معرفی سندروم روده تحریک پذیر (ibs)، از علائم تا درمان

نمی‌دانم شما هم مثل من وقتی اسم بیماری‌های مثل سندروم روده تحریک پذیر به گوشتان می‌خورد، مثل من در شکم خود احساس درد می‌کنید یا خیر. بیشتر ما از عبارت‌هایی کلی مثل “دلم درد می‌کند” یا “دل درد دارم” استفاده می‌کنیم تا انواع دردهای مربوط به ناحیه شکم، روده، معده و کلا قسمت میانی بدن‌مان را توصیف کنیم.

شاید اولین بار است که اسم بیماری سندروم روده تحریک پذیر را می‌شنوید؛ و یا اطلاعات چندانی در مورد این بیماری ندارید. در هر صورت، با خواندن این مطلب چیزی را از دست نخواهید داد. پزشکان کافه نبض در این مقاله به صورت تخصصی درباره این بیماری گفته اند. با ما همراه باشید.

سندروم روده تحریک پذیر یک نوع بیماری شایع است که بین 6 تا 18 درصد از مردم جهان را هدف قرار می‌دهد. این بیماری را با اسامی دیگری نیز می‌شناسیم:

• Ibs یا آی بی اس
• کولیت عصبی
• کولیت فانکشنال
• کولیت موکوسی

از جمله مهم‌ترین عواملی که ممکن است شما را مستعد ابتلا به سندروم روده تحریک پذیر سازند عبارتند از:

• استرس
• تغذیه
• کم خوابی
• تغییر باکتری روده

البته یادتان باشد که این عوامل ممکن است از فردی به فرد دیگر مبتلا باشد. یعنی ممکن است خدای نکرده شما در اثر استرس زیاد دچار ibs شده باشید؛ در حالی که همکارتان در اثر تغذیه نامناسب و کم خوابی درگیر این سندروم شود. هنوز برای این‌ که دل درد‌های گاه و بی‌گاه خود را به این سندروم نسبت دهید زود است. تا پایان این مقاله همراه باشید تا از سیر تا پیاز سندروم روده تحریک پذیر آگاه شوید.

سندروم روده پذیر (ibs) چیست؟

سندروم روده تحریک پذیر یا ibs یکی از اختلالات داخلی بدن است که در اثر ناهماهنگی مغز و معده و روده به وجود می‌آید. به طور کلی، 3عامل درد شکمی، یبوست و اسهال مهم‌ترین و شایع‌ترین علائم سندروم روده تحریک پذیر هستند.

همانطور که می‌دانید، بدن ما به صورت نرمال در اثر همکاری مغز و روده عمل گوارش را انجام می‌دهد.  باکتری‌های مفید روده به واسطه 3 عامل مهم زیر عملیات گوارش را انجام می‌دهند:

1. هورمون‌ها
2. عصب‌ها
3. سیگنال‌ها

زمانی که ما به ibs مبتلا می‌شویم، همکاری این سیگنال‌ها مختل می‌شود. در نتیجه یک وضعیت نامنظم و دردناک در ماهیچه‌های اندام‌های گوارشی ما پدید خواهد آمد. وقتی درگیر سندروم روده تحریک پذیر می‌شوید، عمدتا در زیر شکم و یا کل شکم احساس درد می‌کنید. به ندرت ممکن است در قسمت فوقانی شکم این درد را حس کنید. جالب است بدانید که با هر بار شکم روس، درد شما تخفیف می‌یابد.

روش‌های درمانی مختلفی برای درمان سندروم روده تحریک پذیر وجود دارند. از جمله این روش‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• درمان‌های خانگی
• رفتار درمانی
• درمان با هیپنوتیزم

همه این درمان‌ها به نوعی به آرام سازی ماهیچه‌های شما کمک می‌کنند و در نتیجه دل درد شما را کاهش می‌دهند. البته این درمان‌ها در شرایط خوش بینانه به درمان ibs شما کمک می‌کنند. در صورتی‌ که به هیچ کدام از روش‌های فوق موفق به درمان این سندروم نشدید، متخصص بیماری‌های معدی-روده‌ای از داروهای شیمیایی برای درمان سندروم روده تحریک پذیر شما استفاده خواهد کرد.

اولین علائم روده تحریک پذیر چیست؟

بد نیست با علائم سندروم روده تحریک پذیر بیشتر آشنا شویم. 9 عامل اصلی ابتلا به سندروم روده تحریک پذیر عبارتند از:

• درد و گرفتگی عضلات شکم

همانطور که قبلا هم اشاره شد، دل درد مهم‌ترین علامت بیماری سندروم روده تحریک پذیر است. این دل دردها گاها ممکن است با گرفتگی عضلات شکمی، به ویژه زیر شکم همراه باشند. شما می‌توانید برای مبارزه با درد و گرفتگی شکم، علاوه بر مصرف داروهای تجویزی پزشک متخصص، سبک زندگی خود را تغییر دهید. اصلاح عادات غذایی و مدیریت استرس دو مورد از سلاح‌های اصلی شما در برابر ibs هستند.

• یبوست

جالب است بدانید که حدود 50% از مبتلایان به سندروم روده تحریک پذیر از یبوست نیز رنج می‌برند. یبوست یا وضعیت مخالف آن، یعنی اسهال هر دو ناشی از عدم هماهنگی بین روده و مغز هستند. یبوست در اثر کاهش سرعت انتقال، روده حداکثر آب موجود در مدفوع را جذب کرده و در نتیجه، دفع آن برای فرد دشوار خواهد شد.

چنانچه در هفته، کمتر از سه بار دفع مدفوع دارید، باید به فکر درمان یبوست خود باشید. البته یادتان نرود که هر نوع یبوستی را نمی‌توان به ibs نسبت داد. یبوست‌های معمولی که ممکن است هرازگاهی سراغ شما بیایند، معمولا بدون درد هستند.

اما سندروم روده تحریک پذیر همراه با یبوست، همیشه با درد شکم همراه است. شما می‌توانید با ورزش، نوشیدن آب فراوان، مصرف مواد غذایی فیبردار، لبنیات پروبیوتیک و مصرف کنترل شده ملین‌ها یبوست خود را درمان کنید.

• اسهال

جالب است بدانید که علاوه بر یبوست، اسهال نیز می‌تواند از علائم اصلی سندروم روده تحریک پذیر باشد. البته، همانطور که خواندید، یبوست بسیار شایع‌تر از دیگر علائم ibs است. یک سوم مبتلایان به این بیماری، از اسهال نیز رنج می‌برند. اگر ibs دارید و به طور متوسط هفته‌ای 12 بار شکم روش دارید، دچار اسهال ibs شده‌اید. افراد سالم –غیر مبتلا به سندروم روده تحریک پذیر- در طول هفته، 6 بار شکم روش دارند.

شکم روش‌ تسریع‌شده در بیماران ibs ممکن است، با اسهال فوری یا بی‌اختیاری مدفوع همراه شود. شاید شما هم این موقعیت استرس‌زا را تجربه کرده باشید. بسیاری از مبتلایان به این سندروم، از ترس بی اختیاری مدفوع، از حضور در مجامع خودداری می‌کنند.

• 

  یبوست توأم با اسهال

یکی دیگر از شوخی‌هایی که سندروم روده تحریک پذیر با مبتلایان می‌کند، احتمال یبوست توأم با اسهال است. حتما می‌گویید این مدلی‌اش را دیگر ندیده بودیم. 20% از مبتلایان به ibs چنین حال و روزی دارند.

معمولا ترکیب اسهال و یبوست زمانی اتفاق می‌افتد که شما به طور مکرر، دچار دردهای شکمی باشید. پس اگر می‌خواهید مطمئن شوید اسهال یا یبوست شما معمولی و یا ناشی از یک بیماری خاص مانند این سندروم است؛ دقت کنید که آیا درد شکمی دارید یا خیر. متأسفانه این نوع ibs در مقایسه با دیگر انواع آن، دردناک‌تر و شدیدتر است.

• تغییر در دفعات شکم روش

قبلا هم گفتیم که یبوست ناشی از حرکت کند مدفوع از روده‌ها و در نتیجه جذب آب آن توسط روده است. وقتی که مدفوع آب خود را از دست می‌دهد، بسیار خشک و سفت شده و دفع آن دشوار خواهد شد. گاها ممکن است که شما در اثر ابتلا به ibs مدفوع مخاطی دفع کنید.

علاوه بر مخاط، خون نیز ممکن است در مدفوع شما دیده شود. در چنین شرایطی، سندروم روده تحریک پذیر شما بسیار جدی بوده و باید سریعا به پزشک متخصص مراجعه نمایید. خون در مدفوع بیماران ibs معمولا قرمز تیره یا متمایل به سیاه است.

• نفخ و باد معده

وقتی دستگاه گوارش بدن شما دچار اختلال می‌شود، گاز بیشتری در معده و روده شما جمع خواهد شد. وجود این گاز به ایجاد نفخ و باد معده منجر می‌شود. شاید شما هم از آن دسته مبتلایان به ibs هستید که دائما از دست نفخ و باد معده گله دارید.

خبر خوش این است که تنها شما نیستید که به این وضعیت دچارید. راستش را بخواهید 83% از مبتلایان چنین مشکلی دارند. البته این وضعیت در زنان، و مبتلایان به ibs یبوست زا و ibs یبوست-اسهال آور شایع‌تر است. توصیه ما به شما این است که حتی الامکان از مصرف لاکتوز خودداری کنید.

• خستگی و خواب ناآرام و ناکافی

بیش از نیمی از افراد مبتلا به سندروم روده تحریک پذیر از خستگی و بی‌خوابی نالانند. بیدار شدن مکرر در طول خواب، خواب نا آرام، سخت به خواب رفتن، و بی‌حالی صبحگاهی از مهم‌ترین علائم این بیماری است.

• مشکل تغذیه

حدود 70% از مبتلایان به ibs در تغذیه خود مشکل دارند. دو سوم این افراد مجبورند غذاهای خاصی را از سفره خود حذف کنند. البته هنوز مشخص نیست که چرا بعضی غذاها باعث ایجاد علائم ibs می‌شوند.

معمولا کافئین و غذاهای فودمپ (FODMAP) از جمله مواد غذایی هستند که در صورت مصرف این بیماران را اذیت می‌کنند.

• افسردگی و اضطراب

جالب است بدانید که سندروم روده تحریک پذیر رابطه مستقیمی با افسردگی و اضطراب دارد. البته هنوز مشخص نیست که استرس و اضطراب باعث ایجاد این سندروم می‌شوند، یا بالعکس. در هر دو حالت، بروز هر کدام از این اختلالات به تشدید دیگری منجر می‌شود.

توصیه می‌شود در صورت ابتلا به سندروم روده تحریک پذیر، با مدیریت استرس و کنترل وضعیت روحی خود علائم بیماری را در خود کاهش دهید.

علائم در بزرگسالان

سندروم روده تحریک پذیر یکی از اختلالات معدی-روده‌ای است که عمدتا با علائم مشخصی خود را نشان می‌دهد. دلیل اصلی این بیماری هنوز روشن نیست.

اما معمولا وقتی روده شما نسبت به روده افراد سالم حساس‌تر باشد، مستعد این بیماری هستید. وقتی به IBS مبتلا هستید، معمولا عصب‌هایی که کنترل عملیات گوارش شما را بر عهده دارند به درستی عمل نکرده و نسبت به عمل هضم واکنش نشان می‌دهند. شایع‌ترین این علائم در بزرگسالان عبارتند از:

• درد و گرفتگی عضلات شکم
• اسهال، یبوست و یا هر دو
• خستگی مفرط و مشکل خواب
• استرس و افسردگی
• نفخ و باد معده
• واکنش به بعضی مواد غذایی

علائم بارز در زنان

سندروم روده تحریک پذیر در زنان، اکثرا با علائمی شبیه به دیگر بیماران IBS همراه است. بارزترین علائم این سندروم در زنان از این قرارند:

• یبوست
• اسهال
• نفخ
• بی اختیاری ادرار (تکرر ادرار، فوریت ادرار، شب ادراری و ادرار دردناک)
• افتادگی ناحیه لگن خاصره (افتادگی رحم، افتادگی مهبل، افتادگی راست روده، افتادگی مثانه)
• درد مزمن در ناحیه لگن خاصره
• رابطه جنسی دردناک
• تشدید درد پیش قاعدگی
• خستگی مفرط
• استرس

معمولا میزان ابتلای زنان به سندروم روده تحریک پذیر بسیار بیشتر از  مردان است. هر چند بسیاری از علائم این سندروم در مردان و زنان یکسان است؛ اما به دلیل ساختار هورمونی زنانه، برخی از علائم IBS تنها مختص به بانوان است.

علائم در کودکان

سندروم روده تحریک پذیر در کودکان معمولا بیشتر با نفخ و باد معده همراه است. وقتی کودک شما دچار IBS می‌شود، با این حالات روبرو خواهد شد:

• مشکل حرکن مواد غذایی درون دستگاه گوارش
• حساسیت شدید روده به حرکات و کشش‌های کودک
• استرس
• رشد افراطی باکتری روده

همه موارد فوق می‌توانند زنگ خطری باشند تا شما را نسبت به سلامتی کودک خود آگاه کنند. به علاوه یادتان باشد اگر کودک شما از بروز این علائم صحبت کرد فکر نکنید خیالاتی شده و داستان سر هم می‌کند.

به طور کلی باید بروز سندروم روده تحریک پذیر در کودکان را جدی بگیرید. بیمار IBS کم و سن سالی چون کودک شما ممکن است با اسهال‌های مکرر غافلگیر شود.

همین امر باعث خجالت زدگی او شده و او را از حضور در جمع دوستان و مدرسه گریزان می‌کند. درست است که گفتیم این سندروم عوارض چندان خطرناکی ندارد، اما در مورد کودک به هیچ وجه بی خیال نباشید. چرا که همین جمع هراسی و گوشه گیری در دراز مدت، به افسردگی و اضطراب او منجر می‌شود.

البته خدا را شکر که بیشتر کودکان مبتلا به سندروم روده تحریک پذیر، به صورت طبیعی روند درمان را طی کرده و بهبود می‌یابند. اما حواستان باشد که گاهی ممکن است کودکان به شخصه دست به درمان خود بزنند. یعنی بدون این که شما بدانید، برای مبارزه با اسهال یا یبوست، غذا نخورند.

در این شرایط، متأسفانه احتمال ابتلای کودک به سوء هاضمه و مشکلات گوارشی افزایش یافته و کودک شما دچار لاغری مفرط خواهد شد.

انواع روده تحریک پذیر

3 نوع اصلی سندروم روده تحریک پذیر وجود دارد که به شرح زیر هستند:

1. Ibs همراه با یبوست
2. Ibs همراه با اسهال
3. Ibs ترکیبی (یبوست توأم با اسهام)

فراوانی مبتلایان به هر سه نوع سندروم روده تحریک پذیر تقریبا به یک اندازه است. احتمال این که شما پس از ابتلا به یکی از انواع ibs مبتلا شده و پس از مدتی، به نوع دیگری از آن مبتلا شوید زیاد است.

همین امر باعث شده تا کشف یک داروی مشخص برای درمان این سندروم برای دانشمندان به چالش بدل شود. خودتان را جای دانشمندان و پزشکان بگذارید. به نظر شما چطور می‌توان دارویی کشف و تولید کرد که در آن واحد اسهال و یبوست را رفع کند؟

لازم به ذکر است که اگر به نوع سوم ibs مبتلا هستید، به هیچ عنوان نباید خوددرمانی کنید. متخصصین معدی- روده‌ای معتقدند که بسیاری از مبتلایان به سندروم روده تحریک پذیر ترکیبی، با مصرف خودسرانه دارو، وضعیت خود را بغرنج‌تر می‌کنند.

علت اصلی ایجاد بیماری ibs

تا به حال علت دقیقی برای بیماری سندروم روده تحریک پذیر کشف و شناسایی نشده است. آنچه ما می‌دانیم این است که در اثر تغییر سرعت انتقال مواد غذایی در بدن و در نتیجه عدم هماهنگی مغز و روده، عملیات جذب، هضم و دفع مختل می‌شوند. در نتیجه، فرد با علائمی مانند دل درد (درد و گرفتگی در عضلات شکم)، نفخ، باد معده، اسهال، یبوست و … روبرو خواهد شد.

علاوه بر اختلالات داخلی و معدی-روده‌ای، مهم‌ترین دلایلی که می‌توانند باعث ایجاد IBSشوند عبارتند از:

• استرس
• خواب ناآرام و ناکافی
• افسردگی
• تغذیه نامناسب

تأثیر مواد غذایی بر تشدید این سندروم

مواد غذایی مصرفی شما تأثیر قابل توجهی بر احتمال ابتلا به سندروم روده تحریک پذیر دارند. شما وقتی به این بیماری دچار می‌شوید، خود به خود دیگر قادر به مصرف بعضی از غذاهای خاص نیستید. در بسیاری مواقع، حتی دلیل آن را هم نمی‌دانید. اما به طور کلی مواد غذایی مانند کافئین و یا غذاهای فودمپ از جمله غذاهایی هستند که علائم ibs را در شما افزایش خواهند داد.

البته ناگفته نماند که نمی‌توان از یک رژیم غذایی یکسان و استاندارد برای تمامی مبتلایان به سندروم روده تحریک پذیر استفاده کرد. در واقع، شما باید علائم بیماری خود را با پزشک‌تان در میان بگذارید تا او بهترین رژیم غذایی را برای شما تجویز کند. شما می‌توانید با تغییر الگوی تغذیه خود و مصرف مواد غذایی زیر، علائم ibs را در خود کاهش دهید:

• رژیم غذایی پرفیبر

 فیبر باعث افزایش حجم مدفوع شما می‌شود. در نتیجه دفع شما راحت‌تر خواهد شد. توصیه می‌شود به طور متوسط، روزانه بین 20 تا 30 گرم فیبر مصرف کنید. منابع غذایی فیبردار مانند میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل موادی مغذی بوده و مانع از ایجاد یبوست می‌شوند. اما در صورتی‌ که با مصرف این مواد غذایی دچار نفخ شدید، توصیه می‌شود به جای غلات فقط از میوه و سبزیجات استفاده کنید.

• رژیم غذایی کم فیبر

 با این که مصرف فیبر می‌تواند به درمان ibs شما کمک کند، اما چنانچه از نفخ و اسهال رنج می‌برید بهتر است از مصرف فیبر زیاد خودداری کنید. البته به جای این‌که مصرف فیبر را به کلی قطع کنید، بهتر است از منابع فیبردار قابل حل استفاده کنید.

به طور مثال، سیب، انواع توت، هویج و جو دو سر را به شما توصیه می‌کنیم. در مقابل، بهتر است از مصرف فیبرهای غیرقابل حل مانند گوجه فرنگی، انواع مغزها، غلات، بروکلی، و کلم خودداری کنید.

• غذاهای فاقد گلوتن

گلوتن اسم یک نوع پروتئین است که در محصولات غلاتی مانند ماکارونی و نان‌ها وجود دارد. اگر بدن شما به گلوتن حساسیت داشته باشد، مصرف این مواد به روده‌تان آسیب می‌رساند.

البته لزومی ندارد برای همیشه با ماکارونی و نان خداحافظی کنید. خوشبختانه می‌توانید غلات فاقد گلوتن را در بسیاری از فروشگاه‌ها تهیه کنید.

• رژیم غذایی حذفی

 در این نوع رژیم غذایی، غذاهای خاصی را به طور کلی حذف می‌کنیم تا تأثیر نبود آنها را بر تغییر علائم ibs ببینیم. از جمله مواد غذایی قابل حذف برای درمان سندروم روده تحریک پذیر، عبارتند از:

1. قهوه
2. شکلات
3. فیبر غیر قابل حل
4. مغزها

توصیه ما به شما این است که مرحله به مرحله جلو بروید. یعنی هر بار یکی از مواد غذایی فوق را به مدت 12 هفته از رژیم خود حذف کنید تا تأثیر آن را مشاهده کنید. و سپس سراغ حذف غذای بعدی بروید.

• رژیم غذایی کم چرب

همه ما به خوبی می‌دانیم که مصرف چربی زیاد باعث ایجاد امراض مختلفی می‌شود که مهم‌ترین آن چاقی است. یادتان باشد که مواد غذایی پرچرب دارای فیبر پایینی هستند که می‌توانند علائم ibs را در شما تشدید کنند.

به ویژه اگر به سندروم روده تحریک پذیر ترکیبی (یبوست توأم با اسهال) مبتلا هستید، کمتر غذاهای چرب و چیلی بخورید. شما می‌توانید با مصرف غذاهای کم چرب، هم سلامت قلب خود را تضمین کنید و هم مشکلات معدی روده‌ای خود را کاهش دهید. مواد غذایی کم چربی که برای ibs مفید هستند عبارتند از:

1. میوه
2. سبزیجات
3. غلات سبز
4. لبنیات کم چرب
5. روغن گیاهی

• رژیم غذایی با فود مپ کم

 FODMAP یا فودمپ به کربوهیدرات‌هایی که گفته می‌شود که به سختی قابل گوارش و هضم هستند. اصولا غذاهای فود مپ آب زیادی را وارد معده می‌کنند، به همین دلیل برای مبتلایان به سندروم روده تحریک پذیر عوارض زیر را به دنبال خواهند داشت:

1. افزایش باد معده
2. نفخ
3. اسهال

لازم به ذکر است که همه کربوهیدرات‌ها لزوما در گروه فود مپ‌ها قرار نمی‌گیرند. توصیه می‌شود برای تخفیف علائم IBS خود  این مواد غذایی را مصرف نکنید:

1. لاکتوز (بستنی، ماست، خامه، شیر و دیگر لبنیات)
2. میوه‌هایی مانند هندوانه، هلو، گلابی، انبه، سیب، آلو و شلیل
3. بنشن
4. شیرین کننده‌ها
5. نان‌های تهیه شده از آرد گندم، کورن فلکس و انواع پاستا
6. پسته و آکاشو
7. سبزیجاتی نظیر بروکلی، پیاز، قارچ، مارچوبه، کنگر فرنگی

اکنون با انواع مواد غذایی تأثیر گذار در سندروم روده تحریک پذیر آشنا شدید توصیه‌ای برای شما داریم. اگر می‌‌خواهید رژیم غذایی شما به درمان سندروم روده تحریک پذیر شما کمک کند، با یک متخصص تغذیه مشورت کنید.

عوارض عدم درمان روده تحریک پذیر

سندروم روده تحریک پذیر بیماری جدی و خطرناکی نیست. مگر در موارد خاصی که ممکن است علائم آن به صورت مادام العمر همراه شما باشد. با این حال، بهتر است به هر روش ممکن این بیماری را درمان کنید.

شما می‌توانید با رژیم‌های غذایی مناسب، ورزش کافی، مدیریت استرس و داروهای شیمیایی به تجویز پزشک ibs خود را درمان کنید. اما چنانچه درمان این سندروم را جدی نگیرید، ممکن است درد ناشی از آن، تا پایان عمر ادامه یابد.

آیا بیماری روده تحریک پذیر خطرناک است؟

بیماری سندروم روده تحریک پذیر یک نوع بیماری با عوارض درازمدت است. البته عوارض آن در طول سالیان، کم و زیاد می‌شود. اما خبر خوش این است که عوارض آن چندان جدی و خطرناک نیستند. خوشبختانه اکثر بیماران مبتلا به IBS می‌توانند پس از تشخیص بیماری و طی روند درمان، به بهبودی دست یابند.

در حقیقت، تنها درصد کمی از مبتلایان به این سندروم با عوارض بسیار جدی و مادام العمر همراه خواهند بود.

آیا این بیماری باعث لاغری می‌شود؟

سندروم روده تحریک پذیر همیشه با لاغری همراه نیست. در واقع، برخی از مبتلایان به IBS دچار چاقی می‌شوند و برخی نیز دچار لاغری.

به طور مثال، کودکان معمولا لاغر می‌شوند. همانطور که در بالا هم اشاره کردیم، کودکان اکثرا با درد زیادی در ناحیه شکم روبرو شده و همچنین تجربه اسهال بی اختیار را دارند. و به خاطر مبارزه با درد و اسهال، غذای کمتری می‌خورند و لاغر می‌شوند.

اما در مورد شما بزرگسالان داستان قدری متفاوت است. اگر IBS باعث شود درد زیادی در شکم خود حس کنید، طبیعتا کم غذاتر می‌شوید و همین امر با لاغری شما همراه خواهد بود.

اما عده‌ای دیگر ممکن است، به دلیل اسهال زیاد و افزایش اشتها غذای بیشتری خورده و در نتیجه چاق می‌شوند. به علاوه، تحقیقات نشان می‌دهند که بین اضافه وزن و سندروم روده تحریک پذیر یک نوع رابطه مستقیم وجود دارد.

زمان مراجعه به پزشک برای درمان روده تحریک پذیر

شاید اکنون که تا اینجای مقاله را خوانده‌اید به خودتان شک کرده‌اید و فکر می‌کنید سندروم روده تحریک پذیر دارید. اما باید این اطمینان را به شما بدهیم که بسیاری از نشانه‌های این سندروم با دل دردهای معمولی شبیه به هم هستند.

دقت داشته باشید که سندروم به معنی مجموعه‌ای از نشانه‌هاست، نه یک یا دو نشانه. به علاوه، شما زمانی می‌توانید نگران ابتلا به IBS باشید که دست کم شش ماه با مجموعه‌ای از علائم آن دست و پنجه نرم کرده باشید. در این شرایط حتما باید به پزشک مراجعه کنید.

در کل، اگر با شرایط غیر عادی زیر روبرو شدید، بهتر است زودتر نوبت دکتر بگیرید:

• اسهال شدید
• مشاهده خون در ادرار یا مدفوع
• استفراغ شدید

وقتی پزشک از علائم بیماری شما مطلع شد، شما را به  متخصص داخلی، متخصص گوارش یا متخصص بیماری‌های معدی-روده‌ای ارجاع می‌دهد. پزشک متخصص شما پس از معاینه و تشخیص نوع IBS برای شما داروی شیمیایی، مراقبت‌های خانگی و رژیم غذایی مناسب را تجویز خواهد کرد.

آیا مراجعه به روانشناس در درمان موثر است؟

این روزها زیاد از این و آن می‌شنویم که می‌گوید دچار معده درد عصبی شده‌ام. شاید تا به حال فکر می‌کردید این افراد می‌خواهند پیاز داغش را زیاد کنند یا همینطور چیزی شنیده‌اند و تکرار می‌کنند. اما جالب است بدانید که سندروم روده تحریک پذیر یک بیماری فیزیکی است که رابطه بسیار نزدیکی به حالات روحی و روانی ما دارد.

شما می‌توانید در برخی موارد، سندروم روده تحریک پذیر را نزد یک روانشناس و با انجام روش‌های روان درمانی مانند هیپنوتیزم، رفتار درمانی و … درمان کنید.

معمولا برای درمان IBS از تکنیک‌های روان درمانی زیر استفاده می‌شود:

• هیپنوتیزم: روان کاو با استفاده از تکنیک هیپنوتیزم، کاری می‌کند تا ناخودآگاه شما واکنش متفاوتی نسبت به برخی از علائم و نشانه‌ها نشان دهد.
• PIT یا درمان روان پویشی: در این روش درمانی، روان درمانگر به شما کمک می‌کند تا گذشته‌تان را از یاد ببرید. آنگاه او خواهد دانست که چه چیزی ناخودآگاه شما را تحت الشعاع قرار داده است.
• رفتار درمانی: در تکنیک رفتار درمانی، تأکید درمانگر بر ایجاد نگرش مثبت و آرام سازی شما خواهد بود.

  

بهترین درمان بیماری روده تحریک پذیر

تحقیقات در مورد بهترین روش درمان برای سندروم روده تحریک پذیر همچنان ادامه دارد. با این حال، مدیریت استرس و رعایت یک رژیم غذایی متناسب بهترین شیوه درمان و کنترل این سندروم است.

درمان ibs با دارو

با این که اکثرا می‌توانید IBS خود را با روش‌های خانگی و غیر دارویی درمان کنید، گاها ممکن است به داروی شیمیایی نیاز پیدا کنید. معمولا پزشکان برای درمان سندروم روده تحریک پذیر داروهای زیر را به شما تجویز خواهند کرد:

• داروهای ضد اسهال
• داروهای ضد افسردگی سه حلقه‌ای
• انواع ملین‌ها
• داروهای ضد اسپاسم

درمان در طب سنتی

شما می‌توانید از طب سنتی هم برای درمان سندروم روده تحریک پذیر استفاده کنید. شما را با چند مورد از روش‌های درمانی ibs در طب سنتی آشنا می‌کنیم:

• بذر کتان: بذر کتان به عنوان یک منبع پرفیبر، به سم زدایی بدن نیز کمک می‌کند. مهم‌ترین مزیت این ماده، کمک به بهبود فرایند هضم است. علاوه بر درمان سندروم روده تحریک پذیر، دیگر بیماری‌های داخلی مانند التهاب دوازدهه و التهاب روده نیز مفیده است.
• زنجبیل: اگر اهل جوشانده‌اید، چای زنجبیل دم کرده و بنوشید. با این کار علائم ibs مانند درد شکم و گرفتگی عضلات آن بهبود می‌یابد. اگر اهل چای و دمنوش نیستید، زنجبیل را با سرکه سیب ترکیب کنید. شما می‌توانید از برش‌های زنجبیل تازه و سرکه استفاده کرده و آن را در یخچال نگهداری کنید. به طور کلی،
• موز: خوردن مکرر موز باعث پیشگیری و کاهش علائم سندروم روده تحریک پذیر خواهد شد.
• بابونه: بابونه از گیاهانی است که می‌توانید به صورت چای آن را دم کرده و بعد از 20 دقیقه میل کنید. اگر از طعم بابونه خوشتان نمی‌آید، مقداری عصاره لیمو به آن اضافه کنید. توصیه می‌شود روزانه دست کم 2 لیوان از این جوشانده را میل کنید.
• بلغور جوی دو سر: شما می‌توانید برای درمان ibs، صبح‌ها مخلوط آب و جوی دوسر را جوشانده و بنوشید. از بلغور جوی دو سر می‌توانید در ماست یا سالاد نیز استفاده کنید. البته اگر نفخ زیادی دارید، بهتر است از دیگر داروهای طب سنتی برای درمان بهره ببرید.
• چای سبز: چای سبز را می‌توانید برای سم زدایی بدن خود استفاده کنید. این چای بسیار ادرار آور بوده و باعث می‌شود با دفع ادرار، سموم از بدن شما دفع شوند.

چگونه می‌توان روده تحریک پذیر را در خانه درمان کرد؟

گاهی اوقات درمان‌های خانگی، می‌توانند تأثیر چشمگیری در کنترل و درمان بعضی از بیماری‌ها داشته باشند. یکی از این بیماری‌ها سندروم روده تحریک پذیر است. البته نباید از درمان خانگی انتظار معجزه داشته باشید و یک شبه دنبال نتیجه باشید. با این حال به جرآت به شما می‌گوییم که با روش‌های خانگی زیر، می‌توانید علائم IBS را کاهش دهید:

• از غذاهای دردسر ساز دوری کنید. منظور از غذاهای دردسر ساز برای امثال شما که به سندروم روده تحریک پذیر مبتلایید، موادی مانند شکلات، قهوه، مشروبات الکلی، نوشابه، لبنیات، داروهای حاوی کافئین، و شیرین کننده‌های فاقد شکر مانند سوربیتول است.
• با توجه به نوع IBS خود، مصرف فیبر را بالا و پایین کنید. یعنی اگر به IBS یبوست زا دچار هستید، از مصرف مواد غذایی پرفیبر غافل نشوید. اما اگر نفخ، اسهال و یا IBS ترکیبی دارید، بهتر است دور غذاهای پرفیبر را خط بکشید. در این حالت، با مصرف مواد غذایی کم فیبرتر می‌توانید سندروم خود را درمان کنید.
• به موقع غذا بخورید. هیچ وعده غذایی را حذف نکنید. بدترین ظلمی که می‌توانید به معده و روده خود بکنید این است که IBS داشته باشید و غذا خوردن‌تان برنامه مشخصی نداشته باشد. اگر سندروم شما با اسهال همراه است، وعده‌های غذایی کوچک بیشتر به کارتان می‌آید. اما اگر یبوست دارید، مصرف وعده‌های غذایی سنگین‌تر و پرفیبرتر برای‌تان بهتر خواهد بود.
• مراقب مصرف لبنیات باشید: اگر به لاکتوز حساسیت دارید، به جای شیر از ماست استفاده کنید. یا اگر مزه شیر را دوست دارید، می‌توانید از یک ماده آنزیمه برای شکستن مولکول‌های لاکتوز استفاده کنید. یا این‌که مقدار کمی از شیر را در دیگر غذاهای معمول خود بریزید و نوش جان کنید. متأسفانه بعضا IBS باعث می‌شود که برای مدتی طولانی دور مصرف شیر و لبنیات را خط بکشید. در چنین شرایطی، یادتان باشد که جای خالی شیر را با مصرف پروتئین، کلسیم و ویتامین ب کافی پر کنید.
• مایعات فراوان بنوشید: سعی کنید روزانه مقادیر زیادی آب و مایعات بنوشید. البته بهتر است از مصرف مایعاتی مانند مشروبات الکلی که حاوی کافئین هستند بپرهیزید. این نوشیدنی‌ها با تحریک روده شما باعث تشدید اسهال می‌شوند. همچنین، نوشیدنی‌های گازدار مانند نوشابه باعث تولید باد معده در بدن شما خواهند شد.
• مرتب ورزش کنید: ورزش علاوه بر این‌که شما را از افسردگی و استرس دور می‌کند، به بهبود عملکرد روده نیز کمک می‌کند. بماند که اصولا وقتی ورزش می‌کنید احساس بهتری نسبت به خود خواهید داشت. اگر به سندروم روده تحریک پذیر مبتلایید و قبلا سابقه ورزش کردن نداشته‌اید، بهتر است کم کم ورزش را شروع کنید.
• در مصرف داروهای ضد اسهال و ملین‌ها دقت کنید: اگر می‌خواهید برای درمان IBS خود از داروهای ضد اسهال بدون نسخه مانند کائوپکتات یا ایمودیوم استفاده کنید، بهتر است از دوز کم شروع کنید. اگر در مصرف این داروها دقت کافی را نداشته باشید، ممکن است در درازمدت عوارض جانبی زیادی داشته باشند. در مورد ملین‌ها نیز وضع به همین صورت است. توصیه می‌شود پیش از مصرف این اقلام دارویی حتما با پزشک داروساز مشورت کنید.

فعالیت و رژیم غذایی مناسب

شما می‌توانید با فعالیت‌های ورزشی منظم به کاهش علائم سندروم روده تحریک پذیر در بدن خود کمک کنید. اگر IBS دارید، حتما ورزش را در برنامه روزانه خود قرار دهید. ورزش کردن علاوه بر این که اساسا به نفع سلامتی فیزیکی شماست؛ با بهبود شرایط روحی‌تان نیز همراه خواهد بود.

اگر خاطرتان باشد پیشتر اشاره کردیم که یکی از عوامل شدیدا مرتبط به سندروم روده تحریک پذیر، افسردگی و استرس است. شما می‌توانید با انجام حرکات ورزشی مناسب، با استرس خود مقابله کرده و از افسردگی بیرون بیایید. در نتیجه، از نظر روحی توانایی و آمادگی بیشتری برای مبارزه با IBS خواهید داشت.

علاوه بر ورزش، رعایت رژیم غذایی مناسب یک فاکتور مهم دیگر برای درمان IBS است. در قسمت‌های قبل به طور مفصل به رژیم غذایی مناسب برای بیماران مبتلا به سندروم روده تحریک پذیر اشاره کردیم. با این حال باز هم تأکید می‌کنیم که چه در ورزش و چه در رژیم غذایی، حتما به تناسب نوع سندروم خود عمل کنید. بهترین کار این است که نوع رژیم غذایی یا ورزش مورد نظر خود را با پزشک معالج‌تان درمیان بگذارید تا به بهترین نتیجه ممکن دست پیدا کنید.

سوالات متداول

اکنون که این مطلب را مطالعه کردید، حتما به علت بسیاری از دل دردهای خود و اطرافیان‌تان پی بردید. با این حال ممکن است سوالات بیشتری در ذهن‌تان باشد. در ادامه به دو سوال مهم در خصوص سندروم روده تحریک پذیر یا ibs پاسخ می‌دهیم.