توسط : ماهی یکی از لذیذترین و مغذی‌ترین مواد غذایی روی کره‌ی زمین است. برای بهره‌مندی از خواص و فواید ماهی لازم است تا هفته‌ای دو وعده از این منبع غذایی بسیار مفید مصرف کنید.
اگر به دنبال آشنایی با فواید منحصر به فرد ماهی به خصوص ماهی‌های پرمصرف در ایران هستید با کافه نبض همراه باشید.
خواص انواع ماهی
ماهی سرشار از خواص گوناگون می باشد. برخی از این خواص در اغلب غذاهای دریایی مشترک است و برخی دیگر تنها در گونه‌های خاصی از ماهی‌ها بیشتر یافت می‌شوند.
فواید ماهی تازه
تفاوت چندانی بین خواص ماهی تازه، ماهی منجمد و ماهی کنسرو شده وجود ندارد. با این حال اگر قصد خرید ماهی منجمد شده را دارید حتماً باید از مانده و فاسد نبودن ماهی اطمینان حاصل کنید.
تمام خواص ماهی و فواید روغن ماهی برای سلامتی بدن
ماهی و روغن ماهی سرشار از خواص گوناگون برای سلامتی بدن هستند. تعدادی از این خواص خارق‌العاده عبارتند از:
- کاهش خطر بیماری‌های قلبی
- کاهش خطر ابتلا به آلزایمر
- کاهش علائم افسردگی
- منبع مهم ویتامین D
- بهبود بینایی و سلامت چشم
- کمک به داشتن خواب راحت
- از بین بردن آکنه
- کاهش التهاب مفاصل
- کمک به کاهش کلسترول خون
- کاهش خطر سکته‌ی قلبی
- کاهش خطر بیماری‌های خود ایمنی
- کاهش خطر ابتلا به سرطان
- افزایش متابولیسم بدن
- کاهش فشار خون
- افزایش تمرکز و توجه
- کمک به بهبود بیماری‌های کبدی
خواص روغن ماهی
روغن ماهی دارای خواص گوناگونی برای انسان می‌باشد. تعدادی از این خواص عبارتند از:
کمک به درمان اختلالات روانی: حدود ۶۰% مغز از چربی تشکیل شده است و بیشتر این چربی‌ها اسیدهای چرب امگا۳ هستند. نتایج برخی تحقیقات نشان داده‌اند افراد دارای اختلالات روانی خاص سطح امگا۳ کمتری دارند.
مصرف مکمل‌های روغن ماهی می‌تواند بسیاری از علائم اختلالات روانی را کاهش دهد. مصرف این مکمل‌ها در دوزهای بالا ممکن است برخی از علائم اسکیزوفرنی و اختلال دو قطبی را نیز کاهش دهد.
استحکام استخوان‌ها: با بالا رفتن سن احتمال شکستگی استخوان‌ها به دلیل از دست دادن مواد معدنی مورد نیازشان بیشتر می‌شود. اسیدهای چرب امگا۳ می‌توانند در تراکم مواد معدنی استخوان‌ها موثر باشند.
بهبود آسم: بر اساس نتایج تعدادی از مطالعات روغن ماهی می‌تواند در کاهش علائم آسم به خصوص در سنین پایین موثر باشد.
جلوگیری از علائم افول ذهنی: با افزایش سن، عملکرد مغز کند می‌شود و خطر ابتلا به بیماری آلزایمر افزایش می‌یابد. مصرف روغن ماهی می‌تواند در کند کردن کاهش عملکرد مغز در سالمندان موثر باشد.
بهبود بیش فعالی کودکان: اختلالات رفتاری در کودکان می‌تواند در یادگیری و رشد اختلال ایجاد کند. مکمل‌های روغن ماهی به کاهش بیش فعالی، بی توجهی و سایر رفتارهای منفی کمک می‌کنند.
کاهش چربی کبد: مکمل‌های روغن ماهی ممکن است به کاهش چربی در کبد و علائم بیماری کبد چرب کمک کنند.
رشد بهتر جنین: مصرف روغن ماهی در دوران بارداری و شیردهی می‌تواند به هماهنگی چشم و دست، رشد بینایی و کاهش خطر ابتلا به آلرژی در نوزاد کمک کند.
سلامت قلب: مصرف روغن ماهی از طریق چند عامل به حفظ سلامت قلب کمک می‌کند:
- افزایش سطح کلسترول خوب
- کاهش تری گلیسیرید
- کاهش فشار خون
- جلوگیری از سفت شدن پلاک‌های خون
- کاهش آ ریتیم شدن قلب
فواید ماهی سالمون
ماهی سالمون دارای فواید بی‌شماری برای اعضای مختلف بدن است. تعدادی از این خواص به قرار زیر هستند:
پوست: امگا۳، ویتامین D و پروتئین موجود در ماهی سالمون به تولید کلاژن و رنگدانه و کراتین در پوست کمک کرده و باعث حفظ رطوبت پوست و کاهش خطوط در آن می‌شوند.
وضعیت روحی: امگا۳ موجود در ماهی سالمون می‌تواند در حفظ سلامتی عاطفی و کاهش افسردگی مفید باشد.
مو: امگا۳، آهن، ویتامین B۱۲ و پروتئین موجود در ماهی سالمون باعث افزایش رشد مو، جلوگیری از ریزش آن و براق شدن موها می‌شوند.
کنترل وزن: با توجه به کالری پایین این ماهی و کمکی که در افزایش سوخت و ساز بدن و ترشح هورمون‌های کنترل کننده‌ی اشتها دارد، به کنترل وزن کمک می‌کند.
قلب: مصرف ماهی سالمون با کاهش سطح چربی‌های امگا۶ و افزایش چربی‌های امگا۳ در بدن به کاهش خطر بیماری‌های قلبی کمک می‌کند.
کاهش التهاب: مصرف ماهی سالمون باعث کاهش التهاب در بدن می‌شود.
مغز: مصرف ماهی سالمون با کاهش افسردگی و اضطراب و کند کردن روند فراموشی بر اثر افزایش سن به عملکرد بهتر مغز کمک می‌کند.
پیشگری از سرطان: این ماهی با ایجاد تعادل بین چربی‌های امگا۳ و امگا۶ و کاهش التهاب بدن می‌تواند به درمان و جلوگیری از سرطان پستان کمک کند.
چشم: امگا۳ موجود در ماهی سالمون با تنظیم فعالیت‌های آنزیم‌های متصل به غشای چشم و گیرنده‌های نوری باعث بهبود در دید می‌شود.
خواص ماهی برای کودکان
تغذیه‌ی مناسب نقش مهمی در رشد کودک ایفا می‌کند. یکی از مواد غذایی مغذی که باید در رژیم غذایی کودک جایگاه مناسبی داشته باشد ماهی است.
ماهی علاوه بر پروتئین، ویتامین‌ها و مواد معدنی با کیفیت بالا، منبع خوبی از چربی‌های سالم مانند اسید دوکوزاهگزانوئیک (DHA) نیز هست. تعدادی از خواص ماهی برای کودکان عبارتند از:
- کمک به رشد و توسعه مغز
- کمک به بینایی کودک
- تقویت عضلات و استخوان‌ها
- کمک به پوست
- بهبود سوخت و ساز بدن
- تقویت سیستم ایمنی
- در امان ماندن از آسم و اگزما
- افزایش تمرکز و بهبود حافظه
- کاهش خطر ابتلا به سرطان
خواص ماهی برای قلب
اگر نگران سلامت قلب خود هستید، با مصرف حداقل دو وعده ماهی در هفته می‌توانید احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی را کاهش دهید.
ماهی سرشار از چربی‌های اشباع نشده است. این نوع از چربی ماهی اسید چرب امگا۳ نام دارد. اسید چرب امگا۳ و مواد مغزی دیگر موجود در ماهی برای سلامت قلب لازم هستند و می‌توانند خطر بیماری‌های قلبی را کاهش دهند.
مهم‌ترین نقش اسیدهای چرب امگا۳ حفظ سلامت قلب و کاهش دادن التهاب‌های بدن است. این التهاب‌ها می‌توانند به عروق خونی آسیب وارد کنند و منجر به بیماری‌های قلبی و مغزی شوند. سایر فواید ماهی برای سلامت قلب عبارتند از:
- جلوگیری از تشکیل لخته‌های خون خطرناک
- کاهش ضربان‌های نامنظم کشنده
- جلوگیری از تجمع پلاک‌های چرب در رگ‌ها
- کاهش تری گلیسیرید
- کاهش فشار خون
- کاهش خطر سکته مغزی و قلبی
خواص ماهی برای کبد
ماهی‌های چرب مانند سالمون و ساردین سرشار از امگا۳ هستند. این چربی‌های سالم با جلوگیری از تجمع چربی، طبیعی نگه داشتن سطح آنزیم، کاهش التهاب و بهبود مقاومت به انسولین تاثیر بسزایی در سلامت کبد دارند.
خواص ماهی برای پوست
ماهی یکی از مواد غذایی که می‌تواند با خواص شگفت‌انگیزی که دارد، به داشتن پوستی شاداب و زیبا کمک کند.
ماهی سرشار از مواد غذایی لازم برای حفظ سلامت پوست و مو می‌باشد. در ادامه با این مواد مغذی و خواص هر یک از آن‌ها برای پوست آشنا خواهیم شد.
اسیدهای چرب: یکی از اسیدهای چرب موجود در ماهی امگا۳ است. امگا۳ با کمک به حفظ رطوبت پوست باعث ایجاد پوستی درخشان و پرنشاط می‌شود.
یکی دیگر از اسیدهای چرب موجود در ماهی به نام EPA می‌تواند آفتاب سوختگی و احتمال ابتلا به سرطان را کاهش دهد.
ویتامین سی: ویتامین C نقش مهمی در حفظ طراوت پوست بر عهده دارد. لایه‌ی بیرونی و داخلی پوست ماهی سرشار از ویتامین C می‌باشد. این ویتامین نقش موثری در تولید کلاژن و کاهش تخریب سلول‌های پوست دارد.
ویتامین دی: ماهی حاوی میزان قابل توجهی ویتامین D می‌باشد. این ویتامین دارای خواص آنتی‌اکسیدانی است و از چین و چروک پوست و پیری زودرس جلوگیری می‌کند. همچنین خواص ضدالتهابی قوی دارد و می‌تواند به درمان آفتاب سوختگی کمک کند.
ویتامین کا: ماهی یکی از منابع تامین ویتامین K بدن است. این ویتامین برای کاهش ورم، التیام زخم و کوفتگی‌های پوست بسیار مفید است و می‌تواند لکه‌های پوستی را کاهش دهد.
مواد معدنی (روی): ماهی یکی از منابع تامین روی مورد نیاز بدن است. از جمله خواص روی برای پوست، تولید سلول‌های پوستی سالم و ترمیم بافت‌های آسیب دیده و جلوگیری از آکنه می‌باشد.
پروتئین سالم: پروتئین ماهی سرشار از کلاژن، لیزین و آرژنین می‌باشد. کلاژن باعث تقویت پوست و حفظ حالت کشسانی آن می‌شود. لیزین در تولید کلاژن نقش مهمی دارد و آرژنین با جلوگیری از آکنه و عفونت به داشتن پوستی شاداب و زیبا کمک می‌کند.
خواص و فواید ماهی شیر
شیر ماهی سرشار از امگا۳ می‌باشد و به دلیل داشتن میزان بالای کلیسم و ویتامین می‌تواند به کاهش احساس درد کمک کند. همچنین مصرف این ماهی در دوران بارداری به سلامت مادر و جنین کمک می‌کند.
فواید ماهی خام
امروزه مصرف غذاهایی که از ماهی خام تهیه شده‌اند در همه جای دنیا محبوبیت زیادی پیدا کرده است.
خوردن ماهی خام دارای مزیت‌های مختلفی می‌باشد. تعدادی از خواص ماهی خام عبارتند از:
حفظ سلامت مواد غذایی: سرخ کردن یا کباب کردن ماهی می‌تواند باعث به وجود آمدن برخی مواد مضر در ماهی شود.
به عنوان مثال، ماهی پخته شده در زیر حرارت زیاد ممکن است حاوی آمین هتروسیکل شود. مطالعات نشان داده‌اند که مصرف زیاد آمین هتروسیکلیک‌ها می‌تواند خطر ابتلا به سرطان را افزایش دهند.
همچنین سرخ کردن ماهی ممکن است میزان اسیدهای چرب امگا۳ سالم، مانند اسید ایکوزاپنتائوئیک (EPA) و اسید دوکوزاهگزانوئیک (DHA) را به طرز قابل توجهی کاهش دهد. مصرف ماهی خام به جز فوایدی که برای سلامتی دارد، مزایای بسیار دیگری نیز دارد.
از همه مهم‌تر این که باعث حفظ تنوع فرهنگی غذاهای مصرفی می‌شود و از طرفی دیگر عدم نیاز به پخت باعث صرفه جویی در وقت می‌شود.
مشخصات ماهی سالم و تازه دریایی و آکواریومی
برای تشخصی ماهی تازه دریایی یا آکواریومی کافی است به نکات زیر توجه کنید:
- رنگ گوشت ماهی تازه صورتی کم رنگ و براق است.
- ماهی تازه بوی جلبک دریایی می‌دهد و به هیچ عنوان بوی تندی ندارد.
- چشم ماهی تازه سیاه، شفاف و براق است.
- گوشت ماهی تازه سفت است و انگشت به راحتی در آن فرو نمی‌رود و رد انگشت هم بر آن باقی نمی‌ماند.
- پوست ماهی تازه براق و با طراوت است.
- فلس ماهی تازه به آسانی جدا نمی‌شود.
- داخل آبشش ماهی تازه رنگ قرمز تندی دارد.
خواص و فواید ماهی های پر مصرف در ایران
پرمصرف‌ترین ماهی‌ها در سبد خانواده‌های ایران عبارتند از: ماهی سالمون، ماهی حلوا سیاه، ماهی قزل آلا، ماهی سفید و شیرماهی. در ادامه به معرفی خواص این ماهی‌ها می‌پردازیم.
خواص ماهی حلوا سیاه:
ماهی حلوا سیاه با داشتن مقدار زیادی کلسیم به مقاوم ساختن سیستم ایمنی و استحکام استخوان بندی بدن کمک می‌کند. امگا۳ موجود در این ماهی بر سلامت قلب تاثیر می‌گذارد و ید موجود در این ماهی باعث کارکرد مناسب تیروئید می‌شود.
خواص ماهی گرم است یا سرد؟
از نظر طب سنتی طبیعت ماهی به صورت کلی سرد و تر می‌باشد. ولی این یک اصل مطلق نیست و طبیعت ماهی با توجه به نوع و محل زندگی‌اش می‌تواند متفاوت باشد.
به طور مثال ماهی‌هایی که از دریای خزر صید می‌شوند (ماهی کفال، ماهی سفید و …) سردتر از ماهی‌هایی هستند که از دریای جنوب (مانند ماهی شیر، سنگسر و …) صید می‌شوند.
همچنین ماهی‌هایی که در رودخانه‌های آب شیرین زندگی می‌کنند، نسبت به ماهی‌هایی که در رودخانه‌های آب شور زندگی می‌کنند، طبیعت سردتری دارند. در میان ماهی‌ها ماهی حلوای سفید دارای طبیعت گرم و خشک می‌باشد.
آیا ماهی منبع خوبی برای چربی‌های امگا۳ است؟
ماهی بهترین منبع برای تامین امگا۳ بدن است. در میان ماهی‌ها، ماهی خال خالی، ماهی سالمون و ماهی خاردار بیشترین میزان امگا۳ را دارند.
مضرات ماهی
ماهی در کنار فواید مختلفی که دارد می‌تواند خطراتی نیز برای سلامتی به دنبال داشته باشد. یکی از مهم‌ترین مضراتی که می‌توان برای ماهی در نظر گرفت این است که همراه با مصرف آن مواد شیمیایی مضر مانند جیوه و PCB که از طریق آب و یا مواد غذایی وارد بدن ماهی‌ها شده‌اند، وارد بدن انسان شده و باعث بیماری می‌شوند.
