان می‌شوند. پزشکان و پرستاران می‌توانند به‌راحتی با صحبت کردن با والدین از طریق تلفن بر پیشرفت کودک نظارت کنند. مرطوب کننده‌های هوا و دستگاه‌های بخار می‌توانند به کودک شما کمک کنند تا هنگام خواب راحت‌تر نفس بکشد.

داروهای مسکن می‌توانند ناراحتی در گلو، سینه یا سر را تسکین دهد. توجه کنید که داروهای سرفه فقط باید با توصیه پزشک متخصص مصرف شوند.

• درمان موارد شدید بیماری خروسک

اگر فرزند شما در تنفس مشکل دارد، مراجعه به اورژانس، بیمارستان یا کلینیک ضروری است. پزشکان ممکن است از داروهای استروئیدی برای باز کردن راه‌های هوایی کودک شما استفاده کنند و این داروها امکان تنفس راحت‌تر را برای کودک فراهم می‌کند.

همچنین ممکن است این داروها برای استفاده طولانی در خانه نیز تجویز شوند. در موارد شدید، ممکن است از لوله تنفسی استفاده شود تا کودک شما اکسیژن کافی دریافت کند و اگر مشخص شود که یک عفونت باکتریایی مسئول ابتلا به بیماری خروسک است،

پزشک آنتی‌بیوتیک ها را تجویز می‌کند. بیمارانی که دارای مشکلات کم آبی اند ممکن است به مایعات داخل وریدی نیاز داشته باشند.

درمان خانگی و طبی بیماری خروسک چگونه است؟

برای درمان خروسک بهتر است شما در خانه خود اقداماتی ساده را برای بهبودی کامل کودک خود انجام دهید:

• هوای مرطوب می‌تواند به بهبودی تنفس کودک کمک کند. برای هوای مرطوب، می‌توانید از رطوبت ساز استفاده کرده یا در حمام خانه دوش آب گرم را باز کنید تا بخار کند و کودک را آنجا بنشانید.
• کودک خود را در حالت ایستاده یا نشسته قرار دهید زیرا تنفس در این حالت بهتر است.
• به کودک مایعات بدهید. برای نوزادان شیر مادر کافی است اما برای کودکان بزرگ‌تر، سوپ یا آبمیوه ‌های طبیعی خانگی می‌توانند کمک کننده باشند.
• کودک را به استراحت را تشویق کنید. خواب می‌تواند به فرزند شما در مبارزه با عفونت کمک کند.
• ماساژ با روغن اسطوخودوس می‌تواند برای درمان مفید باشد زیرا این روغن یک ضدویروس بسیار قوی است.
• مصرف عسل می‌تواند برای درمان مشکلات گلو و سرفه‌های خشن مؤثر باشد عسل را می‌توانید تنها با قاشق یا به‌صورت حل شده در آب گرم استفاده کنید.
• بعضی افراد نیز عقیده دارند که سرمای ناگهانی بر درمان خروسک تأثیر دارد.
• مصرف آبلیموی طبیعی برای درمان خروسک بسیار مفید است زیرا سرشار از ویتامین C است. آبلیمو را می‌توانید با عسل نیز مصرف کنید.
• گیاهان دیگری که برای درمان خروسک توصیه می‌شوند شامل نعنا، دمنوش آویشن، روغن یا رایحه اوکالیپتوس می‌باشد.

درمان دارویی بیماری خروسک چگونه است؟

داروهایی که برای درمان بیماری کروپ یا خروسک مؤثر اند عبارت‌اند از:

• استامینوفن (مانند تیلنول) برای کاهش تب
• آنتی‌بیوتیک ها مانند آموکسی سیلین برای درمان ویروس و عفونت (درصورتی که بیماری ویروسی است)
• داروهای رفع التهاب مانند کیتوتفین (مصرف کتوتیفن برای کودکان زیر شش ماه ممنوع می‌باشد) که با کاهش التهاب مجاری تنفسی باعث می‌شوند که هوا در آن آزادانه ‌تر حرکت کند.
• داروهای ضد سرفه مانند اکسپکتورانت
• آنتی‌هیستامین ‌ها مانند دیفن‌هیدرامین

دقت داشته باشید که برای مصرف داروهایی گفته ‌شده حتماً با پزشک مشورت کنید زیرا ممکن است دوز مصرفی آن را رعایت نکنید و یا عدم آگاهی از اثرات دارو می‌تواند باعث شدیدتر شدن شرایط بیماری شود.

بیماری خروسک چند روز طول می‌کشد؟

بیماری خروسک اغلب طی سه تا پنج روز دوره خود را طی می‌کند و درمان می‌شود.

روش‌های پیشگیری از بیماری خروسک چیست؟

بیماری خروسک می‌تواند با تماس فیزیکی یا از طریق هوا پخش شود. برای جلوگیری از شیوع آن:

• از افراد مبتلا به خروسک دوری‌کنید.
• بعد از مراقبت از کودک، دستان خود را کاملاً بشویید و خشک‌کنید.
• اسباب‌بازی‌ های کودک بیمار را هر بار بعد از استفاده بشویید یا ضدعفونی کنید.
• کودک خود را تشویق کنید که هنگام سرفه و عطسه، دهان و بینی خود را بپوشاند.
• کودک خود را در هنگام بیماری یا در صورت بروز شیوع بیماری در خانه نگه دارید و مانع رفتن او به مدرسه یا مهدکودک شوید.
• دستمال‌های استفاده شده را دور بیندازید.
• اگر فرد بیماری در اطراف شما است از بازی کردن کودک خود با فرد او جلوگیری کنید.

پرهیز غذایی بیماران خروسک چگونه است؟

اگر می‌خواهید بیماری شما هرچه زودتر درمان شود باید از مصرف بعضی خوردنی‌ها دوری کنید، در غیر این صورت ممکن است شرایط بیماری شما بدتر شود. خوردنی‌هایی که بهتر است مبتلایان به کروپ از خوردن آن اجتناب کنند به شرح زیر است:

• غذاهای چرب: غذاهایی که در روغن سرخ شده‌اند یا بسیار چرب اند مانند فست­فود ها باعث التهاب در گلو می‌شوند و روند درمان را دشوارتر می‌کنند.
• خوردنی‌های شیرین: شکر و شیرینی‌جات سیستم ایمنی بدن فرد را ضعیف می‌کنند و بدن قدرت کافی را برای مبارزه با ویروس‌ها نخواهد داشت.
• نوشابه، قهوه و آبمیوه‌های غیرطبیعی: این نوشیدنی‌ها دارای مقادیر بسیار زیادی از قند می‌باشند و سیستم ایمنی را مختل می‌کنند. البته آبمیوه در صورتی که طبیعی باشد، مفید است.

سؤالات متداول در رابطه با بیماری خروسک

جمع بندی کلی

کروپ یا خروسک یک بیماری تنفسی ریوی است که ویروس و عفونت آن می‌تواند باعث التهاب حنجره و نای شود که با سرفه‌های شدید و صدای خس‌خس و گرفتگی صدا همراه است.

این بیماری دارای دو نوع خروسک ویروسی و خروسک اسپاسمی می‌باشد و ممکن است در هر سنی رخ دهد اما بیشتر در کودکان بین ۶ ماه تا ۳ سال شایع است. هرچه سن بالاتر رود علائم بیماری خفیف‌تر می‌شود زیرا سیستم تنفسی بزرگ‌تر ها قوی‌تر است.