اسکیزوفرنی چرا به وجود می‌آید؟ آیا اسکیزوفرنی از بین می‌رود؟

به گوش رسیدن صداهای عجیب و غریبی که تُن صداها به مرور زیاد و زیادتر می‌شود و عکس العمل هایی مانند کوباندن سر به دیوار، فریادهای مکرر و حتی مصرف مواد مخدر از نشانه های بیماری اسکیزوفرنی است. این بیماری شاید برای اطرافیان ضرری ایجاد نکند ولی شدت این رفتارها ممکن است شخص را به ورطه نابودی و خودکشی برساند. بیماری اسکیزوفرنی (روان گسیختگی) اختلال عصبی و روانی است. فرد دچار عدم تعادل گفتار و رفتار، توهم شده و درک درستی از واقعیت ندارد. این عوامل فرد را دچار اضطراب و افسردگی و اختلالات مصرف مواد می­کند.

اسکیزوفرنی نوعی اختلال مزمن به حساب می‌آید و برخی از ترس‌ها در مورد این بیماری منطقی نیست. بیشتر افراد مبتلا به اسکیزوفرنی به مرور زمان بهتر می‌شوند و استفاده از گزینه‌های درمانی همیشه پاسخگو بوده است. موارد زیاد و مختلفی وجود دارند که با کمک آن‌ها می‌توان این بیماری را مدیریت نمود. در کنار مدیریت بالا، دارو و درمان می­توانند در فرد اسکیزوفرنی تاثیر خود را بگذارند و به مرور زمان عملکردی مستقل را از خود نشان دهند و در نهایت زندگی خود را با ارزش برشماند و از آن لذت کامل را ببرند. کافه نبض در این مقاله علمی و پزشکی به طور مفصل به این بیماری پرداخته است تا انتها با ما همراه باشید.

تاریخچه بیماری اسکیزوفرنی (روان گسیختگی) چیست؟

اسکیزوفرنی یکی از بیماری‌هایی می‌باشد که تاریخچه بسیار طولانی را به خود اختصاص داده است. حتی در بسیاری از کتاب‌های مقدس از این بیماران به عنوان مجنون نام برده شده است. قدیمی‌ترین بیمار مبتلا به اسکیزوفرنی مربوط به 1550 سال قبل از میلاد در مصر است.

افرادی که به این نوع بیماری دچار هستند رفتارهای نامنظم را از خود نشان می‌دهند و صداهای عجیب و غریب را از آن­ها شاهد هستیم. همچنین در گذشته این بیماری تحت عنوان مشکلات پزشکی نیز شناخته شده ­بود و بر این موضوع عقیده داشتند که در داخل بدن این بیماران شیطان و ارواح خبیث نفوذ کرده­ اند. چیزی که شاید امروزه بسیار مضحک و خنده دار به نظر می‌رسد.

بیماری اسکیزوفرنی در ابتدا توسط دکتر Emil Krapelin (امیل کراپلین) در قرن نوزدهم توصیف گردید که طبق نظریات او این بیماری نوعی اختلال روانی است که پیشرفت چندانی در آن دیده نخواهد شد و یا بسیار جزئی خواهد بود. همچنین نامی که او بر روی این بیماری گذاشت، زوال عقل بوده است.

آیا اسکیزوفرنی همان شیزوفرنی است؟

حتما تا به حال نام بیماری شیزوفرنی را شنیده‌اید و شاید سوال‌های رایجی نیز در رابطه با آن داشته باشید که یکی از آن‌ها برابر بودن اسکیزوفرنی با شیزوفرنی است. اسکیزوفرنی تحت عنوان‌های روان گسیختگی و شیزوفرنی نیز شناخته شده است پس این دو اختلال با یکدیگر یکی و یکسان هستند و فقط نوع تلفظ آن در کشورها متفاوت است. افراد مبتلا به این بیماری نمی‌توانند واقعیت اطراف خود را درک کنند و از این بیماری روانی رنج بسیاری را می‌برند.

چه عواملی باعث ایجاد بیماری اسکیزوفرنی می شوند؟

عواملی که باعث ایجاد بیماری اسکیزوفرنی می‌شوند، ناشناخته هستند؛ ولی ترکیبی از موارد جسمی، ژنتیکی، روانی و محیطی می­تواند فرد را به این بیماری درگیر نماید. همچنین برخی از افراد مستعد بیماری اسکیزوفرنی هستند و با قرار گرفتن در محیط‌های استرس زا و یا احساسی اختلالات روانی در آن‌ها تشدید می‌شوند.

اولین علائم اسکیزوفرنی (روان گسیختگی) چیست؟

شاید یکی از ترسناک‌ترین کارهایی که هر فردی می‌تواند آن را انجام دهد، شناخت علائم بیماری اسکیزوفرنی در خود و یا در فرد دیگریست. ولی با تشخیص به موقع و اقدام به درمان آن می‌توانید بیماری اسکیزوفرنی را در خود کنترل کنید و همانند دیگر افراد یک زندگی پرتحرک را ادامه دهید.

در بعضی از افراد، اسکیزوفرنی به طور ناگهانی و بدون هشدار ظاهر می‌شود. غالبا در اینگونه افراد خانواده‌های آن‌ها متوجه تغییر در رفتار و حرکات می‌شوند. در مراحل اول این بیماری احتمال این وجود دارد که شما غیرعادی، بی ­تحرک و بدون هیچ گونه احساسات باشید.

همچنین این بیماری با منزوی شدن شما خود را نشان می‌دهد. از ظاهر خود و آراستگی‌تان غافل می‌شوید. به زندگی کاملا بی اعتماد هستید و حرف‌های بسیار عجیب و غریب می‌زنید. سرگرمی و فعالیت برای شما معنی ندارد و در آخر مدرسه و محل کار شما تبدیل به یک چیز مسخره خواهد شد و روزهای سختی را در آن جا خواهید گذراند.

به طور کلی این بیماری در اوایل ظهور خود علائم زیر را از خود نشان می‌دهد:

• افسردگی
• خصومت و یا بدگمانی
• واکنش شدید به انتقاد
• دور شدن از بهداشت شخصی
• نگاه تخت و بدون بیان
• عدم توانایی در گریه کردن و یا ابراز شادی
• گریه‌های عجیب و خنده‌های نامناسب
• بی خوابی‌های مکرر
• فراموش کار
• عدم تمرکز بر روی فعالیت‌های مختلف

اسکیزوفرنی نوعی اختلال مزمن به حساب می‌آید و برخی از ترس‌ها در مورد این بیماری منطقی نیست. بیشتر افراد مبتلا به اسکیزوفرنی به مرور زمان بهتر می‌شوند و استفاده از گزینه‌های درمانی همیشه پاسخگو بوده است. موارد زیاد و مختلفی وجود دارند که با کمک آن‌ها می‌توان این بیماری را مدیریت نمود. در کنار مدیریت بالا، دارو و درمان می­تواند در فرد اسکیزوفرنی تاثیر خود را بگذارد و به مرور زمان عملکردی مستقل را از خود نشان دهد.

علائم بیماری اسکیزوفرنی در بزرگسالان چیست؟

• هذیان
• توهم
• گفتار بی‌نظم
• رفتار غیر طبیعی
• منفی نگر

در هذیان، افراد به باورهایی اعتقاد دارند که کاملا دروغین هستند. همچنین در هنگام توهم نیز چیزهایی را می‌بینند و یا می‌شنوند که وجود حقیقی ندارند و تنها ساخته ذهن افراد مبتلا هستند.

علائم اسکیزوفرنی در کودکان چگونه نمود پیدا میکند؟

• دوری از دوستان و خانواده
• افت عملکرد در مدرسه و فعالیت‌های مربوط به آن
• اختلال در خواب
• تحریک پذیری و یا روحیه افسرده و ناامید
• کمبود انگیزه

به طور معمول علائم اسکیزوفرنی از سن 20 به بعد خود را نشان می‌دهند. به همین علت تشخیص دادن نشانه‌های آن در کودکان کمی غیر معمول است.

همچنین در کودکان 13 سال به پایین بروز اسکیزوفرنی بسیار نادر می‌باشد. به همین علت تشخیص دادن بسیار سخت و گاهی اوقات محال می‌شود. اگر یک فرد کودک و یا نوجوان به این اختلال مبتلا باشد، تقریبا علائمی شبیه بزرگسالان از خود نشان‌ می‌دهد ولی باز تفاوت‌هایی در آن‌ها دیده می‌شوند.

البته بعضی اوقات؛ برخی نوجوانان علائمی مشابه با موارد بالا را از خود نشان می‌دهند که دلایل آن‌ها می‌توانند شامل مصرف ماری جوانا، متامفتامین و یا هرگونه مواد مخدری که تفریحی هستند، باشند.

همچنین در مقایسه علائم کودکان و نوجوانان با بزرگسالان می‌توان به این نتیجه رسید که گروه اول کمتر احتمال دارد که دچار توهم و یا هذیان گویی شوند.

آیا اسکیزوفرنی ژنتیکی یا ارثی است؟

یک سوال رایج که در مورد اسکیزوفرنی پرسیده می‌شود این است که، آیا ارثی است؟ خیر.

اسیکزوفرنی مانند دیگر اختلالات روانی نمی‌تواند به طور مستقیم و ژنتیکی از نسلی به نسل دیگر انتقال پیدا کند و هیچ دلیل خاصی نیز برای این بیماری وجود ندارد. موارد مغزی بسیاری وجود دارند که نشان دهنده مستعد بودن فرد برای دچارشدن به بیماری اسکیزوفرنی است، که یکی از آن­ها ناهنجاری‌هایی است که در اتصالات مغزی وجود دارند.

برخی ها این تصور را دارند که اسکیزوفرنی یک مولفه بسیار مهم است اما نمی‌تواند دارای منشا ژنتیکی باشد. دو بیماری اسکیزوفرنی و اختلال دو قطبی از نظر ژنتیکی مشترکات زیادی را دارند و هر دو ژن‌های مشابهی را به همراه دارند که می­توانند بسیار خطرناک باشند.

چه کسانی اسکیزوفرنی می‌گیرند؟

عوامل محیطی مختلفی وجود دارند که فرد را مستعد می‌کند تا از بیماری رنج ببرد. به عنوان مثال خطر اسکیزوفرنی در افرادی افزایش خواهد یافت که پدر آن­ها دارای سن بالایی است و یا مادر او، از بیماری سوء تغذیه رنج می‌برد. همچنین در صورتی که مادر به عفونت‌های بسیار شدید و خطرناک مبتلا باشد، می‌تواند کودک را در معرض اسکیزوفرنی قرار دهد.

شرایط دشوار زندگی از دیگر مواردی می‌باشد که می‌توانند در فرد تاثیر بسیاری بگذارند. مشکلاتی همچون از دست دادن زودرس والدین، فقر والدین، زورگویی، شاهد خشونت خانگی بودن، قربانی سوء استفاده عاطفی، جسمی و یا جنسی شدن و … از مواردی هستند که فرد را به اسکیزوفرنی نزدیک می‌کنند.

آیا اگر شخصی به اسکیزوفرنی مبتلا شود، همه این علائم را بروز میدهد؟

همانطور که اشاره شد فرد مبتلا به اسکیزوفرنی علائم مختلفی را از خود نشان می‌دهد ولی چیزی که وجود دارد این است که بر اساس شخصیت هر فرد علائم او نیز متفاوت می‌باشد. همچنین میزان درجه اختلال هر فرد با دیگری کاملا متفاوت است و در صورت شدیدتر بودن آن نشانه‌های اسکیزوفرنی بسیار گسترده‌تر هستند.

پس یک فرد مبتلا می‌تواند برخی از این علائم را نداشته باشد و فرد دیگر از تمامی آن‌ها رنج ببرد.

عوارض عدم درمان اسکیزوفرنی چیست؟

نه تنها اسکیزوفرنی بلکه تمامی اختلالات روانی باید به سرعت درمان شوند. در صورت عدم درمان به موقع عوارض خطرناک و گاها جبران ناپذیری برای فرد به وجود می‌آیند که شامل موارد زیر هستند:

• افسردگی
• بی خانمانی
• فقر
• درگیری‌های بین خانوادگی
• ناتوانی در رفتن به کار و مدرسه
• اضطراب
• فوبیاهای مختلف
• انزوای اجتماعی

اسکیزوفرنی‌ها چگونه به صداها واکنش نشان می‌دهند؟

افراد مبتلا به اسکیزوفرنی صداهای متنوع و عجیب و غریب را می‌شنوند و در برابر آن‌ها می‌توانند واکنش‌های مختلف را از خود نشان دهند. هر چقدر که زمان می‌گذرد این صداها برای افراد بلندتر خواهند شد.

گاهی اوقات این افراد ادعا دارند که صدای موش‌ها را در تُن بسیار بالا می‌شنوند و یا می­توانند با حرکات خود مضامین موسیقی‌ها را برهم بزنند.

صداها می‌توانند تاثیرات عجیب و غریبی را بر روی فرد مبتلا به اسکیزوفرنی بگذارند.

به عنوان مثال ممکن است این صداها فرد را وادار کند تا کارهای بسیار مزخرف را انجام دهند. در هنگام ریختن آب در لیوان به جای نوشیدن، آن را بر روی سر خود می‌ریزند. این صداها به قدری بلند هستند که می‌توانند فرد را روان پریش کنند و قدرت تمرکز را از او بگیرند. در نهایت؛ با پیروی کردن از صداهای موجود، به آن ها واکنش نشان می‌دهند.

آیا اسکیزوفرنی‌ها خطرناکند؟

اکثر افرادی که به اسکیزوفرنی مبتلا هستند هرگز رفتارهای خشونت آمیز از خود نشان نمی‌دهند و هیچ خطری را برای افراد دیگر ندارند. ولی اگر بیماری آن‌ها بسیار حاد باشد در آن صورت توهمات و صداهایی که آن‌ها را آزار می‌دهند، تبدیل به یک وسیله برای خطرناک شدن آن‌ها خواهد شد.

البته این اتفاق بسیار نادر  است، ولی چیزی که بسیار غم انگیز می‌باشد این است که این افراد غالبا به خود صدمه می‌زنند و غالبا موفق می‌شوند تا خود را بکشند. البته تمامی این موارد برای زمانی هستند که درمان نشوند و کنترلی بر روی رفتار خود نداشته باشند.

برای تشخیص و درمان اسکیزوفرنی چه باید کرد؟

آزمایش‌های آزمایشگاهی برای تشخیص اسکیزوفرنی وجود ندارند و به نوعی کارآمد نیز نمی‌باشند. به همین علت پزشک متخصص آزمایشات مختلفی را بر روی بیمار انجام می‌دهد که از آن‌ها می‌توان به ام آر آی، سی تی اسکن و یا حتی آزمایش خون اشاره کرد.

برای درمان اسکیزوفرنی پزشکان از داروهای مختلف بهره می‌برند. داروهایی که درد را در اینگونه افراد کاهش دهند و علائم موجود در آن را کاهش دهند و یا کنترل کنند.

همچنین این داروها به علت قدرتی که دارند باید در کمترین دوز استفاده شوند. روانپزشک برای اینکه بتواند به یک نتیجه مطلوب برسد، در طول زمان‌های مختلف می‌تواند داروهای متفاوتی را امتحان کند و یا میزان دوز آن‌ها را تغییر دهد.

همچنین گاهی اوقات روانپزشک ترکیباتی از داروهای مختلف را برای بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی تجویز می‌کند. داروهای ضد افسردگی و ضد اضطراب در کنار دیگر داروها کمک بزرگی به بهبود بیماران اسکیزوفرنی می‌کنند.

تست روانشناسی و آزمایش اسکیزوفرنی چگونه است؟

هیچ گونه آزمایش ساده ای برای فهمیدن اینکه فرد به اسکیزوفرنی مبتلا است یا خیر وجود ندارد. پزشک مربوطه می‌تواند از معاینات فیزیکی و آزمایش‌های مختلف غربالگری برای تست اسکیزوفرنی استفاده کند.

درمان اسکیزوفرنی با دارو و بستری امکان پذیر است؟

در زمان‌های قدیم افرادی که به بیماری اسکیزوفرنی مبتلا بودند، مدت زمان زیادی در بیمارستان‌ها بستری می‌شدند اما امروزه با تنوعی که در تولید قرص‌ها و داروهای مختلف وجود دارد، این آمار کاهش یافته است.

البته در مواردی که بیماری فرد بسیار حاد باشد، بستری شدن تنها راه موجود است. البته در بیشتر مواقع مدت زمان این بستری کوتاه بوده است و با استفاده از تجویز دارو می‌توان روند درمان را کوتاه‌تر کرد.

اغلب به منظور اینکه بتوان به بیمار مبتلا آرامش نسبی را داد، داروهای ضدافسردگی و ضد اضطراب را در اولویت قرار دارند.

مصرف دارو در درمان اسکیزوفرنی چقدر موثر است؟

مصرف دارو تاثیر بسیار زیادی را در روند درمانی فرد می‌گذارد و به نوعی تسریع دهنده آن می‌باشد. به همین علت روان پزشک از داروهای مختلف برای مدیریت این بیماری در افراد مبتلا استفاده می‌کند.

یکی از بهترین داروهایی که بیماران اسکیزوفرنی می‌توانند استفاده کنند، کلوزاپین بوده است که تاثیر بسیاری را در درمان روان پریشی دارد. البته در کنار دارو عوامل دیگری نیز باید مورد استفاده قرار بگیرند تا روند درمانی به سرعت جلو رود و بیمار بتواند مدیریت کاملی را بر روی خود داشته باشد.

درمان روان شناختی چه تاثیری در بهبود اسکیزوفرنی دارد؟

متخصصان مربوطه برای اینکه بتوانند بیماران مربوط به اسکیزوفرنی را درمان کنند از روش های مختلفی استفاده می‎‌کنند و هر کدام از آن‌ها شیوه متفاوتی را برای درمان برمی‌گزینند.

درمان روان شناختی می‌تواند در بیماران مبتلا به اختلالات روانی موثر جلوه کند  و اثرات این بیماری را به طور کل از بین ببرد و بیمار به طور کامل مدیریت لازم را به دست آورد.

درمان روان شناختی اسکیزوفرنی شامل آموزش مهارت‌های اجتماعی، درمان شناختی رفتاری، اصلاح شناختی و در نهایت آموزش شناخت اجتماعی در بین دیگران است.

بدون درمان چه اتفاقی می‌افتد؟

اگر فرد مبتلا به اسکیزوفرنی درمان نشود و یا به روش‌های درمانی موجود نه بگوید، در آن صورت با عوارض جبران ناپذیری رو به رو خواهد شد. افسردگی‌های شدید، بی­ خانه‌مانی و فقر نمونه‌ای از عوارض عدم درمان اسکیزوفرنی هستند.

به مرور زمان حال اینگونه افراد بدتر خواهد شد به طوری که بسیاری از آن‌ها به فکر صدمه زدن به خود هستند و در نهایت اکثریت آن‌ها در خودکشی و از بین بردن خود موفق خواهند بود.

چگونه با بیماران اسکیزوفرنی رفتار کنیم؟

یکی از مهم‌ترین آموزش‌هایی که باید آن را در خود تقویت کنید این است که چه حرف‌هایی را به این بیماران نزنید. زیرا حساسیت بالای آن‌ها می‌تواند واکنش‌های نه چندان جالبی را به حرف‌های شما نشان دهند. از جمله حرف‌هایی که ممنوعیت گفتن دارند، موارد زیر می‌باشند:

• چند شخصیت دارید؟
• آیا تا به حال دستگیر شده‌اید؟
• شما بسیار الهام بخش و یا شجاع هستید.
• من واقعا فکر نمیکنم بیماری روانی وجود داشته باشد.
• و…

همچنین اگر فردی که به اسکیزوفرنی مبتلا است رابطه نزدیکی را با شما داشته باشد، باید تا می‌توانید به او کمک کنید.

به عنوان مثال او را ترغیب کنید تا به طور منظم پزشک خود را ملاقات نماید و داروهای خود را به طور منظم مصرف کند. به فرد مبتلا کمک کنید تا استرس کمتری داشته باشد و سعی کنید مهارت‌های اجتماعی‌اش را تقویت کنید.

جمع بندی

همانطور که در مقاله گفته شد؛ علائم بیماری اسکیزوفرنی دلیل بر مرگ حتمی یک نفر نیست ولی بهتر است قبل از آن که علائم بیماری حاد شود سریعا به روانپزشک متخصص مراجعه کنید. ترس از محیط بیرون اجازه فعالیت های اجتماعی را از آن ها می گیرد و ممکن است هیچوقت نتوانند زندگی را شروع کنند. آیا خودتان تا به حال علائمی مانند این بیماری را داشته اید یا از نزدیک با بیماران شیزوفرنی در تماس بوده اید؟ چه علائمی داشته اند و مسیر بهبودشان چه مدت زمان طول کشیده است؟ کامنت های شما باعث آگاهی هر چه بیشتر افراد از این بیماری می شود.

چند سوال متداول در رابطه با اسکیزوفرنی

سوالات متداولی در رابطه با بیماری اسکیزوفرنی وجود دارد که در ادامه به بررسی برخی از آن‌ها خواهیم پرداخت.