آماده شدن برای تولد کودک یک لحظه هیجان انگیز است. یک از مهمترین تصمیمات در این زمان نحوه تغذیه کودک شماست. بهترین گزینه شروع برای شیر دادن به نوزاد شیر مادر است.
از جمله آکادمی اطفال آمریکا (AAP) و تحقیقات انجام شده در این زمینه، به تغذیه کودک منحصرا با شیر مادر را به مدت 6 ماه (بدون شیر خشک، آب میوه و آب) تاکید دارند. تغذیه با شیر مادر از همه لحاظ هم برای شما مادر عزیز و هم نوزاد دلبندتان سودمند است.
شما در این مطلب کافه نبض میتوانید با زمان شروع شیر دهی، دفعات شیر دهی روزانه به نوزاد، یافتن یک روش و وضعیت شیر دهی مناسب و هر آنچه که شما باید بدانید در مورد شیر دادن به نوزاد و شیر خوردن نوزاد اشاره شده است.
فواید شیر دادن به نوزاد
به طور کلی ، هر چه شما مادر عزیز بتوانید به شیر دادن به نوزاد خود ادامه بدهید، اثرات مفید شیر خوردن نوزاد برای شما و نوزاد دلبند شما بیشتر و ماندگار تر می باشد.
چرا شیر دادن به نوزاد برای کودک من بسیار مناسب است؟
شیر خوردن نوزاد از شیر مادر مفید است زیرا:
- شیر دادن به نوزاد باعث ایجاد رابطه عاطفی و تماس جسمی خیلی نزدیک بین مادر و نوزاد می گردد.
- شیر مادر فواید خیلی زیادی دارد:
- فرایند هضم شیر مادر برای نوزاد خیلی راحت است.
- همیشه در دسترس است.
- نیاز به آماده کردن ندارد.
- شیر مادر دارای تمام مواد مغذی و کالری و چربی مورد نیاز برای رشد کودک شما را دارد.
- دادن شیر به نوزاد، از کودک دلبند شما در برابر بسیاری از بیماریها و عفونت ها محافظت میکند. در حقیقت نوزادی که از شیر مادر تغذیه میکند کمتر دچار:
- عفونت گوش
- اسهالی نوزاد دوماهه
- خس خس کردن و برونشیت
- سایر عفونتهای باکتریایی و ویروسی مانند مننژیت می گردد.
- بر طبق تحقیقاتی که در مورد شیر دادن به نوزاد به این نتیجه رسیده اند که از نوزاد در برابر چاقی، دیابت، سندرم مرگ ناگهانی نوزاد، آسم، اگزما، کولیک و برخی از سرطان های محافظت می کند.
چرا شیر دهی برای من خوب است؟
شیر دادن به نوزاد برای سلامتی مادر مفید است زیرا:
- باعث آزاد سازی و تقویت هورمن های رفتار مادرانه می گردد.
- دستگاه تناسلی مادر را به اندازه قبل از بارداری بر میگرداند.
- شیر دادن به کودک باعث سوزاندن کالری و کاهش وزن بدست آورده در دوران بارداری می گردد.
- دوران قاعدگی را به تاخیر میاندازد و کمک به حفظ آهن در بدن شما می گردد.
- شیر دادن به نوزاد باعث پیشگیری از بارداری هم میشود اگر :
- به کودک خود فقط شیرمادر بدهید.
- این مورد در 6 ماه پس از تولد میباشد.
- دوره قاعدگی شما به حالت طبیعی خود برنگشته.
- شیر دادن به کودک باعث کاهش خطر ابتلا به سرطان پستان و تخمدان های میگردد.
شرایط شروع شیر دهی مادر به نوزاد
بهترین زمان برای شروع شیر دادن به نوزاد اولین لحظه ای است که بعد تولد در آغوش می گیرید. دقیقا در حالتی که دهان کودک به سمت سینه شما باشد. با نوک سینه لب نوزاد لمس کنید که دهانش را باز کند.
در این هنگام او را به سمت سینه خود ببرید و سینه را تا قسمت هاله قهوه ای در دهان نوزاد قرار دهید. اگر در لحظات اولیه کودک در پیدا کردن سینه و یا نگه داشتن آن مشکل دارد، نگران نشوید و با صبر و حوصله تمرین کنید.
بهتر است در ساعات اولیه از یک پرستار بخواهید که شیر دادن به نوزاد را به شما آموزش دهد، یا فیلم آموزشی شیر دهی به نوزاد را ببنید.
اگر نوزاد شما زودرس باشد و نیاز به مراقبتهای ویژه دارد و نمی تواند از سینه شما شیر بخورد. در این صورت دوشیدن شیر مادر توصیه میگردد و پرستاران شیر دوشیده را با قطره چکان، شیشه یا لوله به نوزاد میدهند.
اهمیت شیر آغوز برای نوزاد متولد شده
بلافاصله پس از تولد ، سینه های شما یک شیر خاصی به نام آغوز می سازند. آغوز غلیظ ، زرد رنگ است، مقدار آغوز کم است اما برای رفع نیازهای غذایی کودک کافی می باشد.
باعث بهبود و افزایش سیستم ایمنی کودک در برابر عفونت ها می گردد. معده نوزاد در ساعات و روزهای اولیه تولد خیلی محدود است، همین مقدار کم شیر برای سیر شدن نوزاد کافی است. به مرور زمان با بزرگ شدن معده کودک کیفیت و مقدار شیر شما تغییر خواهد کرد و میزان بیشتری شیر در سینه شما تولید میشود.
آغوز به دستگاه گوارش یک نوزاد فرصت می دهد که برای هضم شیر مادر، خود را آماده کند. بیشتر نوزادان در 3 تا 5 روز اول بعد از تولد وزن کمی از دست می دهند. این مربوط به شیر دهی نیست.
دفعات شیر دهی به نوزاد در هفته اول و شناخت علائم گرسنگی نوزاد
در روزهای اولیه شیر دادن به نوزاد و چند هفته اول کودک شما به 8 تا 12 وعده شیر دهی نیاز دارد. مکیدن زیاد باعث زیاد شدن شیر مادر میگردد. آگاهی کامل در مورد علائم گرسنگی نوزاد خود داشته باشید.
علائم گرسنگی نوزاد مثل کاملا هوشیار است و حرکات زیادی دارد و دست خود را به سمت دهان می برد و به سمت سینه می آید و در جستجوی سینه است. در این صورت شیر دادن به نوزاد را آغاز کنید و منتظر گریه کودک نباشید چون این نشانه ای است که خیلی گرسنه است.
نشانه های سیرشدن نوزاد و پایان شیر دهی
برخی از علائم رفتاری سیر شدن نوزاد نشان می دهد که سیر شده است، مثل:
- اتمام علائم گرسنگی، حتما قبل اینکه شما شیر دادن به نوزاد علائم گرسنگی داشته است ممکن است نوزاد شما کلافه بوده و گریه می کرده و حال با خوردن شیر و سیر شدن دیگر آرام است.
- مکیدن سینه به آرامی ، در زمان گرسنگی نوزاد خیلی تند و شدید سینه مادر را می مکد تا خیلی زود گرسنگی او رفع گردد. وقتی که سیر شود مکیدن سینه را کند تر از قبل انجام میدهد.
- رها کردن پستان، وقتی که نوزاد احساس سیری کند نوک پستان را رها میکند.
- احساس آرامش میکند، گرسنگی مهم ترین نیاز کودک است و باعث بیقراری کودک میگردد. پس از سیر شدند دیگر بیقرار نیست و کاملا احساس آرامش را در او می بینید.
نوزاد روزانه به چند نوبت شیر دهی نیاز دارد ( براساس سن)
- نوزاد تازه متولد شده: نوزاد تازه متولد شده معده کوچک دارد. برای پر کردن آن شیر زیادی نیاز ندارد و خیلی زود سیر میشود. به همین علت هر 1 تا 3 ساعت نیاز به شیر دادن به نوزاد باشد، از طرفی هم مکیدن مکرر نوزاد باعث افزایش شیر شما میگردد.
- نوزاده یک هفته تا یک ماه: به مرور زمان معده و دستگاه گوارش کودک رشد میکند وحجم شیر بیشتری در هر دفعه شیر دهی نیاز دارد. در این صورت فواصل زمانی بین شیر دهی بیشتر میگردد به طور متوسط 2 الی 4 ساعت شیر میخورند. در این سن 8 تا 12 شیر دادن به نوزاد نیاز است.
- نوزاد 6 تا 12 ماه: الگوهای شیر دادن به کودک به محض رشد و شروع به خوردن غذاهای جامد تغییر می کنند و کمتر درخواست شیر می کنند. اگر کودک شما بعد شروع غذای کمکی کمتر از شیرمادر تغذیه کرد، بهتر است شیر مادر را قبل غذای کمکی به او بدهید. زیرا شیر مادر مهمترین منبع تغذیه نوزاد و کودک شماست.
- نوزاد 12 تا 24 ماه: شیر دادن در این دوران کاملا متفاوت است وممکن است که مادر شیر دادن به کودک را قبل خواب و صبح زمان بیدار شدن را انجام دهند. در حالی که برخی دیگر از شیر مادر بعنوان بخش مهمی از تامین نیاز تغذیه ای کودک در رژیم غذایی کودک تا پایان دو سالگی قرار میدهند.
شرایط شیر دادن به نوزاد در شب
نوزاد باید هر زمان که میل دارد ، در شب و یا روز این فرصت برایش فراهم باشد که مستقیما از پستان مادرش شیر بخورد. بدیهی است همراهی و کمک هم اتاقی مادر و نوزاد به این خواسته کمک زیادی می کند. ضمن اینکه در تولید و ترشح بیشتر و زودتر شیر و تداوم شیر دهی نیز تاثیر بسزایی دارد.
مادر عزیز زمان شیر دادن در شب بهتر است که:
- گهواره کودک را نزدیک تخت خواب خود قرار دهید تا به راحتی بتوانید به او شیر دهید.
- در اتاق کودک سیگار نکشید.
- کودک را در ساعت معینی هر شب بخوابانید تا عادت کند.
- نور اتاق کودک هنگام خواب و بیداری باید متفاوت باشد، تا کودک معنی شب و روز را بفهمد.
- موقعی که جریان شیر مادر به حد کافی برقرار شد، مادر می تواند در ساعات بعد از نیمه شب به نوزاد شیر ندهد. بهتری زمان شیر خوردن کودک را ساعت 10 یا 12 قرار دهند.
- شیر دادن به کودک باید قبل از خواباندن او و در حالی که کودک کاملا بیدار باشد مفید است. شیر دادن بچه در خواب باعث می گردد، شیر به اندازه کافی دریافت کند.
آیا برای شیر دادن به نوزاد باید او را بیدار کرد؟
در طول چند روز اول، ممکن است مجبور باشید کودک خود را برای تغذیه به آرامی از خواب بیدار کنید. او ممکن است در بین شیر خوردن دوباره به خواب برود.
برای اینکه مطمئن باشید کودکتان در طول روز به اندازۀ کافی شیر میخورد، بهتر است هر بار که چهار ساعت از آخرین وعدۀ شیر دهی گذشته است، او را برای شیر خوردن مجدد بیدار کنید.
در مورد شیر دادن به نوزاد درشب، اگر کودک شما می تواند شب ها قدری طولانی تر بخوابد هیچ اشکالی ندارد، می توانید در این فاصله به او شیر ندهید.
معرفی نحوه صحیح شیر دادن به نوزاد
در زمان شیر دادن به نوزاد تمام بدن کودک را به سمت خود قرار دهید و دقیقا در حالتی که دهان کودک به سمت سینه شما باشد.
با نوک سینه لب نوزاد لمس کنید که دهانش را باز کند و در این هنگام او را به سمت سینه خود ببرید و سینه را تا قست هاله قهوه ای در دهان نوزاد قرار دهید.
یکی از فواید بسیار مهم شیر دادن به نوزاد، برقراری ارتباط عاطفی بسیار عمیق بین مادر و نوزاد است. بنابراین نوازش، ارتباط چشمی و صحبت کردن با نوزاد دلبندتان را در زمان شیر دهی فراموش نکنید. در ادامه به دو حالت شیر دهی اشاره میکنم. عکس حالت های شیردهی :
بغل گرفتن نوزاد
این یک روش شیر دهی شناخته شده می باشد و همیشه دراوایل شیر دهی از این روش استفاده میکنند. در زمان شیر دادن به نوزاد در حالت نشسته هستید و سر نوزاد را روی خم آرنج قرار میدهید.
نوزاد را بهتر است روی یک بالش که در روی پای شماست قرار دهید به صورتی که به پهلو قرار بگیرد و بدن نوزاد به سمت شما باشد. بهتر است که به جایی تکیه دهید و پای خود را دراز کنید تا مجبور نشوید که روی کودک خم شوید.
در وضعیت خوابیده
در این روش مادر به پهلو دراز می کشد و برای راحتی از بیشتر یک بالش هم پشت خود قرار میدهد. در این حالت شیر دهی نوزاد باید رو به مادر باشد و یک بالش هم زیر سر کودک قرار دهید تا نزدیک سینه مادر قرار گیرد. این روش برای مادرانی که به هر دلیلی قادر به نشستن نیستند، مانند سزارین، بسیار مناسب است.
شیر دهی به نوزادان دو قلو
نحوه صحیح شیر دهی دوقلو، طریقه خوابیدن به پشت است. برای اینکار یک بالش بزرگ مناسب استفاده نمایید و هر دو نوزاد به گونه ای قرار دهید که هم آنها راحت باشند و هم شما شیر دهی موثری داشته باشید.
برای این منظور بالش های U شکل ایجاد کردند که قسمت گودی بالش جلوی شکم مادر و دستک های آن در قسمت پهلوی مادر است. کودکان را روی دسته های بالش به گونه ای قرار میدهند که سرو دهان نوزاد زیر سینه مادر باشد.
بهترین وضعیت مادر و اصول شیر دهی به نوزادان
- در زمان شیر دهی شانه و گردن مادر باید راحت باشد.
- مادر در زمان شیر داددن به نوزاد چه در حالت نشسته و چه در حالت خوابیده باید بالشی در پشت خود بگذارد.
- در زمان شروع شیر دادن به نوزاد مادر با نوک پستان لب شیر خوار را لمس کند و زمانی که نوزاد دهانش را باز کرد نوک سینه تا هاله قهوه ای در دهان نوزاد قرار دهد.
- در زمان شیر دادن به نوزاد تماس بدنی باید بین مادر و نوزاد باید برقرار گردد.
- در زمان شیر دادن نوزاد را در بغل گرفته و نباید رها باشد.
- در زمان شیر دادن به نوزاد، باید صورتش مقابل پستان مادر باشد تا در قسمت سر و گردن کشش ایجاد نگردد.
- در زمان شیر دهی برای حمایت نوزاد باید از پشت شانه هاش نگهدارید.
علت گریه کردن نوزاد هنگام شیر خوردن
دلایل مختلفی برای بی قراری و گریه کردن نوزاد هنگام شیر خوردن وجود دارد . در اینجا به اصلی ترین دلایل بی قراری نوزاد هنگام شیر خوردن اشاره داریم:
- احساس گرسنگی و علت کم شدن شیر مادر
- نیاز به خواب
- کثیف بودن پوشک
- ترس از محیط های شلوغ
شیر خوردن نوزاد باید چقدر طول بکشد؟
مادر عزیز شیر دهی را تا زمانی که نوزاد شیر میخورد باید ادامه دهید، که به طور معمول برای هر سینه 10 الی 20 دقیقه وقت نیاز است.
در هنگام شیر دادن به نوزاد آرامش خود را حفظ کنید. برای راحتی خود و نوزاد از بالشتهایی استفاده کنید تا از بازو و سروگردن خود حفاظت کنید و احساس خستگی نکنید.
تذکرات لازم برای پرهیز از شیر دهی مادر
در بعضی شرایط شیر دادن به نوزاد می تواند برای نوزاد آسیب به همراه داشته باشد، شما مجاز به شیر دهی نیستید اگر :
- تست HIV شما مثبت است، در این صورت از ویروس HIV از طریق شیر مادر به نوزاد منتقل می گردد.
- مادر بیماری سل درمان نشده دارد.
- مادر در حال انجام شیمی درمانی برای سرطان می باشد.
- مادر اعتیاد دارد و مواد مخدر استفاده میکند.
- کودک بیماری گالاکتوزمی دارد و نمی تواند گالاکتوز یا همان قند طبیعی شیر مادر را تحمل کند.
- مادر داروهای خاصی از جمله داروهای ضد سردرد میگرنی ، بیماری پارکینسون یا آرتریت مصرف می کنید.
سن مناسب شروع شیر پاستوریزه برای کودک
اگرچه شیر پاستوریزه یک نوشیدنی محبوب در سرتاسر دنیا است، اما دادن شیر گاو به نوزاد قبل از یک سالگی توصیه نمیشود. با اینحال، زمانی که کودک شما یکساله شد میتوانید شیرگاو، محصولات لبنی و سایر غذاهایی که به وسیله شیرگاو تهیه میشوند را در تغذیه کودک خود بگنجانید.
سوالات رایج:
شیر دادن به کودک باعث سوزاندن کالری و کاهش وزن بدست آورده در دوران بارداری می گردد.
مساله نفخ، بعد از شیر خوردن نوزاد در بسیاری از کودکان ممکن است ایجاد شود و تا 4 ماهگی هم ادامه دارد و نیاز به مصرف دارو هم نیست. این مساله به خاطر این است که دستگاه گوارش نوزاد مقدار کمی از فلر باکتری های مفید و مورد نیاز را داراست و هضم با سرعت کمتری انجام میگیرد.
بیشتر نوزادان وقتی که آروغ می زنند مقداری شیر بالا می آورند این رفلاکس است که بالا آوردن نامیده می شود و در علم پزشکی این وضعیت را برگشت اسید معده می نامند.
در نوزادان تازه متولد شده تا قبل یک سالگی چون ماهیچه ای که غذا را در معده نوزادان نگه می دارد، هنوز در حال توسعه است، کاملا طبیعی می باشد.
در حال حاضر معمولاً عمل سزارین همان عمل زایمان با استفاده از بیحسى موضعى صورت مىگیرد و مادر، هنگام عمل و پس از آن به هوش است. در این مورد به شرطى که محدودیت پزشکى براى مادر و نوزاد وجود نداشته باشد، مىتوان بلافاصله پس از تولد، نوزاد را روى سینه مادر قرار داد.
در این هنگام نوزاد ممکن است سینه مادر را بگیرد و شروع به تغذیه کند. این تغذیه را معمولاً به علت مشکل پانسمان و بخیه ها و همچنین احتمال آلودگى توصیه نمىکنند.
شیر دادن به نوزاد باید با فاصله 20 تا 30 دقیقه بعد از مصرف داروها ( قطره فلج اطفال ، قطره استامینوفن، کتوتفین و داروهای سرماخوردگی) باشد.
بهتر است که بعد از قطره فلج اطفال و بعد از قطره استامینوفن با قطره چکان مقداری شیر مادر به نوزاد بدهید.
ایده آل ترین حالت برای شیر دادن به کودک این است که مادر خود به او شیر دهد. پس مهم است که اطلاعات خوب و مورد نیاز در چند روز اول شیر دهی به مادرداده شود.
تمایل به شیر خوردن در نوزادان و میزان شیر خوردن نوزادان متفاوت است، بنابراین شیر دادن به نوزاد و شیرخوار باید برحسب میل و رغبت او باشد یعنی هر موقع کودک خواست باید به او شیر بدهید.
فاصله زمانی شیر دادن و تعداد دفعات شیر خوردن در میان نوزادان بسیار متفاوت است. برخی از آنها دوست دارند حتی بدون گرسنگی و مداوم شیر بخورند.
درحالیکه دیگر نوزادان فقط زمانی شیر میخورند که گرسنه شدهاند. در ۲۴ ساعت اول زندگی نوزاد، ممکن است شیر زیادی نخورد. نوزادان معمولاً در ماه اول ممکن است فاصله بین هر دو تا سه ساعت، یک بار شیر بخورند.
از لحاظ علمی، شیر دادن به کودک تغییر خاصی در بارداری مادر ایجاد نمیکند. بنابراین دلیل علمی مبنی بر قطع شیر دهی در دوران بارداری نیز وجود ندارد. این مسئله که مادر بخواهد شیر دهی را ادامه بدهد یا خیر یک تصمیم کاملا شخصی است.
در هنگام تولد علت کم شیر خوردن نوزاد حجم معده نوزاد است و فقط گنجایش۵-۷ میلی لیتر شیر را دارد. پس بهتر است شما باید به طور مداوم نوزاد تازه متولد شده را شیر دهید.
معده به مرور رشد میکند و میزان شیر خوردن یک ماهه در حدود 22 میلی تر تا 27 میلی لیتر می باشد. پس از یک ماه بعد از تولد معده نوزاد به اندازه یک تخم مرغ بزرگ میشود که می تواند 80 تا 150 میلی لیتر شیر بخورد. نتیجه می گیریم میزان شیر خوردن کودک ( دو، سه، 3،4،5، هشت) ماهه با هم متفاوت است.
یکی از مسایل مادرانی که به تازگی صاحب نوزاد شده اند روش صحیح شیر دهی کدام است. گاهی تصمیم میگیرند با توجه به شرایط در حالت خوابیده به نوزاد شیر دهند، ولی ممکن است در جایی شنیده باشند که این کار برای نوزاد ضرر دارد و باعث عفونت گوش میگردد.
توصیه شده رعایت زاویه 30 درجه هنگام شیر دادن به نوزاد از عفونت گوش جلوگیری میکند.
مهم ترین علت شیر نخوردن نوزاد بیماری مشکلات مربوط به دهان و بینی است و یا مشکل دیگر استفاده از بطری یا شیشه پستانک است.
گاهی این امر به دلیل احتقان سینه وضعیت نادرست شیر دادن و یا وضعیت سینه گرفتن نوزاد می باشد. شرایط جسمی و روحی مادر نیز در این مسأله موثر است.
به گفته محققان، بیدار کردن یا نکردن نوزاد برای شیر خوردن به سن، وزن و وضعیت سلامت نوزاد بستگی دارد. اکثر نوزادان طی روزهای اول پس از تولد مقداری از وزن خود را از دست میدهند. برای جبران این کاهش وزن را، یعنی تا هفته اول پس از تولد، باید به طور مکرر به او شیر دهید.
بنابراین اگر زمان شیر نوزاد رسیده و او خواب است، بیدارش کنید. به ویژه اگر مدت زمان خواب او معمولا بیش از 4 ساعت طول میکشد.
طرز شیر خوردن نوزادان متفاوت است. برخی از نوزادان هنگامی که گرسنه هستند شیر می خورند ولی برخی دیگر بدون گرسنگی مداوم شیر میخوردند، این نوزادان آن طور که باید وعده شیر کامل را نمی خورند بلکه مکرر شیر می خورند.
شیر دادن به کودک روشی است برای رفع نیازهای عاطفی و روانی و رسیدن به آرامش مادر و کودک است و بهتر است تا زمانی که برای شما مادر عزیز امکان دارد تا پایان دو سالگی به شیردهی ادامه دهید.
اگر به طور ناگهانی و با رفتار ضربتی و غلط این ارتباط قطع میشود و کودک را دچار شکست عاطفی تلخی میکند. این فرآیند باید به طور تدریجی انجام شود و در یک دوره یک ماه تا 45 روزه، به کودک فرصت دهیم تا بتواند با این موضوع کنار بیاید.
نکته بسیار مهم این است که رفتن کودک به سمت سینه مادر عمدتا به دلیل رفع نیازهای غذایی و تغذیهای نیست، زیرا وقتی کودک در سن دو سالگی قرار دارد، برای رفع نیازهای غذایی خود از مکملهای غذایی استفاده میکند و در واقع کشش کودک به سمت مادر در آن سنین اغلب برای رسیدن به آرامش است.
بعد از زایمان و خارج شدن نوزاد، پیامی به بدن داده میشود که شروع به تولید مقدار زیادی شیر کند. سینه های شما با به دنیا اومدن کودک سنگین تر و پرتر خواهد شد. هورمونی که شیر مادر را میسازد پرولاکتین نامیده می شود.
اگر بعد زایمان سینه ها با شیردادن تخلیه نشود، بدنتان شروع به تولید فاکتور مهار کننده پرولاکتین می کند و به مغز پیام میدهد که نیازی به شیر نیست و به تدریج تولید شیر قطع میشود.
جمع بندی
شیر دهی یک هدیه طبیعی و شیر مادر بهترین و کاملترین تغذیه برای نوزاد است. همچنین شیر مادر آنتی اکسیدان برای مقابله با عفونت دارد. شیر دادن به نوزاد برای مادر و کودک مفید است. اوایل شیر دهی مانند هر چیز جدید تمریناتی را لازم دارد و این کاملا طبیعی است و باید کاملا صبور باشید.