مضرات سیگار و عوارض آن را بهتر بشناسید

قرار گرفتن در معرض دود سیگار می‌تواند باعث ایجاد آسیب‌ها و بیماری‌های زیادی برای فرد مصرف کننده و اطرافیان وی شود. هیچ سطح مطمئنی برای مصرف دخانیات وجود ندارد. حتی اگر برای مدت زمانی کوتاه در معرض دود سیگار اطرافیان خود قرار گرفته باشید باز هم ممکن است سطح زیادی از مواد شیمیایی وارد بدن شما شده باشند و مضرات و عوارض بیشماری سلامت شما را مورد تهدید قرار دهد.

جایگزین کردن سیگار به  سایر محصولات دخانیات نیز نمی‌تواند کمکی برای حفظ سلامتی بدن باشد و حتی ممکن است خطرات بیشتری را به دنبال داشته باشد.

برای آشنا شدن با مضرات و عوارض جبران ناپذیر سیگار بر روی افراد سیگاری و اطرافیانشان با این مقاله کافه نبض همراه باشید.

مضرات سیگار کشیدن

وجود بیش از ۷۰۰۰ ماده‌ی شیمیایی در دود توتون و تنباکو باعث مضرات بی‌شماری برای افرادی که سیگار می‌کشند و اطرافیان آن‌ها می‌شود. سیگار کشیدن باعث ابتلا به سرطان، بیماری‌های قلبی، سکته، بیماری‌های ریوی، دیابت و بیماری انسدادی مزمن ریوی (COPD) می‌شود که شامل آمفیزم و برونشیت مزمن است.

همچنین می‌تواند خطر ابتلا به سل، برخی بیماری‌های چشم و مشکلات سیستم ایمنی بدن را افزایش دهد.

عوارض جبران ناپذیر سیگار بر سلامتی

استعمال سیگار حتی به صورت گاه به گاه هم می‌تواند باعث آسیب‌های دائمی و برگشت ناپذیر به سلول‌های بدن شود.

مهم‌ترین عارضه‌ی برگشت ناپذیر سیگار تاثیر مخربی است که بر DNA بدن دارد. افرادی که به مدت یک سال هر روز یک پاکت سیگار می‌کشند به طور متوسط ۱۵۰ جهش اضافی در هر سلول ریه و تقریباً ۱۰۰ جهش بیشتر از حد معمول در هر سلول دستگاه صوتی دریافت می‌کنند.

توتون و تنباکو حتی باعث جهش در بافت‌هایی می‌شوند که مستقیماً در معرض دود نیستند، مانند مثانه، کلیه‌ها و لوزالمعده.

مواد شیمیایی حاصل از دود تنباکو به اندام‌ها و بافت‌های مختلف راه پیدا کرده و سپس ساعت‌های مولکولی سلول‌ها را سرعت می‌بخشند. این سرعت ایجاد جهش در بافت‌ها را افزایش می‌دهد.

عوارض سیگار بر بیماری‌های معده و زخم معده

یکی از مهم‌ترین عوارض سیگار ایجاد اختلال در سیستم گوارشی بدن است. افرادی که سیگار استعمال می‌کنند بیشتر از دیگران در خطر ابتلا به بیماری‌های سوزش معده، ریفلاکس معده (مری)، زخم معده، کرون و پانکراتیت قرار دارند.

همچنین سیگار کشیدن منجر به انواع مختلفی از سرطان‌های سیستم گوارشی مانند سرطان لوزالمعده، مری، معده، روده و پولیپ روده بزرگ می‌شود.

شایع‌ترین عارضه‌ی سیگار افزایش احتمال ابتلا به زخم معده است. زخم معده زخم‌هایی هستند که در غشای معده، مری تحتانی یا روده کوچک ایجاد می‌شوند. این زخم‌ها معمولاً در نتیجه التهاب ناشی از باکتری هلیکوباکتر پیلوری و یا افزایش اسید معده ایجاد می‌شوند.

سیگار کشیدن خطر عفونت مزمن هلیکوباکتر پیلوری را نیز افزایش می‌دهد و به دلیل تأخیر در بهبود در افراد سیگاری زمینه ساز عود زخم معده است.

مضرات خطرناک سیگار برای ریه

سیگار کشیدن با آسیب رساندن به مجاری تنفسی و کیسه‌های هوای کوچک (آلوئول) موجود در ریه‌ها، می‌تواند باعث بروز بیماری‌های ریوی شود.

علت اصلی ابتلا به بیماری انسدادی مزمن ریه سیگار کشیدن است. این بیماری که معمولاً COPD نامیده می‌شود، شامل گروهی از بیماری‌های پیشرونده ریه است. آمفیزم و برونشیت مزمن، شایع ترین بیماری‌های این گروه هستند.

برونشیت مزمن: برونشیت باعث التهاب و باریک شدن لوله‌های برونش و جمع شدن مخاط می‌شود.

 آمفیزم: این بیماری به آرامی کیسه‌های هوای ریه‌ را از بین می‌برد، این امر باعث اختلال در جریان هوا می‌شود.

یکی از خطرناک‌ترین عوارض سیگار برای دستگاه تنفسی افزایش احتمال ابتلا به سرطان‌های سیستم تنفسی مانند سرطان ریه است.

سرطان ریه بر اثر رشد غیر طبیعی سلول‌ها در ریه به وجود می‌آید که می‌تواند منجر به ایجاد توده یا تومور در ریه شود.

رابطه سیگار و انواع سرطان‌ها

استعمال سیگار مهم‌ترین عامل ابتلا به سرطان می‌باشد. مواد شیمیایی موجود در دود سیگار می‌توانند از طریق جریان خون به همه‌ی قسمت‌های بدن وارد شوند، به همین دلیل کشیدن سیگار می‌تواند باعث ابتلا به سرطان در همه‌ی نقاط بدن شود.

 میزان مخرب بودن و احتمال ابتلا به سرطان و بیماری‌های دیگر در افراد سیگاری به طول مدت سیگاری بودن و تعداد سیگاری که در روز می‌کشند بستگی دارد.

هر چه تعداد سیگار مصرف شده توسط فرد بیشتر باشد و یا سال‌های طولانی‌تری را به استعمال سیگار گذارنده باشد  بیشتر در خطر ابتلا به سرطان قرار دارد.

پوکی استخوان بزرگترین ضرر مصرف سیگار

استعمال سیگار باعث می‌شود میزان اکسیژن خون که استخوان‌ها، عضلات و مفاصل را تغذیه می‌کنند پایین بیاید. همچنین بر توانایی جذب کلسیم در بدن اثر می‌گذارد و باعث ضعیف‌تر شدن استخوان‌ها و بروز پوکی استخوان می‌شود.

پوکی استخوان یکی از مشکلات شایع دوره‌ی سالمندی است که باعث نازک شدن و پایین آمدن تراکم استخوان می‌شود. به این ترتیب استخوان‌ها ضعیف می‌شوند و راحت‌تر در معرض شکستگی قرار می‌گیرند.

یکی دیگر از مضرات سیگار این است که نیکوتین موجود در آن، تولید سلول‌های استخوان ساز را محدود می‌کند. این سلول‌ها برای ترمیم شکستگی استخوان‌ها ضروری هستند.

خبر خوب این است که به نظر می‌رسد اثرات سیگار بر سلامت استخوان برگشت پذیر هستند، و در صورت ترک سیگار می‌توان سلامت استخوان‌ها را به آن‌ها بازگرداند.

عوارض نازیبای سیگار کشیدن با فساد دندان‌ها

سیگار کشیدن در کنار مضراتی که برای سلامتی بدن دارد می‌تواند باعث ایجاد تغییراتی نامطلوب در سلامت دهان و دندان شده و باعث مخدوش شدن زیبایی افراد شود.

یکی از این تغییرات زرد شدن رنگ دندان‌هاست. تغییر رنگ دندان‌ها به دلیل مواد شیمیایی موجود در سیگار است. این مواد باعث تشکیل پلاک‌هایی سخت و با رنگ تیره بر روی دندان می‌شوند.

بوی بد دهان یکی دیگر از عوارض استعمال سیگار است. سیگار با خشک کردن دهان و ایجاد بیماری در لثه باعث بوی بدی در دهان می‌شود.

بیماری لثه نیز در افراد سیگاری بیش از سایر افراد مشاهده می‌شود. نیکوتین موجود در تنباکو تولید بزاق در دهان را کاهش می‌دهد و تجمع باکتری‌ها را در دهان آسان‌تر می‌کند. تجمع باکتری‌ها در زیر یا بالای لثه باعث عفونت و التهاب در این قسمت‌ها می‌شود.

همچنین عفونت لثه می‌تواند بر روی استخوان و بافتی که دندان‌ها بر روی آن قرار گرفته‌اند اثر بگذارد و به تدریج منجر به پوسیدگی دندان‌ها شود. ممکن است شدت تخریب دندان‌ها به قدری زیاد باشد که لازم شود دندان‌ها کشیده شوند.

بیماری قلبی متداول‌ترین عارضه سیگار کشیدن

یکی از متداول‌ترین مضرات سیگار آسیبی است که به قلب و رگ‌های خونی وارد می‌کند. مواد شیمیایی موجود در دود تنباکو به سلول‌های خونی آسیب می‌رساند و می‌توانند عملکرد قلب و ساختار و عملکرد رگ‌های خونی را مختل نمایند.

 آسیب‌های وارد شده به قلب خطر ابتلا به بیماری تصلب شرایین را افزایش می‌دهند. این بیماری ناشی از تجمع ماده مومی شکلی به نام پلاک در عروق بدن است. این پلاک‌ها با گذشت زمان رگ‌های خونی را باریک‌تر می‌کنند و باعث ایجاد مانع در رسیدن اکسیژن و خون غنی به اندام‌های بدن می‌شوند.

افزایش  چسبندگی پلاک‌ها به یکدیگر باعث افزایش احتمال تشکیل لخته‌های خون و بالا رفتن احتمال به وجود آمدن انسداد در شریان‌های خون می‌شود.

اما به وجود آمدن لخته‌های خون به تنهایی هم خطرناک هستند و می‌توانند باعث بروز سکته‌های مغزی و قلبی حتی در افرادی شوند که دچار تصلب شریانی نیستند.

همچنین تجمع  این پلاک‌ها در شریان‌های کرونر منجر به بیماری ایسکمیک می‌شود، این بیماری باعث درد قفسه سینه، آریتمی، حمله قلبی و حتی مرگ می‌شود.

عوارض سیگار بر روی پوست و ایجاد چین و چرک

یکی از عوارضی که کشیدن سیگار برای پوست به دنبال دارد از بین بردن کلاژن است. وظیفه‌ی کلاژن حفظ خاصیت ارتجاعی پوست است. با ضعیف شدن یا از بین رفتن کلاژن پوست دچار چین و چروک می شود.

البته نیکوتین موجود در سیگار نیز با کاهش میزان اکسیژن مانع تغذیه‌ی مناسب پوست می‌شود و با از دست دادن درخشش پوست باعث پیری زودرس در پوست می‌شود.

اختلال در دستگاه تناسلی و تولید مثل با مصرف سیگار

یکی از مهم‌ترین عوارض سیگار اختلالاتی است که در دستگاه تناسلی و تولید مثل ایجاد می‌کند. سیگار کشیدن از سه طریق می‌تواند باعث ایجاد اثرات مخرب در تولید مثل شود:

اختلال نعوظ (ED): اختلال نعوظ که به آن ناتوانی جنسی نیز گفته می‌شود، می‌تواند در اثر عوامل مختلف جسمی و روانی ایجاد شود. یکی از این دلایل کشیدن سیگار است.

خطر سیگار کشیدن برای سلامتی نعوظ به دلیل اثرات مواد شیمیایی سیگار بر رگ‌های خونی آلت تناسلی مرد است. وقتی عروق آلت تناسلی مرد گسترش یافته و پس از دریافت سیگنال از اعصاب آلت تناسلی مرد با خون پر می‌شوند، نعوظ ایجاد می‌شود.

 اعصاب به سیگنال‌های تحریک جنسی از مغز پاسخ می‌دهند. اگر رگ‌های خونی به دلیل استعمال سیگار ناسالم باشند، حتی اگر سیستم عصبی به خوبی وظیفه‌ی پیام رسانی را انجام دهد، نعوظ اتفاق نمی‌افتد. نعوظ تنها زمانی امکان پذیر است که رگ‌های خونی در آلت تناسلی مرد بزرگ شده و پر از خون شوند.

کاهش میل جنسی: بررسی نتایج تعدادی از مطالعات نشان دهنده‌ی وجود رابطه بین نیکوتین و میل جنسی پایین در مردان است.

ناباروری: مصرف دخانیات می‌تواند روی باروری در مردان و زنان تأثیر منفی بگذارد. بنا به گزارش‌های انجمن پزشکی باروری آمریکا میزان ناباروری در زنان و مردان سیگاری تقریباً دو برابر میزان افراد غیرسیگاری است.

سیگار کشیدن از چند جهت با ناباروری مرتبط است:

 سیگار کشیدن باعث تخریب DNA در تخمک‌ها و اسپرم‌ها می‌شود که می‌تواند مشکلات باروری ایجاد کند.

علاوه بر این، زنان سیگاری دوره‌ی زمانی کوتاه‌تری برای باردار شدن در اختیار دارند. زیرا مواد شیمیایی موجود در محصولات دخانیات، از جمله نیکوتین، سیانور و مونوکسیدکربن، باعث تسریع شدن از بین رفتن تخمک‌ها می‌شود. افراد سیگاری زودتر از افراد غیر سیگاری یائسه می‌شوند.

یائسگی زود هنگام با سیگار کشیدن

یکی از مضرات سیگار کشیدن اثرات ضد استروژن آن است که می‌تواند در یائسگی زودرس نقش داشته باشد.

زنان به طور معمول در سنین ۴۱ تا ۵۵ سالگی یائسه شدن را تجربه می‌کنند. یائسگی زودرس به عنوان نارسایی زودرس تخمدان نیز شناخته می‌شود و زمانی اتفاق می‌افتد که یک زن قبل از ۴۰ سالگی یائسه شود.

یائسگی زمانی اتفاق می‌افتد که تخمدان تولید تخمک را متوقف کند و در نتیجه سطح استروژن کم شود. استروژن هورمونی است که چرخه تولید مثل را کنترل می‌کند. هر چیزی که باعث آسیب وارد شدن به تخمدان یا توقف تولید استروژن شود، می‌تواند باعث یائسگی زودرس شود. زنانی که سیگار می‌کشند یائسگی را یکی دو سال زودتر از زنان سیگاری تجربه می‌کنند.

عوارض خطرناک سیگار در نوجوانان

سیگار کشیدن در دوران کودکی و نوجوانی باعث ایجاد عوارض جدی و شدیدی برای این افراد می-شود. تعدادی از این عوارض و مضرات عبارتند از:

عوارض کوتاه مدت:

• تغییر رنگ دندان
• سرفه مزمن
• برونشیت
• انسداد خفیف راه هوایی
• کاهش عملکرد ریه
• تنگی نفس
• کاهش شنوایی
• مشکلات بینایی
• افزایش ابتلا به سر درد
• بوی بد دهان

    عوارض بلند مدت:

• افزایش خطر بیماری قلبی
• افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های مزمن ریه
• افزایش خطر ابتلا به سرطان‌ به خصوص سرطان ریه

اثرات دود سیگار بر سلامت فرد و اطرافیان

دود سیگار می‌تواند تا چندین ساعت پس از کشیده شدن در هوا باقی بماند. تنفس این دود حتی برای مدتی کوتاه نیز خطرناک است و می‌تواند باعث سرطان ریه، بیماری قلبی و مشکلات تنفسی در اطرافیان افراد سیگاری شود.

دود سیگار به خصوص برای کودکان، نوزادان و زنان باردار خطرناک است. ممکن است استشمام دود سیگار توسط زنان باردار باعث رشد کم  در جنین شود.

همچنین مطالعات نشان داده‌اند کودکانی که دارای والدین سیگاری هستند بیش از سایر کودکان بیمار می‌شوند. ریه‌ی این کودکان به دلیل درقرار گرفتن در معرض دود سیگار رشد کافی نمی‌کند بنابراین بیشتر امکان دارد به برونشیت و ذات الریه مبتلا می شوند.

دود سیگار می‌تواند باعث حمله آسم در کودکان شود. کودکان مبتلا به آسم که اطرافیانشان سیگار استعمال می‌کنند دچار حملات شدید و مکرر آسم می‌شوند.

عوارض و مضرات سیگار برگ چیست؟

برخلاف تصور رایج دود سیگار برگ کم‌خطرتر از سیگارهای معمولی نیست. سیگار برگ مانند سیگارهای دیگر حاوی توتون، نیکوتین و سایر سموم ایجاد کننده سرطان است، ولی غلظت بالای مواد شیمیایی موجود در سیگار برگ باعث احتمال خطر بیشتر برای ابتلا به انواع  سرطان به خصوص سرطان ریه می‌شود.

مقایسه مضرات سیگار و قلیان

بسیاری از مردم جامعه این تصور غلط را دارند که چون دود قلیان از آب رد می‌شود مواد سمی آن از بین می‌رود. در حالی که مصرف قلیان خطرناک‌تر از استعمال سیگار است.

حجم دودی که افراد سیگاری با کشیدن حدود ۱۲ نخ سیگار در روز وارد ریه‌های خود می‌کنند حدود ۵ لیتر می‌باشد درحالی که مصرف قلیان برای ۲۰ دقیقه می‌تواند تا ۲۰ لیتر دود تولید کند.

استفاده‌ی مشترک از قلیان نیز می‌تواند باعث انتقال بیماری‌هایی مانند سل و هپاتیت شود. لوله‌ی قلیان مکان امنی برای تجمع باکتری‌ها و ویروس‌ها می‌باشد. درحالی که زمان مصرف قلیان از سرهای یک بار مصرف استفاده می‌شود، از لوله‌های آلوده غفلت می‌شود.

اسانس‌های مورد استفاده در قلیان ممکن است با تحریک دستگاه تنفسی شوند باعث ابتلا به عوارضی مانند حساسیت و سرفه‌های مزمن شوند.

اگر فویل آلومینیومی مورد استفاده در قلیان کیفیت بدی داشته باشد و همراه با زغال بسوزد باعث تولید مواد سرطان‌زای بیشتری می‌شود.

مضرات خطرناک سیگار الکترونیکی

کشیدن سیگار الکترونیکی می‌تواند حتی از کشیدن سیگار معمولی خطرناک‌تر باشد. سیگارهای الکترونیکی علاوه بر نیکوتین حاوی مواد خطرناک دیگری نیز هستند. به طور مثال:

• ذرات بسیار ریز که باعث آسیب به ریه‌ها می‌شوند.
• مواد معطر مانند دی استیل
• ترکیبات آلی فرار
• فلزات سنگین، مانند نیکل، قلع و سرب

آیا ترک سیگار عوارض دارد

عوارض جانبی ترک سیگار می‌تواند برای برخی شدید باشد. لازم به یادآوری است که این عوارض جانبی فقط موقتی هستند.

• سردرد
• حالت تهوع
• سوزن سوزن شدن در دست ها و پاها
• سرفه
• گلو درد
• افزایش اشتها همراه با افزایش وزن
• هوس شدید برای نیکوتین
• تحریک پذیری
• ناامیدی
• عصبانیت
• یبوست
• اضطراب
• افسردگی
• بی خوابی

سوالات متداول

در این قسمت به سوال‌های متداول شما درباره‌ی مضرات و عوارض سیگار کشیدن پاسخ خواهیم داد.